Velcroa
Sagardipean bazkan artaldea, gogoz datorren lehen belarraren puntta berriari gogo beraz tiraka. Ardi-larruz jantzitako arkaztearen zerran dabil zozoa, paseoan. Ez da, horregatik, ardiak darabilen apopilo bakarra.
Iazko sagar-urte kaskarra zela eta "lapatza baino beteago izango al da aurten sagarrondoa" bota zuen aldamenekoak belarrietako alarma astinduz eta sekula ikusi gabeko garraiatutako zozoak merezi zuen jaramona itzaliz.
Belar ondu besakadan antzila bezala sasi-ardiaren kalparrean, artzainaren artilezko galtzetan edo mendizalearen txoro-markako termo… ez dakit zer erako azken puntako galtzerdietan kakoz ederki helduta dijoa lapatina. Lapaitzaren fruitua da lapatina, benetako lapaitzarena (Arctium lappa), askok eta askok mingarratz handi edo uztao handiari (Rumex acetosa) deitzen baitiote lapaitza. Euskaldunok botanikarekin dugun arazo zabalduena bada hau: izen asko galduak eta iraun duen beste mordo bat nahasita, landareetatik gero eta urrutiago bizi garenaren seinale. Begira lapaitzaren izan eta izen aukera: lapatx, lapatza, lapa, lapabelarra, iraxkor, maitebelarra, ohoina, atxuskarris, karlotxa eta urreburusia.
Lapaitzak bere espeziea hedatzeko kako bereziak ditu soin osoan lapatinak, landarearen ondotik igarotzen den edozerri heldu eta nora edo hara eraman dezan. Maitebelarra garbi, baina hortik ote dator urreburusia izena? Gaztainaren morkotsari deitzen zaio burusa… Bi fruituak dira triku, bat aldean eramateko kakoekin, bestea inork ez hartzeko arantzekin. Lapatinak bata besteari erantsiz pilotatxoak egin eta teilatuetako zirrikituetan jartzen omen ziren garai batean muxar, xagu eta abarrekoak sar ez zitezen.
Fruitu hauen animaliei heldu eta hedatzeko gaitasunak harritu zuen Georges de Mestral ingeniari suitzarra eta harengandik ikasita patentatu zuen velcroa 1955ean. Velcroa velour (kiribila) eta crochet (kakoa) hitz frantsesetatik dator. Milioika metro velcro saltzen da urtero. Lapatza baino usuago ikusten dut, lapatza baino beteago izango da 1990ean hil zen Georges haren oinordekoen patrika!
Mugimendu feministak manifestazioak egin ditu goizean Donostian, Gasteizen eta Iruñean eta arratsaldean Baionan eta Bilbon. Oinarrizko irakurketa partekatu dute, eta horri gehitu diote hiri bakoitzean bertako problematika, eragile eta ekimenen erreferentzia.
Bilgune Feministak Heldulekuak argi, Euskal Herria feminista leloa baliatu du M8an, azpimarratzeko feminismoak ematen dituela “datorrenari aurre egiteko tresnak”, eta gogorarazteko faxismoaren gorakadaren testuinguru hau helduleku horretatik irakurri eta borrokatu... [+]
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]
MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]
Josu Estarrona EH Bilduko Arabako senatariak egindako galderari erantzun dio Espainiako Sustapen Ministerioak, eta hor berretsi du Ezkioko aukera zailtasunez beteta dagoela.
Matxismoa normalizatzen ari da, eskuin muturreko alderdien nahiz sare sozialetako pertsonaien eskutik, ideia matxistak zabaltzen eta egonkortzen ari baitira gizarte osoan. Egoera larria da, eta are larriagoa izan daiteke, ideia zein jarrera matxistei eta erreakzionarioei ateak... [+]
“Askatasunaren” izenean, ikastetxean zein oinarrizko hizkuntza nahi duten galdetu diete guraso valentziarrei. Helburua katalana zokoratzea zen. PPren eta Voxen gobernuak ez du lortu. 33 eskualdeetatik 22tan katalana gailendu da. Emaitzarekin oso pozik agertu dira... [+]
Europar Kontseiluak onartu du Ursula Von der Leyenek gastu militarrean proposatu duen 800.000 milioi euroko gastuarekin aurrera egitea. Horretarako bi arrazoi nagusi argudiatu ditu: Errusiari aurrea egitea eta Europar Batasunak aurrerantzean bere burua AEBen babes militarrik... [+]
Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.
------------------------------------------------
Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator... [+]
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]