Beasaingo udaletxe aurreko San Martin enparantzatik gora ekin bideari (160 metro). Andre Maria kaletik, Igokundearen parrokiaraino joan eta eskuinera jo ondoren, Bista Alai kaletik Sagastigutia edo Letamendi parkera iritsiko zarete. Atondutako bideetan gora etxeetako teilatuak behean ikusi ahal izango dituzue laster, igotzen ari zaretenaren seinale! Muino gaineko ur-biltegira iritsiko zarete eta handik gutxira Letamendi baserrira, XVII. mendekoa berau. Eskuin aldetik doa Erauskin auzoraino eramango zaituzten bidea (325 m).

Errepidean gora segi, Arteta baserria igaro eta bihurgune baten ondoren, utzi errepidea eskuinean eta ezkerrera zuzenean Usurberantz doan bideari heldu. Hartara, asfaltoa ekidingo duzue. Maldan goran, ezkerrera jotzen du apur bat bideak, lokaztua sarritan. Bidegurutzera helduko zarete, borda batzuen aurrean. Han eskuinera hartu, Usurbe baserri azpitik igaroz, ate aurrera iristeko (555 m).

Gorantz irteten den bide bakarretik ekin bideari. Usurbeko tontorretik behera datorren bizkarra gainditu ondoren, zuzenean tontorrera igotzeko aukera duzue, malda benetan latza da ordea! Ostera, ipar-ekialdeko hegian zehar-zehar jarraitu eta alertze sail handi bat igarota, berehala Agortako lepora iritsiko zarete (615 m). Hainbat bide elkartzen da lepo hartan, horietako bat, igotzerakoan utzitakoa eta Usurbe tontorreko antenatzarreraino igotzen dena (707 m). Goierriko bista ederrez gozatu nahi izanez gero, aipatu bide horretatik gora jo.

Agortako lepotik, borda zahar baten aurrien albotik igaro eta iparrerantz jarraitu behar duzue. Batez ere hasieran gorantz egingo du bideak, ondoren, jarraian dauden hiru muino ezkerraldetik inguratzeari ekiteko, Zormendi, Mallutz eta Eizeta. Azken hau gaindituta, Herripinudieta lepoan izango zarete (765 m), Arrapaitz iturritik ehun bat metrora eta Murumendi tontorretik ere gertu. Bidanitik barrena datorren Done Jakue bidearekin bat egingo duzue hor. Hori dela eta, hurrengo ordubetean Barrualdeko Saiatz bidetik Santiagorantz daramaten hainbat egurrezko baliza ikusi ahal izango dituzue bide bazterrean, izan ere, Mandubiko benta igaro arte bide hori bera jarraitu behar duzue.

Larrarteko lepora jaitsi (695 m). Garin auzotik datorren porlanezko bidea iristen da bertara. Metro batzuk egin aurrera, eta gorantz jo beharrean -GR 34 ibilbideko arrastoak utzi-, ezkerreko bidea hartu eta poliki-poliki beheraka Otegi baserriraino iritsiko zarete. Mendi hegiko zuhaiztian zehar-zehar aurri diren bi borda eta Lastaola baserria utziko dituzue lepo batera iritsi aurretik. Hainbat pista elkartzen da hor. Berehala San Gregorio ermita duzue (615 m), gaur egun aisialdirako prestaturik, iturri, mahai eta eserlekuekin. Ondoren beste muino bat inguratu, hegoaldetik, metro batzuk jaitsi, eta iritsiak zarete Mandubiko mendate eta bentara, Azpetia-Beasain errepidean (541 m).

Errepidea zeharkatu bezain pronto Beasaingo udal barrutitik Ezkio-Itsasoko lurretan sartuko zarete eta bertatik ibiliko zarete harik eta Izaspeko tontorra zapaldu arte. Mandubizar baserri aurretik pasa, aurrera egin eta bidegurutzera iritsiko zarete. Ezkerrera Done Jakue bidea eta GR 34a utzi eta eskuinera hartu behar duzue. Elorri aterpea eskuinean utzi eta hurrengo bidebanatzean ezkerrera jo. Hainbat bihurgune dituzue muino gainaldean dagoen Kizkitzako ermitara iritsi aurretik (675 m).

Itsasotik urruti egon arren marinelen zaindaria omen dena atzean utzi eta gainez gain pinudiak ustiatzeko baso-pistetatik jarraitu behar duzue, gora-behera handiko bidean barrena. Maldan behera, bidegurutze den lepora iritsiko zarete, ondoren bidean aurrera zoaztela Ariolako txabola eta ehiza parada andana atzean utzi eta Berotegi gaina gaindituko duzue, Iberdrolak paratutako metalezko panel itzelak zatartuta dagoena. Hortik Atzurzagako atsedenlekura joan eta bidean aurrera segituz, beste muino bat gainditu eta Izaspe tontor azpiko lepora ailegatuko zarete, Lizarretako txabolara (675 m).

