Ixiar Rozas: «Idazleak ez du dakiena erakutsi behar, ez dakienaren bila abiatu beharko luke»


2021eko uztailaren 20an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Asko kosta al zaizu Negutegiak burutzea?
Bai, liburu honen idazketa prozesua luzea izan da -bost urte baino gehiago kosta zait-, baina nik denbora horretan beste hizkuntza edo esparru artistikoetan egin ditudan lanak -talde sormen lanak izan dira gehienbat (dantzan, antzerkian, hainbat gauzatan)-, horiek ere liburuan daude, ez fisikoki, ezin dira ikusi, baina nik badakit hor daudela. Bestalde, liburuaren azala eta barruko argazkia aukeratzerakoan, hor ere bilatu dut besteen begirada egotea. Azala Idoia Elosegirena da, eta nire argazkia jarri ordez, idazlanean neure burua desagertarazi nahi izan dudanez, eskatu nion Oier Etxeberriari erretratu bat egiteko, bere begirada jartzeko. Idazle batek, nire ustez, bere burua desagerrarazi behar du testuetan. Beste gauza bat da, liburua argitaratzerakoan, merkatua dela-eta, beharrezkoa izatea aurpegi bat, norbanako bat. Baina hor ere norberak jarri behar ditu mugak.

Narrazioko pertsonaiak nola azalduko zenituzke?
Liburuko hiru pertsonaia nagusiak -neska bat eta bi mutil- zentrorik gabe geratu dira. Eta zentro eza horrek etengabeko mugimendu batera bultzatzen ditu, bilaketa batera. Esango nuke, orokorrean hitz eginda, deserrotzea ez dela inoiz hautu bat. Negutegiaken deserrotze hori jaioterriak, heriotzak, desamodioak, egungo prekarietateak eta bizi baldintzak bultzatua dago. Ondorioz, pertsonaiek marrak egiten dituzte beren geografia pertsonaletan. Eskutitz bat bidaltzen die Omarrek bere bi lagunei, Emiri eta Dederi; Omar kartzelan dago, eta liburuan Emik eta Dedek eskutitz horri erantzunez egiten duten bidaia agertzen da. Autoz bata, Berlinetik; itsasontziz bestea, Bartzelonatik. Hori litzateke hari nagusia. Baina era berean bakoitzak duen deserrotzearen zergatiak ere azaltzen dira narrazioan zehar.

Eta zeintzuk dira deserrotzearen zergati horiek?
Arestian aipatutako arrazoiekin batera, beraien aiton-amonak. Omarren aitona naziek atxilotu zuten, eta bi urte eman zituen kontzentrazio gune batean. Dederena, berriz, Espainiako 36ko Gerraren ondorioz Frantziara ihes egindako errepublikarra da; eta Emirenak, II. Mundu Gerra ostean Europa altxatzen edo berreraikitzen lanean egon diren etorkinak dira. Eta hori, nolabait, odolean daramate hirurek.

Beste gertaera eta istorio asko ere aurki daitezke zure narrazioan.
Liburu korala da, bai. Eta istorioez gain, badira idazketa prozesuan nengoen bitartean egin ditudan gogoetak. Memoriari buruzko gogoeta, esate baterako. Hor, hiru pertsonaien memoria agertzen da, baina ez modu nostalgikoan ulertutako memoria; beraiek egiten dutena esperientziaren erreskate moduko bat da. Eta nik une horien erreskate moduko bat egiten dut, mikro istorioak azalduz. Liburuan bada ere denborari eta espazioari buruzko hausnarketa bat. Izan ere, denborak eta espazioak baldintzatu egiten dute gure sentsibilitatea. Gure pertzepzioaren arrazoi dira, eta haietako batean aldaketaren bat dagoenean gure pertzepzioa eta, ondorioz, gure bizitzan egoteko modua, aldatu egiten dira.

Bizitzaz gainera, heriotzak ere badu zurean tarterik franko...
Hildakoen irudimenak bizidunona ukitzen du. Banaezinak dira biak, ez da heriotzarik bizitzarik gabe, eta alderantziz. Literaturak ematen duen aukeraz baliatu naiz, hau da, heriotzak, heriotza gogorrak, heriotza esangaitz horiek maila poetiko batera eraman ditut. Horrek posible egin du liburuan heriotza etengabe azaltzea. Badago ere adiskidetasunari buruzko gogoeta bat, identitateaz eta jatorriaz harago sortzen den adiskidetasun horren aldeko apologia bat. Nire ustez, adiskidetasun horrek erritualetan oinarritutako politikak baino indar handiagoa izan dezake. Esango nuke edozertarako gai dela identitateen kate motzetik harago sortzen den adiskidetasun hori. Elkartze horrek esperientzien trukaketa bat posible egiten du, ondoezaren trukaketa ere bai. Bizi nahi bat sortzen du, eta bizi nahi hori, pentsamenduarekin, eta zentzu zabalean ulertutako maitasunarekin eta poesiarekin lotuta, bada, oso indartsua da.
Bestalde, liburuaren egiturak postmodernitatearen ezaugarriak baditu ere, ez da nobela postmodernoa. Ez da nihilista edo suntsitzailea. Denbora guztian hatsa eman diet pertsonaiei, nolabaiteko bizipoza.
Aurrekoekin batera, badago beste gai bat liburuan: Medusaren mitoa.

