Kantabria: Eskumaren ezker pareta

  • Mapan begiratua, Euskal Herriko ezker-pareta dirudi Kantabria auzo-lurraldeak. Ondorioz, Espainiako eskumaren mugarria ere bagenuke! Tira, Kantabria pagotxa da Bilbo aldean bizi garenontzat: gertu dago, eder ageri zaigu, jan eta lo merkeago egin ditzakegu bertan. Kantabria osoa korrituko dugu artikulu labur honetan. Etorri nahi ez baduzue, toki gehiago besteontzat.

2021eko uztailaren 27an
Hasteko, Castro eta Laredo... Ez dira bat ere «cool», badakigu. Proba ezazue bien artean dagoen Oriñon badiarekin, zer esanik ez bazter batean ezkutatzen den Sonabia hondartza naturista: buru gainean sekulako pareta daukagu, bertako buitreak itsasora begira jaiotzen dira, penintsulako bakarrak.

Barru alderantz egiten duen Guriezo bailara ez da bereziki interesgarria, gainera laster Bizkaia bilakatzen zaigu Turtzioz-Artzentales eskualdean. Hurrengoa bai, Laredotik barrurantz lehen natur gune bikainaz egingo dugu topo: Asón ingurua. Tira, Laredo bera ere... Hondartza gainean etxe-lerroak ezarri izan ez balira, lehen mailako erreserba naturalean geundeke, sekulako padura dago bertan eta merezi du inguratzeak.

Kantabriako mendilerroak lau gune nagusi dauzka eta lehenean gaude, Castro Valnera (1.718) mendi inguruan. Portillo de la Sia mendateraino igotzeko ordubete inguru beharko duzue Laredotik. Soba bailara zeharkatuz: bertakoek asmatu zuten «sobao» bizkotxo famatua, baina bertakoak ez dira pasiegoak. Izan ere, nortzuk dira pasiegoak?

Etxeko traste oinarrizkoenak mando gainean eramanda, hilabetero etxez aldatzen diren familiek osaturiko Herria, h larria onartzen badidazue. Familia bakoitzak hiruna etxe dauzka, etxe baten inguruko belarra agortzen denean hurrengo etxera doaz, eta horrela hilabetero. Europa osoan ez dago hain ziklo laburreko eredu trantsumanterik. Non ikus daitezke benetako pasiegoak gaur egun?

Miera bailaran aurki itzazue Calseca eta Valdició mendi auzoak, flipatuko duzue. Carriedo bailara ez da pasiegoa, baina Selaya gainean eta Pisueña mendi aldean badago zer esploratu. Pas bailara, noski, pasiegoa da bere osoan. Halere etxerik-etxe mando gainean bidaiatuz ba ote dabil inor oraindik ere? Vega de Pas hiriburutik egin ezazue Castro Valnera azpiraino, esker-eskuin ageri zaizkizuen etxoletan familia pasiego tradizional batzuk aurkituko dituzue. San Pedro del Romeral inguruan ehunka txabola pasiego dauzkazue zain: galdu haien artean ea zer gertatzen den. Imajinatzerik ez daukazuen mundu berezia daukazue zain, oraindik ere.


Santander eta harago

Hiriburua baino lehenago, Laredo-Santoña-Noja «hondartzopolis» handia ez da guztiz mespretxagarria. Lehen aipatu padura-gune bikainaz gain, baita tartean zabaltzen den kantabriar dehesa habitat goxoagatik. Santanderreko badiaraino ailegatu aurretik, to beste hondartza bakartiago batzuk: Isla eta Ajo, masifikazioa jaisten da; Galizano, hondartza txikia eta desberdina; Langre, anfiteatro natural zoragarria; Loredo, badiara begira jada. Gero datoz Somo, oso turistikoa, eta Pedreña, dotorezia ukitu british horrekin. Bere handian, Santanderreko badiak ikuskizun aparta dakar. Ekaina erdian ere, Astillero herri post-industrialetik Picos-eko azken elurrak antzeman daitezke. Sartuko gara hiriburura ala ez? Tira, egin dezagun Magdalena uharteraino di-da batean. Pereda pasealeku post-frankista gainditu dugu, ezkerretara Sardinero hondartza irekiak daude eta eskumara badiako barne hondartza epelak. Txangoa ez zaizue damutuko.

Hiriburua eta Torrelavega bigarren hiria lotzen dituen autobide ingurua, ordea, Kantabriako alderik zatarrena dugu: etxe lerro adosatuek dena hartu dute. Halere merezi du Pas eta Cabuerniga ibaiak itsasoratzen diren Liencres ingurua ezagutzeak, sekulako hondartza, padura eta dunak.

