Gurasoak bertso kantari eta ipuin kontalari

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
2004ko azaroan sortu zen Dindaia Fundazioa. Nafarroan, eskola publikoetan ikasten ari diren D ereduko neska-mutikoak ditu jomuga, baita gurasoak ere. D ereduan ikasi arren, euskara hutsean alegia, Nafarroako hainbat zonaldetan (gehienbat zonalde mixtoan eta ez euskaldunean) ikasleek nahikoa lan badute euskararekin. Euskara formala ikasten dute eskolan, baina gero komeriak dituzte alor informalean euskaraz aritzeko. Ikasgelatik kanpo jolasteko, haserretzeko, barre egiteko euskara erregistroak falta dituzte. Dindaia Fundazioa haur-gazteen aisialdian euskara bultzatzeko bideak jartzeko sortu zen. Iruñean, Erroibarko Aurizberrin eta Uharte Arakilen ari diren zortzi bat langilek eta hainbat ordutarako kontratatutako 65 bat begiralek osatzen dute Fundazioa.

Adinen araberako eta hainbat motatako ekimenak dituzte. Esate baterako, haur eskolak eta bi urte arteko haurrentzako ludotekak. Kontuan izan behar da 0-3 urteko tarte hori ez duela Hezkuntza Sailak beregan hartu, Ongizate Sailak baizik, eta beraz, hezkuntza sisteman ez du tokirik. Adin horretan haurtzaindegietan eta ludoteketan biltzen diren haur askok eta askok Nafarroako herri askotan gaztelaniaz baino ez dute zerbitzurik. Ordu dezentetan beraz, gaztelaniaz hezten dituzte eta lau urterekin, eskolan hasteko ordua iristen zaienean, sortzen dira arazoak. Dindaia Fundazioko kide den Rikardo Ederrak adierazi digunez, «batetik, bizitzako lehen urteetan gaztelaniaz ohitu eta lau urterekin hizkuntza berrira murgiltzea zaila da eta bestetik, gurasoek bat-bateko apustua egin behar dute haur horrekin». Dindaia Fundazioak beraz, haur eskolak eta ludotekak eskaintzen ditu euskaraz.

Aixe-aisialdia izeneko programa Dindaia bera sortu aurrekoa da, 2002koa. Eskolaz kanpoko ekintzak antolatzen dituzte Aixeren bidez. D ereduko Nafarroako eskolekin harremanetan jarri eta eguerdi zein arratsalderako ekintzak antolatuta dituzte. 65 inguru begirale dituzte ekintzetarako eta 19 ikastetxetan ari dira lanean. Hamaika ekintza dituzte aukeran: ipuinak, jolasak, pilota, futbola, eskulanak, birziklaia, euskal dantzak, zokobetailu (magia, mahai jolasak, esperimentuak)... helburua, aisialdian ere euskaraz aritzea. Horretarako begiraleen lana da oso garrantzitsua. Nafarroa osoko gaztetxoek ematen dute izena begirale izateko; batzuk begirale tituludunak dira eta beste batzuk, besterik gabe, haurrekin lan egiteko gogoz diren euskaldunak. Dindaia Fundazioko kideek esan digutenez, euskaldun zaharrak lehenesten dituzte, haiek alor informalean euskaraz aritzeko erregistro gehiago dutelako, baina hainbat zonaldetan euskaldun zahar gazteak aurkitzea ez da batere erraza. Dena den, begirale horiek formatzeko ikastaroak ere antolatzen dituzte, azken finean, beraiek ari baitira haur-gazteekin zuzeneko lanean. Ohikoena da Dindaia Fundazioak bere zerbitzuak eskaintzea eskolei, baina gurasoek beraiek ere eskatzen dituzte. A ereduko gurasoek ere eskatu izan die horrelakorik, baina oraingoz ez dute eskari horri erantzuterik izan. Rikardo Ederrak esan digunez, «agian, euskararekiko motibazioa lantzeko horrelako ekintzak abian jarri behar genituzke A eredukoekin».

