Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

asteazkena 2024ko abenduaren 18an

Laura Mintegi: «Ezkerreko politikak balore femeninoak hartu behar lituzke»

Pilar Iparragirre

2021eko uztailaren 19an

Inprimatu

Unibertsitateko irakaslea, bi seme-alaben ama, PEN Klubeko Euskal Herriko lehendakaria, eta gainera idazlea zaitugu...

Eta orain dela gutxi arte EHUko sail bateko zuzendaria ere izan naiz, zazpi urtez.

Eta nondik ateratzen duzu literaturari eskaintzeko denbora?

Nigan literatura presente dago denbora osoan. Beste gauzak eginda ere, neure barnean dagoen musika bat da literatura. Nolanahi ere, literaturak bi fase dauzka: barnean sortzea, eta gero jada gauzatzea. Idaztea da gutxienekoa; denbora handia eta dedikazioa eskatzen du, baina boligrafoa hartu orduko, asko dago mamituta aurretik, eta orduan literaturak konpartitu behar du denbora esandako gauza guztiekin. Eta beste «trikimailu» bat ere badut: zorionez oso indartsua naiz fisikoki. Lan gaitasun handia dut eta lo egiteko ez dut denbora askorik behar. Horrek salbatzen nau, oso lo gutxi egiteak.

Zure literatura lan guztietan oinarri berdinak hartu dituzu: bikote harremanak eta politika. Horiei buruz hausnarketa egiteko beharrean al gaude?

Ez dakit guztiak gauden, baina neu bai behintzat. Ez da bikote harremana bakarrik. Gehiago da giza harremana orokorrean, zeren hor tartean ere sartzen dira adiskidetasuna, amatasuna, umeen hezkuntza... Gizaki sozialak gara. Garenak gara komunitatean bizi garelako. Eta komunitatean bi aspektu daude: bata, pribatua deitzen dena, eta bestea, publikoa. Politika izango litzateke gure harreman sozialaren kanpoko eremua, eta giza harremanak, berriz, komunitatean bizi dugun elkar bizitzaren eremua. Orduan ni pixka bat intsumiso bihurtu naiz bi eremuak bereiztearekin. Ez dut marra zuzenik egin nahi eta, gainera, ez dut uste egin behar denik ere. Nire iritziz elbarri gelditzen gara konpartimentu estankoak eginez gero. Uste dut eremu publikora eraman ahal ditugula pribatuan ikasitako geure bizipenak, eta alderantziz: jendearekin egonez ikasi dugun esperientzia guztia eraman behar dela ere norberaren arlo ezkutuenera. Bestela, artifiziala izateaz gain, injustua da, sozialki eremu biak identifikatuta daudelako generoekin: pribatua emakumetasunarekin edo feminitatearekin, eta publikoa maskulinitatearekin. Non aritzen zaren, batzuek abantaila dute.

Azalduko duzu hori gehixeago?

Bada, gizonezkoek eremu batean eduki dezakete abantaila eta emakumeek bestean. Abiapuntua ezberdina da. Gizonezkoa pixka bat salduta egongo litzateke afektuen arloan, aitatasunean, umeekiko harremanean, ahula babestearen arloan, jende nagusia zaintzeko esaterako. Horietan gizona elbarri dago. Emakumea, berriz, beste arloan dago elbarri. Eta hori injustua da. Iruditzen zait gizakiago jokatu behar dela bietan.

Ecce homon noren apologia egiten duzu: emakumearena, emetasunarena? Feminismoarena ez da, behintzat.

Ez, ez. Nik egiten dudan apologia osotasunarena da, nik ez nuke nahi zeharo femeninoa izan.

Zergatik idatzi duzu bertan, orduan, «Ezkerreko politika egitea emakumea izatea da»?

