Noizko antzerkia unibertsitatean?


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
David barbero kazetari eta dramaturgoak antzezlanez besterik ere idazten du, eta ez soilik ETBn duen lanaren kariaz. Bera da, hain zuzen, Euskal Autonomia Erkidegoan goi-mailako arte eszeniko eskola ofiziala eskatzen duen agiri baten egilea. Baina Barbero ez dabil bakarrik, aldarrikapenak antzerki munduko kide askoren babesa dauka eta: "Denbora luzea da talde bat eskola hori eskatzen dabilela; funtsean aktore, zuzendari, egile eta teknikari elkarteetako ordezkariak gara. Banako batzuk batu zaizkigu, eta baita antzerki eskola pribatu batzuk ere, beste batzuk eskariarekin guztiz bat ez datozen arren".

Arte eszeniko eskola da izena, eta adjektiboak goi mailako eta ofizial. Garrantzitsua da horien esangura azaltzea, Barberoren iritziz: "Ofizial izateak ikasketa horiek aitorpena izatea esan nahi du, titulu bat alegia, maila bertsuko ikasketek dutenaren parekoa. Eta goi mailakoa diogunean, eskola horrek unibertsitate mailako tituluaren baliokidea eman behar lukeela esan nahi dugu". Batzuek uste dute eskola horrek unibertsitate barruan egon behar lukeela, eta beste batzuek ez, baina denek diote lehentasunezkoa dela.

Pribatuak ez omen dira nahikoa

"Begi bistakoa da antzerki eskola ofiziala behar dela -dio Ttanttaka konpainiako zuzendari Fernando Bernuesek-; inork ez luke pentsatuko kazetaritza edo biologia eskolak egin behar ez direnik. Antzezpena, zuzendaritza eta abar ere lanbide dira, beraz ez da normala horietarako goi mailako eskolarik ez egotea". Euskal Herrian badira antzerki eskola pribatuak -Bernues bera zuzendaritzako kidea da Donostiako Arte Eszenikoen Tailerrean-, baina horiek ezin dituzte ase sektoreak dituen premiak, eskola ofiziala eskatzen dutenen esanetan.

Ricardo Padilla Nexo Teatro konpainiako zuzendaria eta Bilbon eratu den antzerki talde plataformako bozeramaleetako bat da. Haren ustez, "egia da eskola batzuek hutsune bat betetzen dutela, baina haiek ere ez daukate bitartekorik benetako arte dramatiko ikastetxe bat sortzeko: ikasle asko har dezakeen ikastetxe bat, gaur egun Europako joerekin bat datozen irakasleekin. Eskola pribatu horien lana txalogarria da, baina maila batera arteko hezkuntza baino ezin dute eskaini. Gero, gehiago ikasi gura duenak Madrilera edo Bartzelonara alde egin behar du". Padillak aipatu "erbestea" da eskola ofiziala eskatzen dutenen argudio sendoetako bat. Ipar Euskal Herriaren kasuan, Bordelerainokoa da erbeste hori.

Ospe kontuak

Aktore izan nahi duen euskal herritar askok jotzen du kanpora, hemen ez dagoen aitortza ofizialaren bila. Antzerki munduan denak datoz bat tituluek ez dutela hain garrantzi handia lan egiteko orduan, baina bai ikasle baten prestakuntza maila aitortzerakoan. "Guk badakigu kalitatezko eskola baten irudia ematen dugula -azaldu digu Fuen Onrubiak, Nafarroako Antzerki Eskolako (NAE) zuzendari akademikoak- baina titulu ezaren oztopoa daukagu; ez da berdin hemen ikastea edo Madrilgo RESADen, esaterako".

NAE hogeigarren urteurrena ospatzen ari da orain, eta 48 ikasle dauzka araututako irakaskuntzako hiru mailetan. "LOGSEren arabera egindako ikasketa-plana daukagu", diosku Onrubiak. Aspaldi eskatu zioten Nafarroako Gobernuari eskola ofizial bihurtzea, baina orain arte ez dute nahi hori bete.

