Artikulu honek akuilu izan nahi luke. Nik egin dudan lana baino zerbait gehixeago egiteko gogoa piztu nahiko nioke norbaiti. Ikerlariren bati gonbitea egin. Aitor dezadan hasieratik, ez naizela dokumentatu, ez dudala datu pilaketarik egin, ez dudala ikertzaileek erabiltzen duten metodologia egituratu eta zientifikorik erabili. Edozein kasutan, susmoa daukat eurak ere -ikertzaileek- demostratu nahi duten tesiaren ondorioa aldez aurretik jakiten dutela sarritan, eta besterik ez bada horretan behintzat, bai eurak eta baita neu ere, maila berean gaudela. Badakit zenbait ikerketa soziologiko, zenbait ikerketa zientifiko izugarri baliotsuak direla gizartearentzat oro har. Baina lan horien guztien abiapuntuan, intelektualaren intuizioak, datu ez zientifikoak dauden inpresioa eta konbikzioa dut.

Hauek guztiak esanda, hausnarketa eta ikerketa soziologiko, sozial eta politikoetan zentratu nahi dut orain, nolabait esatearren. Badakit munduan eta munduko gizarteetan gertakari onartezin gehiegi dagoela, eta onartzen dut, horien aurrean analisiak egin behar direla eta analisien ondoren aurre egin behar diegula, borrokatu eta eraiki.

Baina gertatzen zait konturatuta nagoela, formulazio progreek, edo horietako batzuk bai, behinik behin, zirkulo jakin batzutan gehientsuenon kritika errazegiak ahalbideratzen dituztela. Itzela da daukagun erosotasuna eta ausardia arazorik sortuko ez digun horren inguruan gure iritzirik gogorrena eta kosturik gabekoa adierazteko. Ez dakit zergatik den baina "politicamente correcto" terminoa ekartzen dit gogora. Lagunartean -progretxoen artean- errazegi, barra-barra eta indartsu jaurtitzen ditugun pozoin eroso horien adibide batzuk jar ditzadan: ez dagoenari buruz aritzea, ekologia, euskara, agintariak, hezkuntza, medikuak, kooperatiba handiak, ekintzaileak, enpresak, arrakastadun artistak... Bale, bale, bale. Ondo dago. Baina erraza da, errazegia. Somatzen dut beste agente, portaera edo erakundeez gabiltzanean ez dugula zorroztasun bera erabiltzen. Jar ditzadan gure koldarkeriaren adibide batzuk: gure ametsetako etxe hori eraikitzeko erabili ditugun material guztiak gordin aitortzea, kontsumo neurribakoa, aurrean daukagunari egia esatea, sindikatuen benetako zeregina eta zentzua, funtzionariengan oinarritutako publikotasuna eta ez herrigintzan...

Ez da zilegi, onartzen dut, hauek denak orokorrean aztertu eta neurgailu berarekin kritikatzea. Ez da zilegi, ezta ere, gai batzuei buruz inoiz ez aritzea. Injustiziak, ez dira komeni zaigun esparruan bakarrik agertzen, uste dut, kontestu delikatuagoetan ere bizi direla, eta ze ondo!

Tarte eta gogo handiegirik ez daukadanez, proposatzen diot norbaiti azter dezala labankorra izan daitekeen gai edo jardueraren bat ikertzea. Gazte kontzientziatuei, erakunde sozialen bati, ikerlari ausartei, abertzaleren bati... proposatzen diot arakatu dezala kontu ikutezinen bat. Hasteko, estimulagarria izan daitekeelakoan nago, adibidez UPV. Irakasle, katedradun, doktore eta abarren lan orduak, lan ordu lektiboak, asistentzia maila, soldatak...