Esaldi hori da nobelaren tesia. Ezkerreko politikak, printzipioz, eduki behar duen helburua da ahotsik gabekoei ahotsa ematea, ahulena indartsuenarekin berdintasunean ipintzea -gutxienez aukera berdintasunean-, desberdina ez bereiztea, ez arrazagatik, ez generoagatik, ez aukera ekonomikoagatik. Hori da ezkerreko politika. Aldiz, eskuineko politika litzateke, arrain handiak txikia jatea, boterea daukana ondo eta ez daukana hor konpon; etorkinak, ijitoak edo arraza desberdinekoak marjinatzea... Zer egiten du orokorrean emakumeak gaur egun ezagutzen dugun gizarte honetan? Hain zuzen ere ezkerreko balore horiek guztiak indartu egiten ditu! Ez dakit kulturala edo genetikoa den, berezkoa ala erantsia, baina kontua da halako rola egokitu zaigula: babestearena, bat etortzea bilatzearena, lehian deseroso egotearena... Ezkerreko politikak guztiz femeninoak diren balore horiek guztiak hartu beharko lituzke.

Zure nobelan irakur daiteke emakumea beti dela negoziazio zale, eta oro har bestearen lekuan jartzen dena... Benetan uste duzu balore horiek izan direla «Lurraren gatza» deitua izan den emakumeak, bakar-bakarrik, bere burua eta familia aurrera ateratzeko erabili izan dituenak?

Ez. Nik esango nuke emakumearekin identifikatzen direla balore horiek, baina izatez ez direla emakume-emakumearenak. Nik ez dakit noraino diren berezkoak eta noraino erantsiak. Dakidana da hori dela gaur egun femeninotzat hartzen duguna. Eta nik errebindikatzen ditudanak balore ustez femenino horiek dira. Ez emakumearen jarrera. Zeren emakumeak oso maskulino jokatu dezake, oso lehiakor edo oso baztertzaile, edozein gizonek beste. Nik liburuan diodanarekin ez dut esan nahi ezkerreko politika femeninoa izan behar denik, baizik eta femenino jokatu behar duela. Eta hori da, zorionez, daukagun esperantza, femenino edozeinek jokatu baitezake, gizon zein emakume izan. Horregatik matizatu behar da esaldi ponposo hori. Ezkerraren politika egitea balore femeninoekin ere jokatzea da, eta batez ere oso presente edukitzea, emakume edo gizon izanda!

Zertan oinarritzen zara zu Ecce homon aitatzen dituzun baloreak balore femeninoak direla esateko?

Galdera ona da, zeren hori da nik daukadan zalantza. Ez baitakit zein puntutaraino diren berezkoak edo erantsiak. Baina argi dago historian egokitu zaion rolagatik emakumea behartuta egon dela komunitate batean erdigunea izatera eta oso adi egotera komunitate horretako kide guztiak elkar bizi daitezen. Agian garatu dituen balioak ez dira berezkoak, bete duen rolagatik bere egin behar izan dituenak baizik. Oso interesgarria da alde horretatik Simone de Beauvoir-ek zioena, hau da, gauza bat dela izan, eta beste gauza bat dela egon. Egoera batek eragin izan du iza-era, izateko era bat. Horregatik gaur egun diogu honelako egoeran egon direnek daukatela halako izaera. Baina nire galdera da: benetan halakoak dira, izan? Edo halakoak dira egoerak behartuta? Alda dezagun egoera, eta ikus dezagun emakumearen benetako izaera. Beti daukagu aukera, guztiok, geure bizitzaren jabe izateko. Eta bai, sexuak definitzen gaitu, generoak ez.

Beraz, zein da zure liburuan zabaldu nahi izan duzun mezua?

