Garai hartan


2007ko otsailaren 21ean
Irakurle aldra zuen zain Ilia Ehrenburg-ek garai hartan. Garai hartan, gerora beste hainbat bazterretan bezala, Espainiako gerran zebiltzan kazetariak ez ziren neutralak. Gerora Vietnamen edo Bosnian bezala, gerrak ez ziren bonbapean eta lubakietan bakarrik erabakitzen, eta Europako antifaxismoak behar zituen Ehrenburgen kronikak, gizatasunez sendotzen zen mundua hala. Gainera, Ehrenburg ez da erreportajegile hutsa, idazle maitatua zen gerra aurretik, halaxe izango da gerra osteko urteetan, Sobietar Batasunak duen ezagunena: Pasternak, jazarria zen; Grossman, baztertua; Xolokhov, "errealismo sozialistaren" arrastoan idatzi eta Nobel saria izanagatik, ez zen irakurria, hain zen mundu sinestezin eta geza erakusten zuena; gutxi ziren Bulgakov leitzera iristen zirenak... Ehrenburgekin, aldiz, algara ederrak egindakoa zen jendea Julio Jurenito eta haren jarraitzaileak-ekin.

"Errusiako hiri batean hazi nintzen, nire ama hizkuntza errusiera da. Errusiar idazlea naiz, eta errusiar guztiek bezala, nire aberria defenditzen dut. Baina naziek zerbait gogorarazi zidaten. Gure ama Hannah deitzen zen. Judua naiz. Harro diot. Hitlerrek gehien gorroto dituenak gara, eta gorroto horrek harrotzen nau" egin zuen aldarri 1941eko irrati-mitin batean. Hurrengo urtean, munduko juduen artean sobietarren kausa hedatuko zuen batzordearen zuzendaritzan izango da. Garai hartan, antipodetan, beste bazter askotan bezala, adiskide baten aitak Bahia Blancako Alderdi Komunista sortu zuen. Ehrenburg bezala, ukraniarra eta judua zen jaiotzez Merenson.

Egunotan, ezin akordutik erauzi garai hura. Ez da asko Merensonen semeak idatzi didala, aita hil zaiela dio Carlosek. Eta komunista zaharraz dudan azken oroimenak hartu nau, egongelako besaulki batean eseria, musika klasikoa entzuten, maite zutenak ezagutzeko gauza ez zela Quilmesko etxean, Buenos Aires Handian. Berrikiago, Carlosen alabak idatzi dit. Honetaz eta hartaz ari dela, honek ere aitaz argazkia: ez duela hau baino judu damutuagorik ezagutzen diost, ez duela antisionista handiagorik ezagutzen. Etxeko azken berriekin batera, Prozesu garaian preso izaniko emakumeen inguruan egin duen ikerketa bidali dit Silvinak. Gustura dabil antropologia tesiarekin. Brasil eta Uruguai artean dabil orain, kaina moztaileen gaineko lan batekin.

Ehrenburgena eta Merensonena, ez da kasu bakarra. Nazioartekotzaren eta gizarte solidarioago baten alde borrokatu ziren milaka judu XIX. eta XX. mendeak liburu baten gisa elkartzen diren bi orrialdeetan. Idazleak, obreroak, intelektualak... historiaren liburu horretakoa du Ehrenburg-ek Judu herriari poema, diasporari Palestinara itzul zedin deika.

Garai hura lizuntzen noiz hasi zen, ezin esan, baina nago Israelgo estatua askorentzat amets izaten hasi zen neurrian hasi zela desamets izaten kontzientzia sozial gaitzeko juduontzat. Antzeko mezua transmititu nahi du Zoaz, bizi eta itzuli filmean Radu Mihaileanu zuzendariak, etxeko aitonari hitza ematen dionean. Kibutz atarian, orduko ametsa zertan den azaltzen ari zaio Etiopiatik heldutako biloba hartuari: "Herri hau bahitu egin dute".

Gazako haur txikituek, Libanoko etxe suntsitu arteko katabutek zurirako edo beltzerako beste aukerarik eskaintzen ez digutenean, txikitasunaren handia kontatzen diguten kazetaririk gabe, Ehrenburg Espainiako gerran korrespontsal zeneko kronikak irakurtzen lotu nau iluntzeak, Merenson aita tarteka agertzen zaidala: "Obusak inguruan lehertzen hasi zitzaizkionean, gizonak, erotuta, pistola hartu zuen. Gerraontzia browning balez hondoratu nahi zuen. Komikoa eta ikaragarria zen. Horrelakoa izan zen atzokoan espainiar tragedia...".

Laket gaitezke eta baretu garai hartan gauzak beste era batera zirelakoarekin, baina ez litzateke zuzena harantzago ez egitea. Analogiek galtzen naute.


Azkenak
2025-02-18 | Euskal Irratiak
Miarritzeko euskal ihauteriak berpiztu dituzte tokiko elkarteek

Hamarkada batez lokarturik izan ondotik, otsailaren 22an iratzarriko dute hartza Miarritzen. Festilasaik, Arroka elkarteak, Maritzuli dantza konpainiak, Gaztetxeak eta Ikastolak bat egin dute, aurten, programazio berezi bat eskaintzeko.