Pista nagusiak gailurra ezkerretik ingura dezan utzi eta aurrez aurre gorantz abiatzen den bideari ekin. Kontuz gero! Malda polita izateaz gain luzea ere bada-eta. Muino bat ezkerretik inguratuko duzue eta egurrezko ataka gainditu ondoren, estutu egingo da bidea, otadi eta txilar artean bihurgune motzak emanez doan bide-zidor malkartsu bilakatuz. Zuzenean igotzea gustuko ez baduzue, eskuinaldera jotzen duen bidea ere baduzue, zehar-zehar poliki igoz, isurialdez aldatu eta ipar-ekialdeko bizkarra hartuko duena, azken metroak bertatik irabazteko (967 m). Edozein dela ere aukeratutako bidea, merezi izan duela berehala jabetuko zarete. Ondo erreparatu zer duzuen begi aurrean: ederrak bistak! Izarraitz, Ernio, Murumendi, Aralar, Aizkorri, Irimo, Durangaldea...

Izaspeko gurutze zuri handitik gertu, mugarri berezi bat ikusi ahal izango duzue. Gune hartan bertan bat egiten dute hiru udalerrik: Ezkio-Itsasok, Azpeitiak eta Zumarragak. Samiño bitarteko bidea, gainez gain doana, Zumarraga eta Azpeitiaren arteko mugalerroarekin bat dator, beraz, batzutan Azpeitian, bestetan Zumarragan ibiliko zarete. Mugarritik ipar-mendebaldeko norabidean abiatu behar duzue larre, pinu eta alertze sailak igaro eta emeki-emeki altuera galduz.

Galbiderik gabe, Lepoondora jaitsiko zarete (850 m). Hortik ezkerrera egin beharrean aurrera jarraitu, tumuludun gaina gainditu eta berriro beherako bidea hartu. Metalezko ataka handi bat zeharkatu eta Zumarragatik datorren bidearekin egingo duzue bat. Baliza piramidal luze batek Arantzazu eta Antiguako baseliza Loiolarekin lotzen dituen ibilbidean zaudetela adieraziko dizue. Bide horretatik bertatik jarraitu hurrengo urratsetan, eta Pagotxetara helduko zarete, bi mendien artean dagoen lepo nagusira (755 m).

Ezker-eskuin hurrenez hurren San Kristobal eta Loiolara daramaten bideak utzi eta pago artetik aurrera Pagolako bizkar belartsuetan gora jarraitu. Izen bereko txabolatik igaroko zarete, eta metro batzuk aurrerago sakonune belartsuan dagoen Pagobakarreko tumulu ondotik. Eguneko azken igoerari ekin behar diozue ondoren, behetik gora aldapa latza aurrean eta Samiñoko ikur geodesikoa duzue zain amaieran (932 m). Malda erdian edo, Iruarrieta II trikuharriaren arrastoa ikusi ahal izango duzue, gas naturalaren lurpeko eroapenetik lurrazaleratzen diren tutu horixka batzuez gain. Izaspen bezala, hor ere ederrak dira bistak. Hortaz, jaso burua gure lurraldearen zati handi bat begi-bistan izango baituzue. Hemen ere, tontorretik hurbil, hiru herrien arteko muga den harria dago, Zumarraga, Azpeitia eta Azkoitiarena, hain zuzen. Azken bide zatia Azkoitiako lurretan burutuko duzue.

Jaitsierari ekin aurretik atseden hartu nahi izanez gero, pinudiaren beste aldean Iruarrietako aterpe txukuna duzue tontorretik gertu. Han behean, kare-harrizko hormatzarraren behealdean ageri dira, helmuga duzuen herriko lehen etxeak. Hara iristeko txabolatik behera pinudi ertzetik bide garbi batera irten, eskuinera jo eta bidean behera bidegurutzera ailegatuko zarete, etxe berri baten ondoan (790 m). Ezkerrera eginez gero, pistan behera Epeldegoikoa baserrira iritsiko zinatekete, ondoren errepidean behera jarraitzeko. Aukera politagoa duzue, ordea, aurrera zuzen jotzea, sororik soro lehenik eta basoan behera ondoren, Aldaburuko txabolara daraman bideraino eramango zaituztena.

Bidean behera egin, Tokiederreko Ama Agur Mariaren irudi ondotik igaro -otoitz bat eskatuko dizu bidean aurrera egin baino lehen- eta Agirrezabal baserri edo dena delakora jaitsi. Bide hori utzi eta baserri ondotik zuzenean Martirietako ermitara jaitsiko dena hartu (425 m). Metro gutxi batzuk errepidez egin eta muino bat inguratzeko ezkerrera bihurgunea egiten duenean, hartu eskuinetik irteten den zidorra. Pinudian barrena Amusategi baserrira daraman porlan bidera jaitsi eta jarraitu errepidean behera Azkoitiko kaleetaraino (110 m).

Amaitu duzue zeharkaldi luze hau eta hurrengoan pentsatzen hasi zaitezkete.