Argi nuen ez nuela espreski feminitateaz eta emakumeari buruz hitz egin nahi. Urtetan egokitu zait emakumea eta literaturaz hitz egitea, eta pixka bat aspertuta nago. Une batean pentsatu nuen: zergatik ez hitz egin kanonaz, arauaz, neutroa omen denaz? Zeren gizon izatea neutroa ei da, baina ez da. Beraz, horren gainean hitz egin nahi nuen, azalduz gizona ere markatuta dagoela. Gero, jakina, gizonari buruz hitz egiterakoan, emakumeari buruz ere hitz egiten dut, baina beraiengan kokatu nahi nuen gaia. Batetik, asko interesatzen zaizkidalako; gizonez inguratuta bizi izan naiz beti, eta eremu publikoan egon naizenean sarri askotan emakumezko bakarra izan naiz. Eta bestetik, beraiei esan nahi nielako: adi, gu ez gara diferenteak, hemen guztiok gaude markatuak. Ecce homok badauka zentzu apur bat peioratiboa ere: hau da, gizajo, zarpaila, amek eta amamek kariñoz erabiltzen zuten «descamisado, zarrapastroso» hura. Nik modu sinboliko batean esan nahi nuen gaur egun gizonezkoek badutela egoera hori. Guk gauzak asko aldatu ditugulako oso denbora laburrean, eta beraiek paperak galtzen ari direlako. Eta pixka bat gizajo dira, ez dakitelako batzuetan nola jokatu. Gu alde horretatik seguruago gaude. Agian ez dakigu beti zer nahi dugun, baina bai zer ez nahi dugun. Beraiek, berriz, ez dute beren lekua topatzen. Ikasten ari dira aita izaten -batzuek oso ondo egiten dute-; eta ikasten ari dira konpañero ere izaten emakumezkoekin lantokian. Baina asko kostatzen ari zaie bikotekide izatea, ez dakite nola izan autonomia ekonomikoa eta intelektuala duen emakume baten ondoan. Hor pixka bat galduta dabiltza, eta Ecce homok horri egiten dio erreferentzia.

Literatur bidea

Ilusioaren ordaina izenburuko narrazio laburren bildumarekin eman zion hasiera Laura Mintegi Lakarrak bere literatur bideari, 1983an. Geroztik plazaratu dituen liburuen artean honako eleberri hauek daude: Bai... baina ez (1986), Legez kanpo (1991), Nerea eta biok (1994), Sisifo maiteminez (2001) eta aurten argitaratutako Ecce homo.

ASTEKARIA

2043. zenbakia

2006ko ekainaren 04a

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Mezu kristaurik gabeko Gabon kantak, ikastetxe ugariren aukera

Mikel Garcia Idiakez

Urretxindorra Ikastola sexu abusuen “konplize” dela salatu dute

Leire Ibar

Nola egiten da bi ikastetxeren fusioa?

Mikel Garcia Idiakez

Eskolako jaialdiak ere, mugikorrik gabeko arnasgune?

Mikel Garcia

“Amerikak asko eman dit, baina nik ere asko eman diot Amerikari”

Mara Altuna Díaz

Azkenak

2024-12-18 | Josu Narbarte Hernandez

Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]

2024-12-18 | ARGIA | Bizi Baratzea

3x05: Gazte baratzezainarekin azelgak biltzen | Iñaki Intxausti

MULTIMEDIA - Egonarria

2024-12-18 | Jon Torner Zabala | Asier Iturralde Sarasola

Sare sozialak

X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]

2024-12-18 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.

2024-12-18 | Diana Franco Eguren

Teknologia

Oinak lurrean

Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]

2024-12-18 | Uxue Apaolaza Larrea

Materialismo histerikoa

Zuentzat

Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]

2024-12-18 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Analisia

Katxondeoa gizonena da

2024-12-18 | Urko Apaolaza Avila

Datu zentro erraldoia Araban

2024-12-18 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Idorrak dira munduko lurren %40

2024-12-18

Frantzia frantsesez bakarrik

2024-12-18 | Eneko Gorri Gantier

Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]

2024-12-18 | Arantza Gutierrez Paz

Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]

2024-12-18 | Katixa Dolhare-Zaldunbide

Jendetasun zolatik, Kittof gogoan

Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]

2024-12-18 | Jesús Rodríguez

Borroka aro berria Herrialde Katalanetan

2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]

2024-12-18 | Miel Anjel Elustondo

Izar Mendiguren. Saltsa berrietan beti

“Ni euskaraz bizitzeak ez du esan nahi beste hizkuntzei eta kulturei ateak ixtea”

Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]

Eguneraketa berriak daude