Gaztainondoaren kalparra
Udaberriaren erdirako udako beroan sartuak ginen. Aurtengoan ere ez dugu berehalakoan pasea… Landare batzuk bero hauek iritsi baino lehenago urteko lanak eginda izatea gustuko dute, gereziondoa kasu: loratzen aurrenetakoa da eta ekainaren erdia alderako, udako solstiziorako, fruituak mokoera eta eskuera jarriz urteko lan gehienak burutuak ditu.
Aldiz, eguna moztu eta gaua luzatzen hasten den garai modutsu hau hautatua du gaztainondoak bere urteko ugaltze-lanei hasiera emateko. Amorratua zer da, berozalea! Dagoeneko zuhaitz gehienek lorealdiaren estresa ahaztua eta ondobidean fruituranzkoan dira. Gaztainondoa ez. Udaren eztandarekin batera hosto berri berrien soinekoaren gainean kalpar laru mardula askatzen du harro. Ederki asko nabarmenduko da urrutira gainontzeko zuhaitzen berdeen artean. Kalparra arra beteko loretzar arrak dira, saltoan bata azpikoaren gainera jausiz burutik lurrerainokoa osatuz. Azpian, arren harroaz lotsa, daude emeak, arrei beroarena kendu eta isil isilik udararena berea egin eta ederki kostata udazkenerako fruituak trikutuko dituztenak.
Gaztainondoa landare kolonizatzailea da. Gaztainondoa eta gereziondoa bera, muxika, aranondoa, intxaurrondoa, abrikotondoa… erromatarrek ekarriak omen dira. Ekialderagoko kulturetatik hartu eta zabaldu zituzten, nor den inperio guztien legez, luberrietan berea ezartzeko. Uztak biltzeko saski, otar, otzara, zesto, lepotar, kopotar, zare, barrikoteen eta barriken uztaiak… egin dira gaztainondoaren zuraz eta behingoz kanpo librean eraikuntzak, itxiturak eta abar egiteko egur on bat topatu zuten, busti-lehorrean gaztainondoak adina irauten duen egurrik ez baita ezagutu sasi-akazia amerikarraren inbasioa arte.
Jai eta ospakizun sasoi honetan, gaztainondoaren kalparrari begiratu eta oraindik geure artean ditugun erromatarren lana antzeman; gero segi solstizio olgetan.
Trumpen garaipenak, Ukrainako gerraren birkokatze geopolitikoa eragiteaz gain, Europaren apustu belikoa agerian utzi du.
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]
Hertfordshire (Ingalaterra), 1543. Henrike VIII.a erregearen eta Ana Bolenaren alaba Elisabet hil omen zen Hatfield jauregian, 10 urte besterik ez zituela, sukarrak jota hainbat aste eman ondoren. Kat Ashley eta Thomas Parry zaintzaileek, izututa, irtenbide bitxia topatu omen... [+]
Agintean dauden alderdiek kolpe gogorra jasan dute emaitzetan: Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistak eta Siumut sozialdemokratak aurreko hauteskundeetan lortutako botoen erdia inguru galdu dute, oposizioko alderdien onurarako.
Pertsona lodiek lodiak izateagatik bizi izan duten eta bizi duten indarkeriaren inguruan teorizatzeko espazio bat sortzea du helburu ‘Nadie hablará de nosotras’ podcastak. Cristina de Tena (Madril, 1990) eta Lara Gil (Fuenlabrada, Espainia, 1999) aktibista... [+]
1986. urtean Espainiako Estatuak NATOn jarraitzearen aurkako botoa eman zuen euskal gizarteak. Denborak ematen duen perspektibak oraindik ez du azaldu zeintzuk izan ziren gizartearen arrazoi sakonak gerra erakundean parte hartzeari uko egiteko.
Felipe Gonzálezen... [+]
Martxoaren lehenengo lanegunarekin batera, komunikabideetan azalduko ez diren aldaketak etorri dira EHUn. Azken Lan Publikoko Eskaintzaren ondorioz, ehunka langile –arlo tekniko eta administrazio zerbitzutakoak– orain arte okupatzen zuten lanpostutik atera eta beste... [+]
Bolo-bolo dabil energia berriztagarrien hedapenaren inguruko eztabaida. Sarri askotan, iritsi den proiektu zaparrada desordenatuak eragindako artegatasunak bultzatuta, albiste zein iritzi-artikulu mordoaz gain, hitzaldiak, eztabaidak, mahai inguruak, bideo emanaldiak eta abar... [+]
Lagun asko sumatu dut kezkatuta euskaldun gero eta gutxiagok ahoskatzen duelako elle-a. Haur eta gazte gehienek bezala, heldu askok ere galdu du hots hori ahoskatzeko gaitasuna, idatzian ere nahasteraino. Paretan itsatsitako kartel batean irakurri berri dugu: altxorraren biya... [+]
Unibertsitateko ikasleen artean, maiz topatzen ditugu beste lurraldetakoak ere, bereziki gradu ondorengo ikasketetan. Topaketa horiek badira errealitate berriak ezagutzeko bide, baita besteak entzun eta besteez ikasteko parada ere. Garapenerako lankidetzari loturiko gaiak izan... [+]
Kanakyko Gobernuko kide gisa edo Parisekilako elkarrizketa-mahaiko kide gisa hitz egin zezakeen, baina argi utzi digu FLNKS Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanakaren kanpo harremanen idazkari gisa mintzatuko zitzaigula. Hitz bakoitzak duelako bere pisua eta ondorena,... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]
Eskolako zenbait gurasok euskalduntzeko egindako ahalegina ikusarazi, eta hezkuntza komunitatean euskararen aldeko jarrerak piztu. Helburu horiekin bultzatu du Autobiografia Linguistikoak ekimena Ramon Bajo ikastetxeko Basartea gurasoen elkarteak, Gasteizko Alde Zaharrean. Pozik... [+]
Donostiako Tabakaleran, beste urte batez, hitza eta irudia elkar nahasi eta lotu dituzte Zinea eta literatura jardunaldietan. Aurten, Chantal Akerman zinegile belgikarraren obra izan dute aztergai; haren film bana hautatu eta aztertu dute Itxaro Bordak, Karmele Jaiok eta Danele... [+]