Ofizialtasunerako baldintzak

Nafarroako Hezkuntza Sailaren ustez, ordea, NAEk ez ditu ofizialtasuna eskuratzeko baldintzak betetzen. Baldintza horiek, gaur egun, LOGSEk ezartzen ditu, eta onartzeko zorian den Espainiako hezkuntza lege berriak ez du aldaketarik ekarriko alde horretatik. Besteak beste, lau urteko ikasketak eman behar dira, eta gutxienez 90 ikasle eduki. Gainera, hiru adar desberdinetako ikasketak eskaini behar ditu titulu ofizialak eman nahi dituen ikastetxeak: Eszena Zuzendaritza eta Dramaturgia, Eszenografia eta Antzezpena. Gaur egun, Nafarroako Antzerki Eskolak, Euskal Herriko gehienek bezala, antzezpena baino ez du jorratzen. Gainerakoan, hutsunea eskerga da.

Getxoko Antzerki Eskola da hutsune hori zertxobait betetzen duen eskoletako bat, antzezpenaz gain argiztapen eta soinu teknikariak ere hezten baititu. "Alde horretatik oso onuragarria izango litzateke eskola ofiziala, antzezpenetik kanpo ia ezer ez baitago", dio Aintza Uriarte bertako zuzendaritzako kideak, "baina gainerakoan ez nago hain seguru. Beharrezkoa dela? Ez da baztergarria, jakina, baina zalantzak dauzkat une egokian gaudenik ere. Saiakerak izan dira -80ko hamarkadaren hasieran Donostian sei urtez jardun zuen Antzerti eskolaz ari da Uriarte-, baina porrot egin dute. Edozelan, Eusko Jaurlaritzaren esku dago eskola ofiziala sortzea".

"Bestelako lehentasunak"

Uriarteren berbetan, eskola ofizialaren proiektua badago Jaurlaritzaren Kultura Saileko plangintzan, eta haiei dagokie hori gauzatzeko momentua hautatzea. Alabaina, Kultura Sailaren asmoek ez omen dute horrenbesteko garrantzia, Hezkuntzari baitagokio eskolak sortzea. Eta sail horretako iturriek gehiegi sakondu gabe adierazi digutenez, une honetan bestelako lehentasunak daude.

Eskola ofizialaren sorrerak kalte egingo lieke eskola pribatuei? Ez luke hala izan behar, gurekin hitz egin duten gehienen ustez. Madril eta Bartzelonako adibideei so egitea aski da horretaz jabetzeko, David Barberok agertu duenez: "Han aspaldidanik daude eskola ofizialak, eta pribatuak ez dira horregatik desagertu. Aitzitik, eskola pribatuek ematen dute ofizialetan sartzeko behar den prestakuntza berezia. Eskola ofiziala sortzeak, zerbait eragitekotan, pribatuek beste bide batzuk jorratzea eragingo luke".

Euskaraz, hutsaren hurrengoa
Euskal Herrian aukera gutxi dago antzerki eskoletan euskaraz jarduteko. Bizkaian, Araban, eta Iparraldean ia bat ere ez, ale bakanen bat izan ezik. Gasteizko TAEk, esaterako, badu euskarazko adar bat, baina umeentzat baino ez. Iparraldean, zenbait ikastetxek eta antzerki taldek eskainitako tailerrak dira ikasteko aukera bakarra, baina horietan frantsesa da nagusi, Donibane Garaziko lizeoa bezalako salbuespenak salbuespen. Antzerkia hautazko ikasgaia dute garaztarrek, euskarazko adarra eta guzti, hamabost eta hamazortzi urte bitarteko ikasleentzat. Hortik landa, ia deus ez.

Gipuzkoan eta Nafarroan egoera zertxobait hobea da, okerragoa izatea ia ezinezkoa delako agian. Donostiako TAEk, konparazio baterako, "Euskara interpretazioan" ikasgaia dauka oasi bakarra erdal basamortuan. Egoerarik onena Nafarroako Antzerki Eskolakoa da: ikasketak euskaraz osorik egiteko modua dute antzezle profesional bihurtzeko bidean direnek. Bi horiez gain, bai herrialde batean bai bestean bada euskararentzako tokirik zenbait ikastetxe edo kultur etxeri lotutako antzerki tailerretan. Hutsaren hurrengoa, nolanahi ere. Eskola ofiziala ote konponbidea?