Zer egin duzu zuk mito horrekin?
Berreskuratu egin dut. Medusaren mitoak eragin handia izan du gure alegiazko munduan. Publizitatean, margoetan-eta, etengabe agertzen da Medusaren irudia. Mito klasikoak dio Medusa dela Gorgona ahizpetatik gazteena, hilkorra den bakarra. Perseok Medusarekin borrokatzen duenean, ezkutua erabiltzen du, eta Medusak bere itsustasuna ezkutuan islatua ikusterakoan, hil egiten da; orduan, Perseok mozten dio burua eta, geroztik, buru hori erabiltzen du bere etsaiak harri bihurtzeko. Hori dio irakurketa klasikoak. Baina badira beste asko Medusari buruz idatzi dutenak, Freud, Marx, Goethe, Nietzsche... Kastrazioaren mitoa ere hor dago. Hélène Cixous idazleak gizonezkoen kastrazioaren beldurraz idazten du Le rire de la Méduse saiakeran. Clarice Lispector idazlearen gaineko saiakera ere bada liburu hori, eta honakoa proposatzen du: ausardia behar dela logozentrismoa eta falozentrismoa gainditzeko, eta munduan ikusi nahi ez dugun hori ikusteko.

Mitoaren bertsio horri lotu al zara zu gehienbat?
Bai. Baina mitoaz gain, leku geografiko gisa ere agertzen da Negutegiak-en, nobelaren pasarte bat Gorgona izeneko uhartean gertatzen baita.

Erabili duzun formari buruz, zer diozu?
Jakina da forma dela idazleoi geratzen zaigun bilaketa bakarra, bestela dena esana dagoelako, dena idatzita. Eta formari dagokionez, nire ustez kontuan izan behar da edukiak eta formak bat egin behar dutela, forma edukia dela, eta edukia, forma. Orduan nik, fragmentazioaren bitartez, denboraren hari kronologikoa hautsiz eta esaldiren hari logikoari ere bueltak emanez, bilaketa bat egin dut denbora guztian. Eta oso kontziente egin dut aukeraketa hori, zeren, nire iritzian, fragmentazioa da gaurkoaz hitz egiteko modu bakarra. Gainera, fragmentazioak irakurleari parte hartzen uzten dio. Ez bakarrik liburuaren bukaera osatzen, baizik eta liburu guztian zehar narrazioan sartzen uzten dio, ez duzulako dena esaten, iradoki egiten duzulako. Eta horrekin batera, prozesua bera azpimarratzen du fragmentazioak. Hau da, adierazten du narrazioaren prozesua bera dela garrantzitsuena, ez emaitza. Ikasi duguna desikasi behar dugu, nolabait, idazterakoan.

Zure liburu honek ez du oso emaitza itxirik agertzen.
Prozesua bera izan da niretzat emaitza. Noraezeko liburua izan da, nahiz eta nik bukaera oso argi neukan. Bilatzen ari nintzen kondentsazioarekin eta hizkuntza poetikoarekin. Oso gustura sentitu naiz bilaketa horretan, bitartean denbora eta espazio berezi batean nengoelako, eta iruditzen zait hori liburuan islatzen dela. Aurreko liburuekin ere egoera hori bilatu izan dut, horrek uzten dizulako literaturan ezinbestekotzat jotzen dudan baldintza bat betetzen: bestea izatea, bestea bilakatzea. Bilakaera egon behar du. Azaltzen duzun istorioak ez du zure bizitzaren kontaketa hutsa izan behar, edo istorio pertsonal bat, edo errealitatearen imitazio hutsa. Nire ustetan, eta narraziogintzaz ari naiz, idazleak ez du dakiena erakutsi behar, ez dakienaren bila abiatu beharko luke. Horiek dira niri irakurle bezala interesatzen zaizkidan liburuak. Eta idazle bezala bilatzen dudan prozesua ere horixe da.


Azkenak
2024-11-01 | Sustatu | Sustatu
Wikipedia AA eduki okerretik (baina ez AA orotatik) askatzeko premia eta proiektua

WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]


‘Lo que no te cuentan de Donosti’-ren kontrako elkarretaratzea antolatu dute, beren deialdiarekin bat eginez

Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]


2024-11-01 | Gedar
Portugaleteko Sastraka Gaztetxeko bederatzi kide epaituko dituzte

2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.


2024-11-01 | Hala Bedi
Gorka Erostarbe (Badok)
“Edukiak gorantz egin du eta sorkuntza aldetik une polita bizitzen ari da euskal musika”

Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]


Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak

Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Ostegunetik igandera, Gazte Topagune Sozialista antolatu dute Altsasun

"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.


2024-10-31 | Andoni Mikelarena
“Haurrek Halloween ospatzeari esker jakin dugu gurean ere kalabazekin jolasten zutela duela ehun urte”

Halloween ospatzera gonbidatu zutela esan zion alabak Jaime Altunari eta honek festara joaten utzi zion, baina deseroso sentitu zen. Altunak bere aitari kontatu zion gertaturikoa, eta honek erantzun, eurek ere ospatzen zutela halakorik. Fenomenoa ikertzen urte eta erdi eman dute... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Korrikaren karbono isuria nola murriztu daitekeen ikertu dute lehenengo aldiz

Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.


2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-31 | Julene Flamarique
Energia konpainien gaineko zerga berezia bertan behera uztea adostu du Espainiako Gobernuak, EAJ eta Juntsekin

Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]


2024-10-31 | Euskal Irratiak
Baigorri-Tafalla egunak ospatuko dituzte asteburuan Baigorrin

Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.


2024-10-31 | Iñigo Satrustegi
Bizitza ez da esateko erraza

MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.

----------------------------------------------

Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]


2024-10-31 | Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat

Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]


Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian

Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]


2024-10-31 | Jon Torner Zabala
“Eskolak ezin dio heriotzaren gaiari bizkarra eman”

Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]


Eguneraketa berriak daude