Ihesi: Karakatetik Euskal Herria ikusten da
Herriko zenbait koadrilaren artean pizturiko eztabaida batetik sortu zen egun mendi itzuli ospetsua dena. Mendiz Elgoibarri 12 ordutan itzulia ematea ez zela posible zioten batzuek, baietz besteek. Alkateak, horren lekuko izan zela-eta, Elgoibarko Futbol Klubari lehia antolatzea proposatu zion. 1927ko abuztuaren 7rako jarri zuten hitzordua parte-hartzaileek. Goizeko lauretan izan zen meza berezia eta bostak eta laurdenetan Antonio Arrillaga alkateak eman zion hasiera itzuliari.
Horrela sortu zen Elgoibarko Itzuli ospetsua, eta ordutik urtero antolatu dute. Maiatzeko azken igandean ehunka elgoibartarrek egiten dute 38 kilometroko ibilaldia. Ingurukoak ere gero eta gehiago biltzen dira hitzordura, askorentzat lasterketa ere bihurtu baita. Hauxe da ibilbidea:
Belar gozoko bidean aurrera egin eta, ia maldarik batere igo gabe, Irukurutzetara iritsiko gara. Baina lasterka kuku egin eta mendebalderako bidea hartuko dugu, Azkarate gainera jaisteko. Honezkero, ordu eta erdiz ibili gara eta tartean hamaiketakoa prest izango dugu lehen anoa-postuan. Beherako bidean, Azkarateko gaina izango da gure muga, hemendik aurrera berriro gora ekingo diogu-eta. Urnobitza (643m) gainera bide sastrakatsuan egingo dugu aurrera. Arnasa hartu eta Altzolarako bide lasterra hartuko dugu. Hainbat baserriren atarietatik igaroko gara bidean. Errepidea igarota, Altzolako bainuetxetik gora ekingo diogu berriro. Malda handiko zatia dator orain eta Altzolako urarekin eztarria freskatzea baino sendabide hoberik ez dago!
Bigoin (440 m) gainera malda pikoa dugu egiteko. Eguerdi partea ere izango da hona iristerako eta egun eguzkitsuetan sargori izaten da. Baina hortik aurrera asfaltozko bidean lasaituko ditugu hankak, San Migel auzoan (350 m) berriro mokadutxo bat jan eta indarrak hartzeko. Azken igoerari ekin aurretik, San Migel auzoko pilotaleku ederrarekin eta baserri dotoreekin gozatu ahal izango dugu. Morkaiko (520 m) eta Kalamua (768 m) mendiak ditugu hurrengo helmuga. Orduak aurrera doaz eta oinak nekatzen hasi dira. Bi mendion gogortasuna inguruko ikuspegi ederrak gozatuko du. Kalamuatik alfonbra berde gozoan egingo dugu behera, San Pedro gainera (400 m). Saturiotik (50 m) Eibartik datorren bideari jarraiki, Foruen plazaraino joango gara berriro. Hemen hasi dugu ibilbidea eta hemen amaituko dugu.
Elgoibarko itzulia lehenengoz egin zutenean, alderantzizko norabidean, 8 ordu eta 6 minutu behar izan zituen lehen mendizaleak. Egun erronka handitzat dute batzuek, mendian ibili zale direlako egiten dute beste batzuek. Nolanahi ere, urtero hitzordu berezia da Elgoibarko mendi itzulia.
San Bartolome eguneko Soka Dantzari eutsi nahian hasi ziren garai bateko elgoibartar dantzariak. Horrekin batera, ordea, euskal dantzak eta Euskal Herriko kultura eta folklorea herritarrei helaraztea izan dute helburu. Horretarako, Elgoibarko dantzariak ez ezik, Eibarko eta Debakoak ere biltzen dira sarri Elgoibarrera. Urtean zehar makina bat saio izaten dira Haritz Euskal Dantzari taldearen eskutik. Besteak beste, aipatzekoa da Nazioarteko Folklore Jaialdia. Uztaileroko hitzordu bihurtu da eta Elgoibarko dantzariez gain nazioarteko hainbat talderen emanaldiak izaten dira. Aurten esaterako, Argentinako Ballet konpainia eta Koryakiko Ballet Nazionala (Kamchatka) izango dira bisitari. Horrezaz gain, ospetsua da oso abuztuaren 24an Elgoibarko jai nagusietan egiten den soka-dantza. Euskal dantza tradizionalean, elementu aberatsa da soka-dantza. Elkarri eskutik helduta dantzatzen dira neska-mutilak. Jasotako datuen arabera, Elgoibarren, 1931-37ko errepublika garaian dantzatu zen lehenengoz, nahiz eta XIX. mende amaieran dantza honen zantzurik ere topatu duten batzuek. Gipuzkoar eta bizkaitar erak uztartzen dituen dantza-moldean aritu ziren orduan elgoibartarrak, Pujana maisu handiaren gidaritzapean. Herritar gehienak biltzen dituen emanaldia izaten da ordutik Elgoibarren. Iraila inguruan bestalde, San Migel auzoko jaietan izaten da dantza-saioa.
Arkitektura ikusgarriaren erakusgarri da herriaren erdigunean, udaletxeak eta San Bartolome elizak osatzen duten monumentu multzoa. Horren osagarri dira inguruan dauden udal pilotalekua eta portikodun etxe antzinatiko bat.
San Bartolome eliza: XVII. mendekoa da. Latindar oinplanoko gurutzea, gurutzaduradun kupula eta erretaula neoklasikoa ditu. Horma ertzak eta kontrahormak eraikitzeko harri landua erabili zuten. Aurrealdearen erdian dorre barroko bat dago, eta alde banatara arkupea. Barrualdean, aipagarria da Erretaula Nagusia, estilo neoklasikokoa.
Elgoibarko udaletxea ere barroko garaikoa da, 1724 eta 1737 artean berreraikitakoa. Harlanduzko aurrealdea du eta bi solairutan dago banaturik. Beheko solairuak puntu erdiko bost arkuz osatutako arkupea du. Solairu nagusian burdina landuzko balkoiak daude. Monumentu izendatuta dago. Eraikinaren zabalera osoa hartzen duten burdina landuzko balkoi zabalek dotoretu egiten dute aurrealde osoa.
Altzolatarren dorretxea Nafarroa plazan dago, San Frantzisko eta San Bartolome herriko kale nagusiek bat egiten duten lekuan. XVI. mendeko hiri dorrea da. Arku zorrotzak, leiho konopialak eta bestelako arkitektura elementu deigarriak ditu. Ertzeetan garitoiak ditu edergarri eta ate nagusi dotorearen gainaldean harrizko teilatu-hegala. Etxe honi buruzko lehen berriak XIV. mendekoak dira. Egun Elgoibarko kultur etxea da.
Elgoibarko Foruen plazara biltzen dena harridurak hartuko du agian, lurrean, harri griseko harlauzekin batera, tarteka, gorri distiratsukoak ikusiko baititu. 1989an plaza egokitzeko egin ziren azken obretan deskubritutako Olaso dorretxearen hondarren aztarnak dira horiek. Garai batean Olaso dorretxea zena non zegoen eta haren hormek nolako sendotasuna zuten islatzeko jarri ziren lauza gorriok. Hori horrela izanagatik, Olaso hilerriko portikoa ez da bigarren mailako artelana, antzinako San Bartolome elizaren hondar bakarra baita.
Hirigunetik kanpo, Altzolako bainuetxea dago. XIX. mendean ezagun egin zuten hango ur termal eta gaziek.
Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]
Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]
Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
.jpg)
Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.
Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]
AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]
Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.
Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.