20. urteurrena ospatu berri du EAk, azken urteetan hauteskunde atarietan ohikoa duen eztabaidarekin, EAJrekin koalizioa egin ala ez. Ezezkoa ez da erabat biribila, baina zaila dirudi batzar nazionalak atzera botatzea; hala gertatuko balitz kolpe gogorra jasoko luke -Begoña Errazti lehendakariak orain jaso duen moduan- zuzendaritzan bakarrik joatea defendatu duen taldeak. Azken finean, koalizioaren inguruko eztabaidak azken 20 urteetan EAn izan den galdera nagusia plazaratzen du behin eta berriz: ba al da lekurik EAJ eta HB edo Batasunaren artean proiektu sozialdemokrata batentzat? Eta orain arteko erantzuna baiezkoa izan da, nahiz eta aipatu bi bloke horietatik behin eta berriz desagerpena iragarri zaion.

Hauteskundeetako emaitzei begiratuz gero, bere proiektua finkatua dagoela ikusten da: 186.000 boto lortu zituen 1986ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan eta 1998koetan 108.000. Bada jauzia, baina bere hauteslegoa gaur egun 100.000 botoren bueltan dagoela esan liteke.

1998ko su-etenaren osteko prozesuak porrot egin ondoren, EAJrekin koalizioan aurkeztu zen EA, frontismo giroak bultzatuta 2001ean eta Ibarretxe Planak akuilatuta 2005ean. Bakarrik aurkeztu den azken aldia 2004ko Espainiako Legebiltzarrerako hauteskundeetara izan zen eta ia 81.000 boto eskuratu zituen EAEn (Nafarroan Nafarroa Bai koalizioan aurkeztu zen). Ezaguna da hauteskunde mota desberdinetako boto kopuruak asko alda daitezkeela, baina hemen agertutako datoekin har daiteke EAren hauteskundeetako ibilbidearen inpresio txiki bat. Eta ondorio nagusia da oraingoz eutsi egin diola, beherako joera historikoa ere hor dagoen arren, ikusten den gisan, batzuk EAJrekiko koaliziora bultzatuz eta beste batzuk bakarkako abenturaren erronkara.

Alegia, EA moduko alderdi batentzat etorkizuna ez dela erraza izango, ez bakarrik joanda ez EAJren itzalpean. Orain bakarrik joatea erabaki dutenek gogor eusten diote sorrera espirituari, bakarrik joan ezean azkenean EAJren uretan urtuko direla sinetsiz eta horretarako 20 urteko bidai hau alferrikakoa izan dela pentsatuz.

Egoera berria dator euskal politikara eta honek alderdi politikoen mapa ere ukituko du, batez ere eremu abertzalean. PSOEren eta Batasunaren ezkerreko poloen artean lekurik badela erakutsi nahi du Ezker Batuaren eta Aralarren apustu transbertsalak. EAn bakarrik joatea defendatzen dutenek, Batasunaren eta EAJren artean espazio sozialdemokrata badagoela sinesteaz gain, EAJri hegemonia kenduko dion esparru abertzale ezkertiarrean ere sinesten da. Edo hobe esanda, amesten da.

Beste hauteskunde batzuetako esperientziak erakusten duenez, dena den, kapitulu hau oraindik guztiz itxi gabe dagoela esan liteke.