Eremu zentral honen barrualdea Kantabriako bihotza dugu. Besaya, Buelna, Iguña... Honela sonatzen du Kantabriako hizkuntzak. Mesetarako bide xamur samar bakarra hemendik igarotzen da, Reinosa helburu. Haren inguruan zabaltzen da Campóo eskualdea, guztiz mesetarioa. Bigarren mendigune nagusia begira gauzka: Alto Campoo-ko mendilerro harroak. Hamabost bat gailur zeruratzen dira bi mila metrotik gora, denak lotzea posible da sekulako ertz-zeharkaldia eginez, baina hobe banan-banan hartzea eski-estaziotik abiatuta.


Eta jendea

Soilik bi mila karaktere dauzkat Kantabriako lurraldearen azken herena aurkezteko... eta jendearen karakterraz ere aritzeko. Bilboko Zazpi Kaleetan oso ezagun den Txiriboga tabernako ugazaba Antonio deitzen da eta Bárcena Mayor herrian jaio zen, Kantabriako herririk ederrena nonbait: «Sí, majo, pero la genteee...», erantzun ohi du Antoniok honetaz galdetuta.

Tira, bizitza osoa daramagu Kantabrian barna ibiliaz, mendi bailaretan zein kostaldeko herrietan. Beti ondo... baina tokiak eta tokiak daude, badakigu. Kostaldean, Santillana eta Comillas bezalako herri monumentalak ditugu. Biak ere, Espainia inperial eta atzerakoienarekin lotzen ahal dituzue lasai asko... baina ikustea ere ez zaizue damutuko.

Comillaseko eraikin unibertsitarioetan, adibidez, neo-gotiko ingelesa eta Espainiako nazional-katolizismoa bat eginda daude! Gaudi ere bertan dago, El Capricho eraikin txikiarekin. Gero datoz Kantabriako hondartzarik handienak: Oyambre, naturaren harribitxia, eta San Vicente de la Barquera herri sonatuaren hondartza handiak ere, kilometrikoak.

Mendialdera eginez gero, Kantauriar mendilerroa sekulako hesia bilakatu zaigu jada. Cabuérniga bailaratik igoko gara Palombera mendateraino, lehen mailako natur gune bikainean sentituko zarete ezinbestean, Saja erreserba famatuak hartu baikaitu.

Zer esanik ez hurrengo bailaran: Polaciones basatia, Kantabriak ondoen gorde duen sekretua! Puentenansa herria izan dakizueke abiapuntua: errepide estuan gora arretaz gidatu eta goi-lautadara ailegatuko zarete, hartzak Bilbotik gertuen bizi diren gune naturala hain zuzen.

Peña Sagra mendigunea mugarri handia bada eskualde honetan. Iparraldeko magalean San Sebastian de Garabandal eta beste herri isolatu batzuk daude. Errepide horietako bihurgune batzuetatik, batera ageri zaizkigu Naranjo de Bulnes eta itsasoa bera.

Eta ailegatu gara gure azken portura. Itsasoan, Pechón herri txikia izan liteke: joan zaitezkete, baina gero ez esan inori, oraindik ezezagun samarra baita. Mendialdean, Piedras Luengas eta San Glorio mendate garaiak: bestaldean Palencia eta León hasten zaizkigu.

Haraino ailegatzeko Deva ibaian gora egin dugu, hasieran Hermida arroila estuan barrena. Eta bailara zabaldu zaigu bat-batean, Liébana mundu berezian gaude, mendien arteko paradisuan.

Curavacas eta Peña Prieta atzean ageri dira zein baino zeinago. Kantabria bukatzen ari zaigu, jaun-andreok. Mendebaldean -eskumara ala ezkerretara, nondik begiratzen zaion- inoiz ikusi duzuen harri-paretarik garaiena ageri zaizue -Picos de Europa!- eta bukatu da Kantabria.



Azkenak
2024-12-19 | Leire Ibar
Frantziak hizkuntza gutxituen aurka darabilen “linguizidioa” salatu dute

Hizkuntza gutxituei begira Frantziaren jarrera salatzeko prentsaurreko bat egin dute Parisen hainbat diputatuk. Frantziako hizkuntza gutxituen kontrako azken erasoek protestak eragin dituzte Korsikan, Katalunian eta Martinikan. Régions et Peuples Solidaires mugimenduak... [+]


2024-12-19 | Leire Ibar
Ia urtebete daramate soldatarik gabe Bilboko ikastetxe bateko langileek, funts putre batek eraikina erosi ondoren

Scientia funts pribatuak Bilboko San Pedro Apostol eskola erosi, eta langileen eskubideak eta hezkuntzaren kalitatea hondatu dituela salatu dute. Bederatzi hilabete daramate langile batzuk soldatarik gabe, eta Eusko Jaurlaritzaren esku-hartze eza kritikatu dute.


