Joxerra Garzia: «Pentsa liteke Euskal Herri independente eta euskararik gabekoan ere»


2021eko uztailaren 12an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Euskara euskaldunon hizkuntza omen da. Euskal hiztun askok eta askok euskara baztertzeko duen joera aintzat hartuz, omentasunak ken daitezke?
Omen hori ezin daiteke kendu. Arazo baten aurrean behar bezain ezkor izan behar dugu diagnostikoan. Gaitza zein den jakin eta gero has gaitezke baikorrak izaten, sendabidea ote duen pentsatuz. Euskararen ezagutza asko igo da, baina erabilera ez hainbeste, batik bat gazteen artean. Omen hori serio hartu beharreko sintoma bat da.

Euskaldunon ahotan hitzetik hortzera erdara. Zergatik?
Ez dut uste euskaldunon ahotan erdara alferrikakoa ere badenik. Izan daiteke tristea, baina batez ere izan behar luke euskal munduak duen gaitz baten sintomaz jabetzea. Gauza da, zergatik egiten duen eztula, ez zer eztul itsusia duen.

Behin baino gehiagotan salatu duzu hezkuntza noraezean dabilen arima galdua dela. Zein litzateke bere ipar-orratza?
Horretarako joera dut, baina ez dugu hezkuntzan bakarrik huts egin. Saiatzen gara hezkuntza eredu estandarrak imitatzen eta ez gara konturatzen euskara oraindik larrialdi egoeran dagoela. Gauzak honela, agian guri hezkuntza anormal bat dagokigu. Hizkuntza irakasten da normalduta balego bezala eta honek ez dio emaitza onik eman euskarari.

Irakurria dizut, euskara desagertuko balitz erdaraz negar egitera atera beharko dugula kalera. Txirritaren esanarekin, "erdara ez zen bakarrik kapaz, euskarak lagundu dio", bat zatoz? Euskaldunak ari gara euskararen hilobia eraikitzen?
Euskararen garapena kanpotik eragotzi izan da urtetan, baina, demokrazia hitza hitzetik hortzera darabilten hedabide horiek ere euren errua dute. Biztanleriaren laurdena euskalduna bada, gurean behintzat proportzio hori gorde beharko lukete eta ez dute alerik sartzen. Era berean, euskaraz diren hedabideetan hartu dugu zuzentasun eta zorroztasun jarrera bat eta horrekin lortu duguna da batutik urrun dauden hiztun ezin egokiagoak konplexuz betetzea. Hiztun horiek traumatu egin ditugu, eta horren errua gurea da. Hobe da kulpa geuregain hartu eta konponbidea jarri.

Euskara jakite hutsa nahikoa da euskaltasun etiketa aitortzeko?
Euskaraz jakin eta erabiltzen ez duena... (zigarroari zupada luzea eman dio, keak bere ideiak antolatuko balitu bezala) bai, baina, aldez. Euskaldun izatea kontzeptu graduala da: batetik euskara ikasi nahi ez dutenak daude, ideologikoki barrerak jartzen dizkiotenak. Bestetik euskaraz jakin, baina ia-ia harro dagoena dakien hori erabiltzen ez duelako. Badaude ere lagunarterako bakarrik erabiltzen dutenak. Euskaldun peto-petorik ez dago. Erdararen eragina aitortzen duguna baino handiagoa da.

Euskarak euskalduna behar du ala euskaldunak euskara?
Peter Ansorenak zioen bezala, euskara ez da maitatu behar, euskara erabili egin behar da. Hizkuntza mundua ikusteko era bat da, sentipena ere alda dezakeena. Hizkuntza da errealitatearen eta gure subjektibitatearen arteko filtroa. Gure identitatearen ardatza euskara da. Euskarak egiten gaitu moderno eta globalizatu. Ezin dugu hain lore arraroa galtzen utzi, hizkuntzarekiko ikuspegi ideologikoa behar da.

Atzerritar askok, Espainia edo Frantzia beharrean Euskal Herrian egonak direla diote, baina ez dute euskaraz ikasten. Naziotasuna aitortzen digute, baina hizkuntzarik gabeko nazioa ez al da hiru hankako mahaia bezain ezegonkorra?
Hizkuntzarik gabeko nazio bat egon liteke. Luxenburgon ez dago luxenburgera, alemanez eta frantsesez egiten da. Asko daude aitaren etxeaz galdezka, hau da, zer egitura politiko eman behar zaion Euskal Herriari. Badaude beste batzuk esaten dutenak etxea egin, egingo dugula, txaleta izan ala zazpi pisukoa izan, baina etxea egiten dugunerako amaren sua piztuta egon dadin.

