Ihesi: Karrantza, haurrekin trikuharrien bila
Baina utz ditzagun antropologia eta soziolinguistika albo batera, eta ekin diezaiogun txangoari. Karrantzara Bizkaitik edo Kantabriatik joan daiteke. Lehenbiziko bidea laburragoa da, baina bertakoek, zalantzarik gabe, bestea gomendatzen dute. Luzeagoa izanagatik, askoz azkarrago iritsiko zara bertatik joanda.
Bilbo ingurutik abiatuta, A-8 autobidetik joan behar dugu Santanderreranzko bidea aukeratuz beti. Luze gabe izango gara Euskal Herritik kanpo. Laredo inguruan, 173 irteeratik irtengo gara, Colindreserantz. Berehala N-629 errepidetik abiatuko gara, Ampuero eta Limpiaseranzko norantza hautatuz. 15 kilometro egin eta gero, gutxi gorabehera, Gibaja herrixka utziko dugu ezkerretara. Handik 500 metro ingurura, Karrantzarako bidea (CA-150 errepidea) aurkituko dugu, ezkerretara halaber. Bost kilometro gehiago eta Euskal Herrian izango gara berriro. Bagaude Karrantzan.
Herrira sartu bezain laster, eta autoz beti ere, La Cadena eta Molinar auzoak zeharkatuko ditugu eta, luze gabe, Ambasaguasera helduko gara. Karrantzako 3.000 biztanleak 50en bat herritan sakabanatuta bizi dira, eta Ambasaguas da handiena, Kontxaren ostean.
Hain zuzen ere Kontxara jo beharko dugu Ambasaguaseko gasolindegiaren parean dagoen errepidetik abiatuta, eskumarantz. Pare bat kilometro harago dago Karrantzako auzo garrantzitsuena, eta haren erdi-erdian haran osoko udaletxea. Turismo bulegoa ere bai.
Herrixkaren erdirantz joango gara, haren izenean ageri den kobazuloa ezkerretara utzita. Inguru horretantxe, Karrantzako bosgarren ibilbide turistikoari ekitear gaudela ohartaraziko gaitu errotulu koloretsu batek. Eta berehala eskumara joko dugu, La Calera del Prado-Arreturasera eramango gaituen zementuzko bidetik.
Laster utziko ditugu atzean Aldeacuevako azken etxeak; bideak belardi eta zuhaitzez osatutako paisaia zeharkatzen du, gora nahiz beheranzko aldapa xumeekin. Tipi-tapa, kilometro batzuk egin eta gero, Cueto de la Presa izeneko ingurura iritsiko gara, mendian bertan jarritako armarri batek adieraziko digunez. Hortik aurrera bideak altzifre sail handi bat zeharkatzen du, zuzen-zuzen.
Alderdi arkeologikoaren porrotari jaramonik egin gabe, txangoak aurrera jarraitzen du. Oraindik bide erdia baino gehiago dugu egiteke, baina dagoeneko ez ditugu aipatzeko moduko aldapak igo behar izango berriro. Cotobaserora igotzen ari gara, baina mendi hegia ezkerrean utzita. Pinudi zabal bat zeharkatu ostean aukera edukiko dugu, nahi izanez gero, eskumara jo eta gailurrera igotzeko. Bestela, zuzen segitzea daukagu.
Eskumara berriz, Aldeacuevara doan bidea dago. Bertatik joanda, eta pare bat kilometro-edo egin eta gero, El Pital auzoko bidegurutzera helduko gara. Ezkerretara jo, eta laster izango zarete ibilbide hasieran. Aldacuevako elizan, alegia. Bertako aparkalekuan egurrezko mahaiak daude, bideak eragindako gosea arintzeko ezin egokiagoak. Zer jan eramanez gero, noski. Trikuharririk ezean, ogitartekoak ez dira txarrak.
Karrantzan sartu bezain laster, Pozalaguako kobazulora doan bidearen hasiera aurkituko dugu, errotulu batek argi adierazita. Igoera latza autoz egiteko, azken zatia batez ere, baina helmugan sari ederra dago: alde batetik, Ranero haitzen ingurune ederra, haranaren ikuspegi paregabea eta guzti; bestetik, noski, Pozalaguako leize-zulo zabalera sartzeko aukera. Hala egiten duenak munduko estalaktitarik bitxienetakoak ikusiko ditu. Estalaktita eszentrikoak, alegia. Leizearen erdian dagoen aretoko sabai osoa betetzen dute, eta esan liteke grabitate legeei aurre egin nahi diotela, jaio ostean gorantz itzultzen baitira berriro, era guztietako itxurak hartuz, elkarrekin korapilatuz eta batzuetan sabaiarekin ostera ere elkartuz. Munduan halako estalaktita gehien daukan kobazuloa da. Bisita egiteko oso ondo atonduta dago gainera.
Pozalaguatik errepide nagusira itzulita, kilometro pare bat baino ez dugu egin beharko Karpin Abentura parkera ailegatzeko. Parkeko zatirik handiena Karpin Animalia da, eta bertan hamaika piztia bizi ikus ditzakegu, batzuk nolabaiteko askatasunean: hartzak, otsoak, katamotzak, pottokak, saiak... Gainera, desagertutako animaliei eskainitako aldeak ere badaude. Terrasauron, dinosauroak dira jaun eta jabe; Gastornisland izenekoan, berriz, dinosauroen ostean planetaz jabetu ziren espezieak, gu geu barne. Umeak eramateko leku polita da Karpin, baina kontuz, txikienak kikildu egiten baitira gezurrezko tiranosaurioak orro egiten duenean. Gurasoren bat ere bai, egia esan behar bada.
