Garai hartan


2007ko otsailaren 21ean
Irakurle aldra zuen zain Ilia Ehrenburg-ek garai hartan. Garai hartan, gerora beste hainbat bazterretan bezala, Espainiako gerran zebiltzan kazetariak ez ziren neutralak. Gerora Vietnamen edo Bosnian bezala, gerrak ez ziren bonbapean eta lubakietan bakarrik erabakitzen, eta Europako antifaxismoak behar zituen Ehrenburgen kronikak, gizatasunez sendotzen zen mundua hala. Gainera, Ehrenburg ez da erreportajegile hutsa, idazle maitatua zen gerra aurretik, halaxe izango da gerra osteko urteetan, Sobietar Batasunak duen ezagunena: Pasternak, jazarria zen; Grossman, baztertua; Xolokhov, "errealismo sozialistaren" arrastoan idatzi eta Nobel saria izanagatik, ez zen irakurria, hain zen mundu sinestezin eta geza erakusten zuena; gutxi ziren Bulgakov leitzera iristen zirenak... Ehrenburgekin, aldiz, algara ederrak egindakoa zen jendea Julio Jurenito eta haren jarraitzaileak-ekin.

"Errusiako hiri batean hazi nintzen, nire ama hizkuntza errusiera da. Errusiar idazlea naiz, eta errusiar guztiek bezala, nire aberria defenditzen dut. Baina naziek zerbait gogorarazi zidaten. Gure ama Hannah deitzen zen. Judua naiz. Harro diot. Hitlerrek gehien gorroto dituenak gara, eta gorroto horrek harrotzen nau" egin zuen aldarri 1941eko irrati-mitin batean. Hurrengo urtean, munduko juduen artean sobietarren kausa hedatuko zuen batzordearen zuzendaritzan izango da. Garai hartan, antipodetan, beste bazter askotan bezala, adiskide baten aitak Bahia Blancako Alderdi Komunista sortu zuen. Ehrenburg bezala, ukraniarra eta judua zen jaiotzez Merenson.

Egunotan, ezin akordutik erauzi garai hura. Ez da asko Merensonen semeak idatzi didala, aita hil zaiela dio Carlosek. Eta komunista zaharraz dudan azken oroimenak hartu nau, egongelako besaulki batean eseria, musika klasikoa entzuten, maite zutenak ezagutzeko gauza ez zela Quilmesko etxean, Buenos Aires Handian. Berrikiago, Carlosen alabak idatzi dit. Honetaz eta hartaz ari dela, honek ere aitaz argazkia: ez duela hau baino judu damutuagorik ezagutzen diost, ez duela antisionista handiagorik ezagutzen. Etxeko azken berriekin batera, Prozesu garaian preso izaniko emakumeen inguruan egin duen ikerketa bidali dit Silvinak. Gustura dabil antropologia tesiarekin. Brasil eta Uruguai artean dabil orain, kaina moztaileen gaineko lan batekin.

Ehrenburgena eta Merensonena, ez da kasu bakarra. Nazioartekotzaren eta gizarte solidarioago baten alde borrokatu ziren milaka judu XIX. eta XX. mendeak liburu baten gisa elkartzen diren bi orrialdeetan. Idazleak, obreroak, intelektualak... historiaren liburu horretakoa du Ehrenburg-ek Judu herriari poema, diasporari Palestinara itzul zedin deika.

Garai hura lizuntzen noiz hasi zen, ezin esan, baina nago Israelgo estatua askorentzat amets izaten hasi zen neurrian hasi zela desamets izaten kontzientzia sozial gaitzeko juduontzat. Antzeko mezua transmititu nahi du Zoaz, bizi eta itzuli filmean Radu Mihaileanu zuzendariak, etxeko aitonari hitza ematen dionean. Kibutz atarian, orduko ametsa zertan den azaltzen ari zaio Etiopiatik heldutako biloba hartuari: "Herri hau bahitu egin dute".

Gazako haur txikituek, Libanoko etxe suntsitu arteko katabutek zurirako edo beltzerako beste aukerarik eskaintzen ez digutenean, txikitasunaren handia kontatzen diguten kazetaririk gabe, Ehrenburg Espainiako gerran korrespontsal zeneko kronikak irakurtzen lotu nau iluntzeak, Merenson aita tarteka agertzen zaidala: "Obusak inguruan lehertzen hasi zitzaizkionean, gizonak, erotuta, pistola hartu zuen. Gerraontzia browning balez hondoratu nahi zuen. Komikoa eta ikaragarria zen. Horrelakoa izan zen atzokoan espainiar tragedia...".

Laket gaitezke eta baretu garai hartan gauzak beste era batera zirelakoarekin, baina ez litzateke zuzena harantzago ez egitea. Analogiek galtzen naute.


Azkenak
ANALISIA
Aznarrek lagundu diola Aitor Estebani?

Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.


Udaltzainen hizkuntza eskakizunen aurkako oldarraldia Donostian, Astigarragan eta Usurbilen

Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]


“Mezu faxistak” zabaltzen dituen EHUko Arabako Campuseko irakaslea salatu du Ikamak

Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.


Raimundo el Canasterori babesa adierazi diote 230 musikarik, eta musikaren bidez boterea kritikatzea zilegi dela aldarrikatu dute

Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.


'Itzal(iko) bagina'
Hemen gezurra nagusi

Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.

-------------------------------------------------------
 
Bertsoa bertsolaritza,... [+]

Behe Bidasoako eraso faxistak eta Devenir Europeo

Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]


Argitaratu gabeko 36ko gerrako bideoak eskura jarri ditu Los Angelesko Unibertsitateak

Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.


2025-02-07 | Aiaraldea
Amurrioko Udal Gobernuari entregatu dizkiete Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza berrezartzearen aldeko 1.700 herritar eta eragileen atxikimenduak

Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.


Erorien Monumentuko sinbologia faxista duten elementuak kentzeko eta interpretazio zentroa sortzeko lege proposamena aurkeztu dute

PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.


2025-02-07 | Gedar
Txantreako Eunate ikastetxeko irakasle erasotzaileak alde egitea lortu dute ikasleek

Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.


2025-02-07 | Uriola.eus
Bi gizonek eraso homofobikoa salatu dute Bilbon

Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.


2025-02-07 | Euskal Irratiak
Ximun Fuchs
“Euskal irainak baitezpadakoak zaizkigu, elbarritu emozionalak ez gaitezen izan”

Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.


Aktibismoan osasun mentala zaintzeko zenbait tresna

Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.


Eguneraketa berriak daude