Euskararen etorkizuna bermatzeko Euskal Herriak independentzia beharko luke?
Independentziak ziur asko on egingo lioke, baina pentsa liteke Euskal Herri independente eta euskararik gabekoan ere. Oreka kontua da. Etxeari zer forma emango diogun erabaki behar dugu. Nire ustez, bakoitzak bere etxe irudipenarekin jardun behar du eta ez indar guztiak etxe beregain bat eraikitzen xahutu. Ez dut etxe independente batean bizi nahi, baldin eta etxe horretan bizi garen gu horrek gu hortatik oso gutxi badauka.

Euskara erabili ordez, euskara politikoki erabiltzen al dute politikariek?
Politikari, profesional, kirolari, hedabideetako izarrek eta kristo guztiak.

Ez abertzale eta aldi berean euskalduna ezin izan zaitezkeen jendearen ustea ustel ezazu.
Euskaltzale izateko abertzale izan behar duzunaren ustea eta gainera abertzale klase batekoa tragedia handia da. Hala ez bazara, nahiz eta euskararen alde egon, ez du balio. Dinamika horretaz baliatu dira etsaiak esateko euskararen mundua, mundu itxi eta baztertzailea dela. Euskararen alde egin nahi duen oro ongi etorria izango da.

Euskararen aldeko borrokan nortzuk lirateke soldadurik fidelenak?
Euskarak klase guztietako soldaduak behar ditu. Estrategia diseinatzen duten jeneraletan egin dugu hutsik handiena. Euskararen alde dauden guztiek bat egingo dutelako esperantza daukat, ideologiak ideologia.

Etorkizuna zein hizkuntzatan imajinatzen duzu?
Euskaraz! Imajinatzea doan da!


ASTEKARIA
2006ko martxoaren 26a
Azoka
Azkenak
Birundaren aldeko manifestazioa egin dute Donostiako Parte Zaharrean barrena

Pasa den asteko "kaleratze ilegala" salatu dute hainbat herritarrek, ostiral arratsaldean.


2025-03-31 | Ahotsa.info
Burlatako Gazte Asanbladak gaztetxearekin jarraitzeko akordioa iragarri du Udalarekin

Manifestazio jendetsu batek herriko kaleak zeharkatu ditu, Poliziaren gehiegizko dispositibo batek zainduta, gazteek kudeatutako guneen defentsan eta Gaztetxeak erasoen aurrean defendatzeko. Manifestazioaren amaieran, publiko egin dute iragarpena.


analisia |
Save the Children, saldu bonbak (II)

Historia errepikatzen dela idatzi zuen Marxek, “lehenik tragedia gisa, gero fartsa moduan”. Armagintzaren eta militarismoaren inguruan errepikapen hutsa ez, espiralean goraka doan buklea ari gara bizitzen, fartsatik asko duena, eta tragedian amaitzeko gero eta aukera... [+]


Miranderi buruzko zikloa abiatuko dute Iruñean, bere obraz eta figuraz gogoetatzeko

Astelehen honetan hasita, astebetez, Jon Miranderen obra izango dute aztergai: besteren artean, Mirande nor zen argitzeaz eta errepasatzeaz gain, bere figurarekin zer egin hausnartuko dute, polemikoak baitira bere hainbat adierazpen eta testu.


Apirila, zikloaren hasiera

Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]


2025-03-31 | Nagore Zaldua
Udaberrian sakura loreak eta itsas-tomateak

Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.


2025-03-31 | Jakoba Errekondo
Ohea berotzearen teknika

Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.


2025-03-31 | Garazi Zabaleta
Errekauek
“Errekauek” eta “enkarguk” etxean jasotzeko proiektua Azpeitian eta Azkoitian

Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]


2025-03-28 | Sustatu
La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko du Puntueus-ek

Azken aldian, asteburuetan, Internet ez dabil ondo. Hasieran, zaila zen webguneei ezarritako blokeoen zergatia ulertzea; orain, badakigu Espainiako La Ligak agindu zituela, futbola modu ilegalean emititzea saihesteko. La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien... [+]


Abenduaren 27an Bilbao Arenan milaka euskaltzale batzeko dei egin du Kontseiluak

Bilbon eginiko aurkezpenean iragarri dute ekitaldia, euskarari "arnas berri bat emateko eta behar duen indarraldia gorpuzten hasteko" lehen urratsa izango dela nabarmenduta. Euskaltzale guztiei, baina, oro har, "justizia sozialean eta gizarte kohesioan aurre... [+]


“Ez genuen komunik, ez urik, ez argindarrik... eta hori ere kendu digute!”

Aljeriatik datoz Mohamed eta Said [izenak asmatuak dira], herri beretik. “Txiki-txikitatik ezagutzen dugu elkar, eskolatik”. Ibilbide ezberdinak egin arren, egun, elkarrekin bizi dira Donostian, kale egoeran. Manteoko etxoletan bizi ziren, joan den astean Poliziak... [+]


Olatz Salvador
Konfort gunea

Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.

------------------------------------------------

Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]


Eguneraketa berriak daude