La Concha-Casa Garras jatetxea
Kontxa
94-680 62 80
El Cartero sagardotegia
Molinar
94-680 66 74
Ostatuak:
Molinar bainuetxea
Molinar auzoa, 17
94-680 60 02
El Herrero etxea
Ambasaguas
94-680 66 50
Bizkaiko mendebaldea eta Kantabriako ekialdea aspaldiko joko baten gordeleku dira: pasaboloa. Jokalariek ahalik eta urrunen bota behar dituzte, bola batekin joz, bata bestearen atzetik jarritako hiru bolo. Santanderren ez bezala -han egunkari eta telebisten arreta ere bereganatzen du-, Bizkaian gainbeheran dugu pasaboloa. Eta hala ere, jokalaririk onenak, momentuz behintzat, Euskal Herrikoak dira.
Antza denez, badira pare bat mende-edo pasaboloa asmatu zela. Batzuen ustez, Lanestosan, Bizkaiko azken herrian; beste batzuen iritziz, Kantabrian. Liskarra argitzeke dago, baina gauza bat argi dago behintzat: Bizkaian, Karrantza da pasaboloaren hiriburua, herrialdeko bederatzi klubetatik, hiru bertakoak dira eta. Beldurrik gabe esan daiteke Karrantzak daukala pasabolo jokalari gehien biztanleko, are gehiago gainerako klubak herri edo hiri handietan daudela kontuan izanik: Bilbo, Barakaldo, Sestao, Muskiz... Pentsa, Aldeacueva herrixka txikiak ere baditu taldea eta jokalekua. Hutsaren hurrengoa, nolanahi ere, orain hamarkada gutxikoarekin konparatuta: bertakoek gogoratzen dutenez, garai batean Karrantza haraneko herri guztiek zeukaten bolatoki bana, eta batzuek bi ere bai.
Pasaboloan dena da egurrezkoa: bola, boloak eta probalekua. Hiru boloak ahalik eta urrunen jaurti behar dira, eta horren arabera lortzen dira puntuak. Martxotik urrira jokatzen da, eta astebururo izaten da saioren bat. Txapelketa ofizialez gain desafioak daude, eta baita liga bat ere, martxotik ekainera. Oraindik ere, diotenez, ikusle kopuru politak izaten dira lehiaketarik garrantzitsuenetan.
Euskadiko Euskal Pilota Federazioa eskubide osoko kide izatea onartu du Nazioarteko Pilota Federazioak, larunbatean Iruñean egindako batzarrean. Ofizialtasuna lortzeko bidean urrats handia da, "lorpen historikoa", Euskadiko Federazioak adierazi duenez, baina... [+]
Dozenaka lagun batu dira igandean Laudioko Herriko plazan, Ez zara fisioa, erasotzailea zara lelopean.
Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]
Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]
Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.
Argazkilariaren lanari soraio,... [+]
Larunbatean Irala auzoko koarteleko ekintzarekin, #BotaKuartelak koartela eta armada guztiak desagertzea eskatu du. Gune horiek “benetako mehatxuetatik” babestuko dituen auzorako proiektuetara bideratzeko proposatu dute beste behin ere, hala nola desberdintasunetik,... [+]
Hondakinen artean oraindik identifikatu gabe dauden Palestinarrak ere ikusarazteko helburupean egin dute. Israelek Gazan 18.000 adingabe hil ditu urriaren 7az geroztik. BDZko Elisa Huarteren arabera, “zerrendetan oraindik ezezagunak diren izenak irudikatzen dituzten marra... [+]
Arrigorriagako Udalak elkarretaratzea egin du igandean udaletxeko plazan, ostiralean txinatar jatorriko merkatari batek bere dendan jasandako erasoa salatzeko eta biktimari babesa adierazteko. Horrez gain, Ipar Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak elkarretaratzea antolatu du... [+]
"Erorien Monumentuaz sozialistekin akordioa lortu izan ez balitz, eraikinak bere horretan jarraituko luke aurrerantzean ere eta hori zen guk onartzen ez genuen aukera bakarra”. Hala dio Joseba Asironek. Entzun elkarrizketa osorik hemen sakatuta.
EAEko biztanleen %23,9k osasun asegurua zeukan kontratatuta 2023an, Eustaten datuen arabera. 2021eko datuekin alderatuta, %4,1 gehiagok. Batez ere traumatologia, oftalmologia, ginekologia eta dermatologia kontsultak egin ziren. Aseguruen %61,3 enpresentzakoak edo bestelako... [+]
Milaka lagun elkartu dira Hatortxu Rock elkartasun jaialdiaren azken aurreko edizioan. Euskal preso politikoen senideei babesa eta sostengua emateko sortutako jaialdiak agur esanen du 2025ko udan Lakuntzan eginen den azken edizioarekin. Sakabanaketarekin amaitzea lortu bada ere,... [+]
1974ko abenduan sortu zuten Bagare kanta Gontzal Mendibil zeanuriarrak eta Bittor Kapanagak, haren Olaetako (Aramaio) baserrian. Euskararen eta euskal nortasunaren aldeko ereserki bilakatu zen gerora.
Begi bistaz zentzugabea dirudien eztabaida batekin hasten da zutabea: 2024 gure literatur ale horietako bat balitz, nola deituko zeniokete?
Erantzunik topa ezean, ordu erdi ematea aurtengo bizipenei begira; Instagrameko artxibatuetan sartu lehenik, eta Twiterrera pasa horiek... [+]