Aixe programa urritik maiatzera artean izaten da abian, eskola garaiarekin batera. Opor garairako alternatibak badituzte: udalekuak, Gabonetarako eta aste zurirako irteerak, kanpaldiak... Aixe programak bestalde, badu beste adar bat: Aixe Udala. Dindaia Fundazioak berak eskaintzen dizkie Nafarroako udalei hainbat zerbitzu, hala nola, larunbatetarako ludotekak, herri tailerrak... Batzuetan udalak dira eskaria egiten dutenak. Esate baterako, herriko igerilekuan euskaraz ekintzak antolatzeko eskatu izan die Dindaiakoei. Iazko ekainean, Iruñeko Udalak berak eskatuta, gotorlekuan, egun osoko ekitaldia antolatu zuten «Bazen behin Iruñea» izenekoa.

Euskal mitoak ipuin eta komikietan

Xamarikoren ipuin zorroa, Mattinen ipuin bidaia eta abestiz osatutako CDa. Horixe da Dindaia Fundazioko kideek argitaratu berri duten material didaktikoa. Dena den, ez dute ezerezetik egin hori guztia, lehen ere 0-3 urte arteko haurrentzat materiala prestatu baitzuten. Material berria ez da bereziki haurrentzat, guraso, irakasle edo interesa duen edozein heldurentzat baizik.

Xamarikoren ipuin zorroan gauza asko sartzen dira. Helduek Euskal Herriko mitologia ezagutzeko aukera izan dezaten, pertsonaia mitologikoen deskribapena dator euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez. Deskribapenaz gain, ipuina bera irakur daiteke osorik euskaraz eta laburpenak ditu beste bi hizkuntzetan. Jakinik guraso askok euskararik ez dakiela edo gutxi dakiela, hiru hizkuntzak erabili dira. Musikari tartea eman nahian, hainbat bertsolarik ipuinak bertso sorta bihurtu dituzte eta musikariek doinua jarri diete. CDan jasota daude bertso horiek eta baita beste hainbat kanta herrikoi ere. Mitologiako pertsonaiei lotutako ipuinez eta bertsoez gain, besteren artean, haurrei ipuinak kontatzeko zenbait teknika azaltzen dira liburuxkan.

Xamarikoren ipuin zorroako materiala baliatuz, Mattinen ipuin bidaia izeneko komikia osatu du Dindaia Fundazioak.

Ipuin sorta, komikia eta CDa egiteko hainbat diru-laguntza jaso du Dindaiak. Vianako Printzea Erakundeak 2.800 euroko diru-laguntza eman du eta Eusko Jaurlaritzak 6.000 eurokoa. Nafarroako Hizkuntza Politikak 500 ale erosi ditu eta ikastetxeetan banatuko ditu. Dindaia Fundazioak dendetan ere jarri ditu salgai. Nafarroako euskara teknikarien sarearekin ordea, asmo berezia du. Sareak 700 ale erosi ditu eta helburua da euskara teknikarien laguntzarekin herriz herri unitate didaktikoa azaltzeko ikastaroak egitea. 10 orduko ikastaroak egingo dituzte eta emaileak Fermintxo Gartxitorena, Amaia Teiletxea eta Oskar Estanga izango dira. Heldu euskaldun zein erdaldunek eman dezakete izena ikastaroetan eta helburua euskal kultura gehiago ezagutu eta ikasitakoa haurrei, batez ere ahoz, transmititzea da. Ipuinak, bertsoak, musika, dantza, jolasak... erabiliko dituzte horretarako.


Azkenak
2024-11-19 | Leire Ibar
Langile bat hil da Petronorren konortea galdu ostean

Astelehen honetan zendu da langilea Muskizeko enpresan, mantentze lanak egiten zituen bitartean. Zerbitzu medikuek berehala esku hartu bazuten ere, ez zuten lortu suspertzea. UGT sindikatuak lan istripu honen arrazoiak ikertzea exijitu du.