2025-02-18 | Antxeta Irratia
Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek hamabostaldia antolatu dute euskararen erabilera hauspotzeko

Hizkuntzarako ere gurasoak haurrentzako eredu direla kontuan hartuta, euskararen erabilera eta irakaskuntzari buruz sentsibilizatzeko helburua duen hamabostaldia antolatu dute Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek. Martxoaren 15etik 30era guraso... [+]


Ekainaren 1 era atzeratu dute Iparraldetik zirkulatzeko ingurugiro agiriaren derrigortasuna

Apirilean zen sartzekoa araua baina atzeratzea erabaki dute. Derrigorrezkoa izanen da ibilgailuetan agiria eramatea, ez soilik hiri eta herri nagusienetan sartu ahal izateko, baita kostalde osoko errepideetan mugitu ahal izateko ere.


Sabotaje algoritmikoaren alde

«I will overturn, overturn, overturn, it[…]»
Ezekiel 21:27 – King James Version

«Algoritmo guztien gainetik, algoritmo guztien azpitik»
Xabier Landabidea

Deseroso nago, deseroso gure jendarteak teknologiarekiko hartu duen jarrera kasik... [+]


HezkuntzArtea taldeak manifestua aurkeztu du: “Moda pedagogikoak bata bestearen atzetik ezarri dituzte”

Irakasleek urtetan pilatutako jakintza kontuan hartzea, klaustroek erabakiak hartzeko autonomia bermatzea, IKTen “uneoroko erabilera” sustatzen duten planak geldiaraztea, eta ikasgeletan aldaketa metodologikoak sartu aurretik dituzten ondorioak tentuz aztertzea... [+]


2025-02-17 | ARGIA
Ikasle feministek elkarretaratzea egin dute Gasteizko EHUko campuseko irakaslearen sexu erasoak salatzeko

Gertatutakoak ez direla kasualitatea azpimarratu dute. Unibertsitateko eremuetan indarkeria matxista gertatzen dela azaldu dute, eta arazoa sistematikoa dela. Protokolo bat eskatu dute erasotuak babesteko. Erasotzaileak inpunitate osoarekin jokatu duela salatu dute.


Bi futbol taldek planto egin dute irain arrazisten aurrean Bizkaian eta partiduak bertan behera geratu dira

Gaztelueta C -Berango C gazteen futbol partidua bertan behera geratu zen Larunbatean. Jokatzen ari zirela Gaztelueta C taldeko gazte batek aurkariari "beltz zikin madarikatua" deitu zion. Gorengo erregional mailako Otxarkoaga-Iturrigorri partiduan ere... [+]


Bederatzi pertsonari lau eta hamar hilabete arteko kartzela-zigorrak ezarri dizkie Voxen kontra protesta egiteagatik Bilbon

Atxuri auzoan 2019ko azaroaren 5ean Voxen kontra egin zuten bederatzi pertsonaren kontrako epaia iritsi da. Akusatuek ez dute espetxean sartu beharko.


2025-02-17 | Axier Lopez
Itziarren semea?

Ia mende batez, Euskal Herrian ez da belaunaldirik tortura ezagutu ez duenik. 1960tik 5.379 lagun dira ofizialki, baina askoz gehiago dira, publikoki torturatu gisa agertzeak min egiten duelako oraindik ere. Eta seguruenik, oinarri-oinarrian ez delako ezer aldatu. Polizia... [+]


Eneko Anduezak PSE-EEko idazkari nagusi izaten jarraituko du

PSE-EEren zuzendaritza berriak alderdikideen %95en onespena jaso du. Anduezak proposatutako Batzorde Exekutiboan aurreko 26 kideetatik zortzi aurpegi berri daude soilik.


Europak toki bat aldarrikatu nahi du Ukrainako bake negoziaketan, AEBen bazterketaren aurrean

Macronek egindako deiari erantzunez, NATOko eta Europako agintariak Parisen elkartuko dira astelehen honetan, AEBek eta Errusiak iragarri ostean Ukrainako gerra amaitzeko elkarrizketei heltzekotan direla. Europak diru asko xahutu du Ukraina laguntzen, eta gerra amai dezakeen... [+]


Erantzukizun publikoak hartzea eskatu dute Euskal Herriko Torturatuen Sarearen aurkezpenean

Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]


Labrazaren defentsan
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"

Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]


Gazteen arteko genero arrakalak gora egin du kokapen politikoari dagokionez

Azken hogei urteetako gazteen kokapen politikoa izan dute aztergai The Economisten. Europan 18-29 urte arteko gizonak emakumeak baino posizio kontserbadoreagoetan kokatzen dira. 


Gasteiz inguruan Vitoria Solar 1 eta 2 parke fotovoltaikoak eraikitzea onartu du Eusko Jaurlaritzak

Parke bakoitzak hirurogei hektarea izango ditu, eta 32 milioi euroko aurrekontua du proiektuak. Ingurumen eta baimen teknikoak berretsita, egitasmoari hirigintza baimena baino ez zaio falta eraikitzeari ekiteko.

 


Eguneraketa berriak daude