Gabonetan sortzen den kutsaduraren %57 oparien ondorioz da

Ikerketa baten arabera, Frantziako Estatuan 6,3 milioi tona CO² isuriko dituzte herritarrek Gabonetan, eta opariak dira horren erantzule nagusiak: %57. Oparien artean, gehien kutsatzen dutenak aparatu elektronikoak eta bitxiak dira, metal eta mineralen erauzketaren... [+]


Ernaik dio bere kontrako operazioa egon izana frogatzen dutela Jaurlaritzaren aurka aurkeztutako helegiteen lehen ebazpenek

Gasteizko Auzitegiko laugarren aretoak ebatzi du Gasteizko isunak bertan behera uztea, eta Bilboko isun batzuk 2.500 eurotik 1.800era murriztea, "gehiegikeria" egon zela argudiatuta. Ernairen arabera, Segurtasun Sailak "arbitrariotasunez" eta... [+]


2024-12-19 | Leire Ibar
Garraio publikoa garestitzearen aurka mobilizatu dira Bilbon

Garraio publikoaren prezioa handitzea eta deskontuak kentzea “onartezina” dela kritikatu dute dozenaka pertsonak, Jauzi Ekosozialak eta Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak deituta. Langile klasearentzako “zama gehigarri bat” izango litzatekeela eta... [+]


Idazkaritzak eta kontuhartzailetzak: joko arauak partidaren amaieran aldatzeaz

Joan den abenduaren 5ean, PPk lege proposamen bat aurkeztu zuen Nafarroako Parlamentuan, Nafarroako toki entitateetako Idazkaritza eta Kontu-hartzailetza lanpostuetan funtzionarizazioa lortzeko prozesuak bereizteko. Hori gertatuko balitz, 30 pertsona inguruk merezitako... [+]


Torturaren biktimak existitzen dira. Eta egileak?

Nazio Batuek abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna aldarrikatu zutenetik 51. urteurrena bete da aurten. Data horrek garrantzia hartu du Euskal Herrian eta Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokitik gogoetarako zenbait elementu eskaini nahi ditugu.

Nazioarteko... [+]


Ainubean

Bazen behin kulturaren gordailu bilakatu zen herria. Denboraren poderioz, munduko agintariek kultura adierazpide ororen aurka hartutako neurri murriztaileen erruz, herrien garra, sormena eta irudimena amatatuz joan ziren, emeki-emeki kandela bat bailitzan. Hala ere, herrialde... [+]


Elon Musk gaiXtoa eta egiaren zaintzaileak

Elon Musken presentzia hedabideetan gora doa, suziri baten moduan, Etxe Zuriko lorategian lurreratu ostean. Lortzen ari den botereaz eta influentziaz asaldatuta omen daude beste botere batzuk eta, bere eragina gutxitzeko asmoz, X sarearen kontra kargatu dute. Azken asteetan The... [+]


Mazango auzia
20 urteko kartzela zigorra Dominique Pelicot senar ohiari eta fiskalak eskaturikoa baino zigor apalagoak beste 50 bortxatzaileei

Bortxaketen kasuentzako bideratu daitekeen kartzela zigorrik gorena jarri diote senar-ohi Dominique Pelicoti; eta beste 50 bortxatzaileei dagokionez, guztiak dituzte erruduntzat jo, baina fiskalak galdetzen zuena baino apalagoak dira zigorrak. Hiru hilabetez iraun du Mazango... [+]


2024-12-19 | iametza
Iametzak programatzailea behar du

ARGIAren taldeko kide den Iametza teknologia berriak erabiltzen dituen komunikazio enpresa da.


Hezkuntzako ratioak jaisteko eskaera Nafarroako Legebiltzarrera eramango dute gurasoen plataformek

Sortzen eta Ratioak Jaitsi 0-18 elkarteek Legegintzako Herri Ekimen bitartez egin dute eskakizuna eta alderdi guztiek agerraldia onartu dute. Europar Batasunak Foru Gobernuari ratioak murrizteko egindako gomendioan du oinarria nafar gurasoen aldarrikapenak.


Gasteizko SDA Factoryk ere lantegia itxi eta 55 lagun kaleratuko ditu

B&B Trends lantegiaren jabeak iragarri du hartzekodunen konkurtsoan jarri duela lantegia, "ondare desegonkortasuna" argudiatuta.


2024-12-19 | Gedar
Europan, pentsiodunen %13k jarraitu behar dute lanean

Erretiroa hartu berri dutenen %4,9k uztartu behar dituzte pentsioa eta lanen bat Espainiako Estatuan. Estonian %55 dira.


2024-12-19 | Axier Lopez
Palestinaren askatasunaren aldeko 10 orduko elkarretaratzea egingo dute Lekeition

Israel entitate sionista Palestinan egiten ari den "genozidio eta sarraski terrorista" salatzeko Lekeitioko hainbat eragilek txandakako hamar orduko elkarretaratzea egingo dute abenduaren 28an.


Eguneraketa berriak daude