Udaberria atari
Inoren jarduna juzkatzeko tentaldia dugunetan, inor horren mokasinak jantzita ibiltzeko aholkatzen digu siuxen esaldi batek. Bestearen mokasinak jantzi, bestearen barne-muinak ulertzen saiatu. Ahalegin noblea, noblerik bada. Halakotik asko beharko dugu guztiok ere inoiz bakegintza lortuko badugu.
Bestearen mokasinak janzteko gogorik gabe eta geure baitara begiratzeko gogorik ez, etsitzen hasita gaude gure mundutxoaren aldaketak ez ote duen esaten diguten baino luzeago joko. Eta, bitartean, hor ari gara entzuten, monotonia iraingarri batez, bonben hotsak han eta hemen, farfailarenak hemen eta han.
Aldizkari gero eta txukunago honen orain bizpahiru asteko azken orrialdeak Aingeru Epaltzaren Durangotik Azkoitira izeneko artikulu ausart bezain eskertzekoa zekarren: Azkoitiko udaletxean gertatutakoa kontrajartzen zien Durangoko azokan izandako zentsurari buruzko hausnarketei.
Artikulu osoan ez dago alferrik galtzeko deus gizenik. Pasarte bat hautatzen hasita, hona bat: «Pistolak isiltzean dena posible izanen dela errepikatzen dutenek ez diote tamaina hartu gure indiferentziak zulatutako arrailaren sakonari».
Gurutzegrama bat egiten ari nintzen gaztelaniaz. Erantzun behar nuen definizioetako batek bitxikeria bat zekarren: Hermosas cuerdas? No, lagartijas. Hitz joko baten usaina hartzen nion, baina ez nuen erantzunaren arrastorik, eta aurrera segitu nuen, ea galdera kriptikoa argitzea lortzen nuen gurutzegramaren goitik beherako eta ezker-eskuineko hutsuneak bete eta gero. Halako batean bukatu nuen gurutzegrama, eta baita erantzuna topatu ere: sogalindas.
Ez nuen erantzuna ezagutzen
«Sogalinda, lagartijas, sogalinda, lagartijas…» hasi nintzen hausnarrean, eta pentsatzen nuen: «Sogalinda horrek ez dik ba zerikusirik izango gure sugandilarekin?».
Gurutzegrama bukatu berri, une hartan hasi zen, ordea, nire benetako entretenimendua. Gaztelaniazko hiztegian begiratu nuen lehendabizi. «Sogalinda. F. Vizc. Lagartija». Ederki, poztu nintzen ni, gaztelaniak bizkaieratik hartu dik hitza, sugandila hitzaren forma ugarietako batetik. Gauza bera esaten du Josu Gómezen Vocabulario popular de Bilbao hiztegiak ere. «Es voz vasca».
Kito, misterioa argitua geratu zen.
Bat-batean, ordea, orain urte batzuk umeentzat idatzitako ipuin batez gogoratu nintzen. Bertan ageri den sugandila protagonistak Dindirri du izena eta baita liburuak berak ere… Gogoan dut sugandilaren izenak ez ninduela batere bete, baina, izen hobeago baten faltan, Dindirri hura onetsi nuela.
Telefonoa hartu eta merkatuan dauden ale guztiak erretiratzeko eskatu nion editoreari. Berrargitalpena egin nahi nuela, liburuan ageri den protagonistari Sogalinda ez deitu izanaren barkamena eskatzeko modu bat izango zela berrargitalpena… Sugandilari Dindirri izena kendu eta Sogalinda deitu nahi niola. Prestatzeko liburuaren edizio berri bat.
Esan didatenez, editorea erotu egin ote naizen zabaltzen ari da bazterrik bazter.
Halatsu gertatzen zaigu sarri gure uste eta gure egiekin ere: gurea soilik dena mundu guztiarena behar duela pentsatzen dugu.
Elizkizun horietan auskalo non ibiltzen den nire burua, baina ikasbide sotil bezain eraginkor bat barneratzen ari naiz -eta ez da etekin kaskarra- intsentsu-usaineko ordu horietan: denok berdintzen baikaitu, heriotza da ezagutzen dudan damarik demokratikoena.
- Hire edadean eta bastoiarekin? Hireak egin dik!
Bigarrenak, bastoia airean astindurik, mehatxu egin dio adar jotzaileari. Ez zaio txantxa gustatu.
Pitagorasek nahiago omen zuen esperientziaren bastoia, fortunaren gurdi gaztea baino. Baina garai batean bastoia, autoritatearen eta esperientziaren ikurra izateaz gainera, bazen dotorezia halako baten sinboloa ere: dandiek-eta bastoia erabiltzen zuten, ez haren premia zutelako, beren maila sozialaren zein finezia artistikoaren kategoria azpimarratzeko baizik. Gaur egun, berriz, inork ez du gustuko zahartzen hasi dela edo arazo fisikoak dituela erakustea. Bizitzaren aro deigarriena gaztaroa baita, hura imitatzera jartzen ditugu ahaleginak, egia handiak estaltzeko kremak eta gezur txikien ukenduak. Gaur bastoia behar duenak ere nahiago bastoirik gabe, ez baitu gogoko hirugarren hanka baten premia duela aitortzea.
Ahulezia fisikoa ez baitago ondo ikusia, zaharrek ere zaindu egiten dute beren irudia. Utikan bastoiak! Eta bastoiari uko eginez, uko egiten diote sinboloari -garai batean bastoiak adierazten zuen autoritateari-, eta errealitateari -bizitzan zehar irabazi bai, baina guk aitortzen ez diegun esperientziari-.
Mugimendu feministak manifestazioak egin ditu goizean Donostian, Gasteizen eta Iruñean eta arratsaldean Baionan eta Bilbon. Oinarrizko irakurketa partekatu dute, eta horri gehitu diote hiri bakoitzean bertako problematika, eragile eta ekimenen erreferentzia.
Bilgune Feministak Heldulekuak argi, Euskal Herria feminista leloa baliatu du M8an, azpimarratzeko feminismoak ematen dituela “datorrenari aurre egiteko tresnak”, eta gogorarazteko faxismoaren gorakadaren testuinguru hau helduleku horretatik irakurri eta borrokatu... [+]
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]
MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]
Josu Estarrona EH Bilduko Arabako senatariak egindako galderari erantzun dio Espainiako Sustapen Ministerioak, eta hor berretsi du Ezkioko aukera zailtasunez beteta dagoela.
Matxismoa normalizatzen ari da, eskuin muturreko alderdien nahiz sare sozialetako pertsonaien eskutik, ideia matxistak zabaltzen eta egonkortzen ari baitira gizarte osoan. Egoera larria da, eta are larriagoa izan daiteke, ideia zein jarrera matxistei eta erreakzionarioei ateak... [+]
“Askatasunaren” izenean, ikastetxean zein oinarrizko hizkuntza nahi duten galdetu diete guraso valentziarrei. Helburua katalana zokoratzea zen. PPren eta Voxen gobernuak ez du lortu. 33 eskualdeetatik 22tan katalana gailendu da. Emaitzarekin oso pozik agertu dira... [+]
Europar Kontseiluak onartu du Ursula Von der Leyenek gastu militarrean proposatu duen 800.000 milioi euroko gastuarekin aurrera egitea. Horretarako bi arrazoi nagusi argudiatu ditu: Errusiari aurrea egitea eta Europar Batasunak aurrerantzean bere burua AEBen babes militarrik... [+]
Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.
------------------------------------------------
Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator... [+]
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]