2024-11-19 | Leire Ibar
Palestinako genozidioa salatuko du ikasturte honetan ere Gure Haurrak Ere Badira mugimenduak

Azaroak 20an, Haurren Nazioarteko Eguna, ikastetxe sarreretan krespoi belzdun bandera palestinarra eta bi zapata pare jartzea proposatu du hezkuntza arloko ekimen herritarrak. Azaroaren 30etik urtarrilaren 31ra bitartean haur palestinarrentzako elkartasun mezuak jaso eta ondoren... [+]


2024-11-19 | Leire Ibar
Ijito herria ikusarazteko programazio didaktiko bat prestatu du Hezkuntza Sailak

“Te Siklârel Romanipen” ikasketa plana prestatu dute Ijito Herriaren historia eta kultura Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan txertatzeko. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak sortu du proiektua, EHUrekin eta Amuge Euskadiko Emakume Ijitoen Elkartearekin... [+]


2024-11-19 | Leire Ibar
Nafarroako Unibertsitate Publikoak Justizia Errestauratiboko Titulua eskainiko du 2025ean

Bitartekaritzaren eta pertsonen arteko komunikazio zuzenaren bidez, izaera penaleko gatazka bati konponbidea aurkitzea da Justizia Errestauratiboaren helburua. NUPek eskainiko duen prestakuntza 100 ordukoa izango da eta ikasleei titulazioaren gastuen %90 ordainduko zaie. 


2024-11-19 | Pau Lluc i Pérez
Hainbaten artean, bat

Vicent Andrés Estellés poetaren hitzak harturik, bat naiz hainbat eta hainbat kasuren artean, eta ez kasu bakan, arraro edo ezohiko bat. Zoritxarrez, ez. Hainbaten artean, bat. Zehazki, Europako Kontseiluaren arabera, eta ibilbide handiko beste erakunde batzuen... [+]


2024-11-19 | Jon Torner Zabala
Fermin Muguruza: “Pradales lehendakaria bere Justizia Sailarekin ados dagoen jakin nahiko nuke”

Fermin Muguruzak kontzertua eskaini zuen pasa den larunbatean Martuteneko kartzelan, Iñaki Pikabea 'Piti' eta Joseba Sarrionandia ETAko kideek espetxe horretatik ihes egin eta 39 urtera. Orain, kontzertua dela-eta hainbat jenderen kexak jaso ostean, Eusko... [+]


2024-11-19 | Mikel Aramendi
G20ko protokoloa eta Txinaren lau marra gorri

Argazkia bai, ala argazkia ez? Oraintxe bertan, ez dago argi Rio de Janeiron hasi berri-berria den G20aren goi bileran argazkia izango ote dugun ala ez. Bertaratu diren agintari gorenen “familia-argazkia”, alegia. Horrelakoetan arauzkoa bihurtu dena: turista... [+]


Jaurlaritzak pobreenak berriro lotu ditu iruzurrarekin, dirulaguntzetan salaketak egiteko postontzi anonimoa jarrita

Duin bizi ahal izateko prestazio ekonomikoa jasotzen dutenak lupapean ditu, berriro ere, Eusko Jaurlaritzak: postontzia jarri du martxan, herritarrek modu anonimoan “jardun irregularren edozein susmo” jakinarazi dezaten, eta Lanbideko Kontrol Unitatea indartu du,... [+]


‘Bizkarsoro’ Donostiako zinemetara iritsiko da, Bageraren, udalaren eta SADEren elkarlanari esker

Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]


2024-11-19 | Gedar
Kartzelatik irtetean ematen zen diru-laguntza apurra desagerrarazi dute Espainiako Estatuan

Nafarroako Salhaketak jakinarazi duenez, laguntza hori ezinbestekoa zen preso egondako pertsonek "gutxieneko oinarri ekonomiko bat" eduki zezaten, "askatasunean bizitzen hastera igarotzean". 480 eurokoa baino ez zen subsidioa.


2024-11-18 | Euskal Irratiak
Palestinar herriari elkartasuna helarazi diote Makeatik

Palestina, mediatikoki aurkeztua ez den bezala, aipatu zen joan den larunbatean Makean, mintzaldi, tailer, merkatu eta kontzertuen bidez.


2024-11-18 | Uriola.eus
Bilboko Higiezinen Azokan protesta egin dute asteburuan Euskal Herriko etxebizitza sindikatuek

Asteburu honetan Euskalduna Jauregian Euskadiko Etxebizitza eta Dekorazio Higiezinen-aretoa egon da. Sustatzaile eta higiezinen agentziek eraikuntza berriko promozioak eta bigarren eskuko etxebizitzak eskaini dituzte partikular eta profesionalen erosketa eta inbertsiorako... [+]


Eguneraketa berriak daude