Zakurraren mahatsa


2021eko uztailaren 28an

Hesolan, sahatsean, urritzean gora doa, eskubiz aurrera endalaharra. Bihotz itxurako hosto distiratsuak erakusten ditu, azpitik, baina, arantza amuak zain ditu, kontuz heldu! Aihena aihenaren gainean emanez aihotzik gabe igaro ezinak diren arantzezko hormak eraikitzen ditu basopean. Udazkenean, hostoak galdu eta fruitu-mordoak zintzilikario, suzko garrak azaltzen dira basoan han eta hemen.

Liliazeoen tarteriko Smilax aspera da endalaharra. Grekoko smile-tik, hau da karrakatzaile, urratzaile eta latineko asper-etik latza edo lakarratik hartu eta jarri zitzaion izena. Ondo zakarra izan behar bi hizkera jaso hauetako bi hitzokin izendatzeko… Geureko endalaharra nondik ote dator? Lakoizketa berri batzuen premian gaude bai aspaldi honetan…

Basoa sasitu eta itotzen duten huntza, apo-mahatsa, aihen zuria, arkakaratsa, laharra eta atzaparra herrestarien jirakoa da endalaharra. Berrogeita hamar metrotara iritsi daitekeen aihena ematen du eta urtero urtero puja berriak eman eta hazteko erreserbak biltzen dituen lurpeko sustrai lodikotea aihena bera baino luzeagoa izan daiteke. Sustrai hau erruz bildu izan da eta biltzen da. Garai bateko zarzaparrilla sonatua berarekin egiten da. Edari hau egin nahi baduzu endalahar estraktuari erdia ezti eta herena ur epela nahasi. Kola edari famatuak zarzaparrillatik datoz eta hauek eragiten duten kitzikatzea endalaharraren sustraiari zor omen zaio. Ameriketan azaleko arazoak, debilidadea eta inpotentzia direnean eta orokorrean desintoxikatzaile edo garbitzaile gisa erabiltzen da. Hormonak (testosterona…) kitzikatzen ditu eta sexurako grina pizten du. Sifilia sendatzen zuela eta haizeak zabalduta bezala hedatu zen bere fama. Ordura arte, sendatu bezain beste gorputza izorratzen zuen merkurio pozointsua erabiltzen zen gaitz hau sendatzeko eta Portugalgo eta Txinako sendagileei zor diegu aurkikuntza hau.

Gorakoetan eta beherakoetan murgil eginez ibili nahi ez baduzu suzko fruitu gorriak ez jan, espainolek ez diote alferrik zakurraren mahatsa deitzen. Udaberriko altsuma berria, baina, zainzurien gisara jaten da, frantsesek behartsuaren esparragoa deitzen diote… Landareen hizkuntzan itotzen duen sasiak edertasuna adierazten du. Arantzak oparitu behar, zuri-zuri zuri…


Azkenak
2025-01-21 | Hala Bedi
Ekaitz Samaniego (All In Da Haus): “Hemen irabazle bakarrak preso politikoak dira”

Joan dira All In Da Hauseko hiru final aurrekoak. Oñati, Gernika eta Hendaiako Gaztetxeetaraino iritsi da freestyle txapelketaren bederatzigarren edizioa. Orain arte egindako bide honen balorazio positiboa egiten dute antolatzaileek, "Euskal Herriko txoko hauetan,... [+]


Moriartitarrek ere badute Urrezko Danborra

Aitor Arregik, Jon Garañok, Jose Mari Goenagak, Asier Achak eta Xabier Berzosak osatzen dute ekoiztetxe donostiarra, eta euren lana aitortu nahi izan du Donostiako Udalak.


Umeek debekatuta dute Debako liburutegian egotea, denboraren zati handienean

6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]


Depresioarekin lotutako hainbat gene identifikatu dira lehenengoz, mundu osoko populazioetan

Dibertsitate genetikoaren ikuspegitik inoizko metaanalisi zabalena egin dute, depresioaren arriskuarekin lotutako geneak identifikatzeko. Horri esker, aurrez ezagutzen ez zituzten 700 aldaera eta 300 gene inguru aurkitu dituzte.


Migratzaileen aurkako ehiza abiatuko duela hitzeman du Trumpek, larrialdi egoera ezarrita Mexikorekin mugan

"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela hitzeman du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]


2025-01-20 | ARGIA
Otegi buru, “belaunaldi berri batek” hartuko du EH Bilduren gidaritza

EH Bilduk astelehen honetan abian ipini du mahai politikoa berritzeko barne prozesua. Zuzendaritzak zerrenda proposatu du. Arnaldo Otegik buruzagi izaten segituko du.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Iruñeko Erorien Monumentua eraistea eskatu dute

Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Ortuzar prest agertu da EAJren buru izaten segitzeko

Abian da EAJren barne prozesua. Lehen fasea urtarrilaren 20tik otsailaren 2ra bitartean egingo da. Gaurtik aurrera, Ortuzarrek alderdiaren buru izaten jarraituko duen erabakitzeko aukera izango dute EAJko afiliatuek.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Sunsundegiren aldeko manifestazioa: “Sakanan bizi eta lan egin nahi dugu”

Sunsundegik “produktua eta merkatua” dituela azpimarratu dute Altsasun eginiko manifestazioan. “Nafarroarentzat enpresa estrategikoa” izan daitekeela defendatu dute langileek, eta itxiera “aukera gisa ulertzen ez dutela” ziurtatu.


2025-01-20 | ARGIA
Nazioarteko eskuin muturrak inguratuta hartuko du presidente kargua Trumpek

Donald Trumpek asteleheneko 18:00etan (12:00ak Washingtonen) egingo dio zin AEBetako presidente izateari. Europako eta beste hainbat herrialdetako eskuin muturreko estatu buruak gonbidatu ditu inbestidura ekitaldira. Egun bakar bat lehenago emandako mitinean aurreratu duenez,... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Su-etena indarrean, Israel eta Hamas hasi dira bahituak trukatzen

Igandetik indarrean da Hamasek eta Israelek nazioarteko bitartekaritzarekin adostutako su-etena. Lehen egunean 69 emakume eta 21 nerabe askatu ditu Israelek, horietako bederatzi adingabeak, eta Hamasek hiru israeldar. Gazara laguntza humanitarioko 630 kamioi ere sartu dira.


Eguneraketa berriak daude