«Ulertu behar duzue antzerkia ez dela naturala»
Nola ikasten du antzezle batek bere lanbidea? Ospe handiko eskola pribatu batera joan gara galdera horren erantzun bila. Eskola horren adar profesionalean ikasketek lau urte irauten dute, dozena erdi ikasgairekin: antzezpena, mugimendua, musika, dantza, ahozko adierazpena eta antzerkiaren historia. Guri antzezpen eskola bat ikusteko aukera eman digute.

Ikasleak -oso gazteak, hasi berriak- areto handi batean elkartu dira irakaslearekin. Aulki batzuk daude bazter batean eta zenbait tramankulu bestean. Erdian, aktoregaiek bete beharko duten hutsune zabala. Irakasleak giroa prestatu du: foku batzuk piztuz, aretoaren erdi aldea argiz bete du, gainerakoa ilunduz. Has gaitezke.

Gaurko ariketan, ikasleek kanpora irten behar dute, eta irakasleak agindua emandakoan berriro sartu, zerbait egitera. Sartzean, baina, espero ez duten zeozer aurkituko dute: beste ikasle bat, edo taldetxo bat, zerbait egiten halaber. Ariketaren muina, hain zuzen, topo egiterakoan batzuek zein besteek antzerkiaren neurriko erreakzioa izatea da.

Ohikoa baztertu

Antzeztea ez da egiteko erraza, eta are gutxiago gidoirik gabe. Ikasleen erreakzioak ez dira batere naturalak, guztiz naturalak direlako hain justu. Eguneroko jokabide arruntek ez dute balio antzerkian, ikuslea antzezpen baten zain dagoelako. Irakasleak behin eta berriz eteten ditu ikasleen saioak. "Sortzen zaizuen berezko erreakzioaren aurka borrokatu behar duzue, sortzen zaizuena egunerokoa delako, azalekoa, eta hori saihestu egin behar da", dio halako batean. "Ulertu behar duzue antzerkia ez dela naturala".

Irakasleak bereziki ohartarazi die ikasleei bat-batean ateratzen zaizkien agurren aurka. Ezezagunen arteko ohiko solasak ez dauka lekurik hemen: "Ez erabili hitzak alferrik, antzerkian ez baitago alferrikako hitzik". Aholkuok ematen dituen bitartean, ikasle batek begiak estaltzen ditu koadernoaz. "Argiek min ematen didate begietan", zuritu du bere burua. "Aktore izan nahi baduzue ohitu egin beharko duzue argia jasaten", erantzun irakasleak. Antzezle lanaren laburpen polita iruditu zaigu.


Azkenak
2024-11-28 | Leire Ibar
Tolosan Ertzaintzak pilotakadaz zauritu zuen gaztearen kasua artxibatu dute, biktimak deklaratu aurretik

Epaileari nahikoa izan zaio azaroaren 27an Ertzaintzak egindako deklarazioa kasua artxibatzeko. Erabakiaren aurrean helegitea aurkeztuko duela adierazi du Xuhar Plataformak. “Xuharrek ez du begia galdu, Ertzainak begia galduarazi dio”, salatu du mugimenduak.


2024-11-28 | Julene Flamarique
Bi presa kendu dituztenetik, izokina Bidasoatik Baztanera heltzen hasi da

Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.


2024-11-28 | Leire Ibar
Jasotako isun bakoitzeko helegiteak aurkeztu dizkio Ernaik Eusko Jaurlaritzari, guztira 133

Epaiketa prozesua abiatu du ostegun honetan gazte antolakundeak. 2023an egindako bi ekimenen ondorioz 290.500 euroko zigor ekonomikoa jarri dio Eusko Jaurlaritzak. Ekonomikoki "ito eta desagerrarazteko" mekanismoa dela salatu du Ernaik.


94 urteko emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko zahar-etxean, eta gizon bat atxilotu

Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.


2024-11-28 | Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean

Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]


“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”

Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]


2024-11-28 | Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak

Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]


Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan

Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.


Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu

Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]


2024-11-28 | Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko

Hil Argi elkarteak antolatuta, Bizipoza egitasmoaren laguntzarekin, Gehiago Gara jaia egingo dute abenduaren 15ean Antzuolan. Haurrak galdu dituzten familiak, lagunak, eskolako kideak eta, oro har, hil diren umeak "bizipozetik" gogoratu nahi dituzten herritar guztiak... [+]


Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk

Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]


2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan

Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Eguneraketa berriak daude