Holtzarte eta Kakueta (Zuberoa): Arroilak haitz biluzi biziak
Arroilek sortzen duten erakarpenaz oharturik, zuberotarrek, beraien altxorrak eskaintzen dizkigute guztien gozamenerako: "Betidanik jente karesantak izan beitira, züberotarrek beren herriaren aberastarzün eta edertazünak agertu nahi üken dütüe kanpotarrer". Aukera paregabea dugu, beraz, Iparraldeko lurralderik txikiena, biztanle gutxien dituena eta ezezagunena zertxobait gehiago ezagutzeko. Gaurko ibilbidea bitan banatuko dugu. Holtzarteko arroila bisitatzen hasiko gara. Ibilbidearen bukaeran, Amazonetakoa dirudien zubi ikusgarria zeharkatuko dugu. Berriz ere kotxea hartu eta Santa Engrazi herrira joango gara bertan Kakuetako arroila bisitatzeko asmoz. Bi ibilbide erraz eta egun berean egin daitezkeenak, bata goizean eta bestea arratsaldean. Biak ere aski ezagunak dira, Zuberoatik turistikoki gehien saldu izan direnak direlako. Baina honek bere abantailak ere eskaintzen ditu, ibilbideak oso prestatuak daude, bai informazioz, bai seinalez eta bai, garrantzitsuena dena, segurtasunez. Ekin diezaiogun bada gaurko ibilbideari.
Baina Kakuetarako bidea atzerago dago, beraz, eliza bisitatu -sarrera ordaindu beharra dago. Bertako ostatuan hartzen dira txartelak- eta atzerantz egingo dugu. Aldapan behera hasiko dugu bidea, lakua inguratuz. Eskailera batzuetatik, arroilako baso txikian sartuko gara. Mota askotako iratze eta goroldio berdeak, gorostiak, ezpelak, urritzak, gaztainondoak ikusiko ditugu... Ibilbidea zertxobait okertzen den heinean, segurtasun tresnak ugaritzen dira ibilbidean zehar, heldulekuak, sareak, larrialdi telefonoak... Konturatzerako arroila barruan izango gara. Harkaitzezko paretak izugarriak dira, ura ezin garbiagoa eta udazkeneko koloreek, azken ukitua ematen diote. Tunela igaroko dugu eta batzutan errekaren alde batera eta bestera eramango gaituzten hainbat zubi ere zeharkatuko ditugu. Halako batean, ur jauzi eder batera iritsiko gara, mendi barru barrutik sortutakora. Bidean, bertako bizilagunak aurkezten dizkigun informazio panelak topatuko ditugu. Metro gutxi batzuk gehiago egin ondoren kobazulora iritsiko gara. Nahiz arroilak aurrera jarraitzen duen, prestatutako bidea hemen bukatzen da. Hala ere, ausartenek aurrera jarraituz gero, Holtzarteko zubira iritsiko ginateke. Hori bai, hankak errekan busti eta ipurdiko txiki batzuk hartzea nahiko ziurra da.
Zaila da harri biluziaren gainean bizitzea. Baina badira arroiletan bizitzera erabat moldatu diren izaki bizidunak. Bada bat, duela urte mordoa onddo eta alga elkarketaz osatua: likena. Likena hiltzean, bertan geratzen den gai organikotik, lurzorua sortzen hasten da. Lurzoru urri horren gainean, alde hezeenean, goroldio eta iratzeak hasiko dira bizitzen. Lurzorua lodiagoa den lekuan berriz, zuhaitz eta zuhaixkak haziko dira: ezpela, ipurua...
Arroiletako ibai bazterrean, lurzoru hezean edo putzuz betetakoan, ur ertzean bizitzera egokitu diren landareak topatuko ditugu. Sustrai sakonekoak eta malguak izan ohi dira, ibaiaren erasoei aurre egiteko. Azkar hazten diren espezieak izaten dira eta birsortzeko gaitasun handia dutenak. Uretatik gertuen sahatsak, urritzak... biziko dira. Urrunago makala, haltza... eta urrunenak lizar eta zumarrak.
Ekosistema honetan bizi diren beste bizidun batzuk animaliak dira. Hegaztiak arroilako horman dauden amilburu eta erlaitzetan bizi dira. Besteak beste, saia, saizuria, belatz gorria, arrano beltza... Horma aterbea, habia eta lo egiteko lekua da beraientzat. Hanka motzak, atzapar zorrotzak, mokoa luze eta gakotua... moldatuak daude amildegietan bizitzeko.
Arroiletako baso txikian berriz, hegaztietan, larre buztanikara, ur zozo, txonta, belatxinga moko horia... bizi dira. Ugaztunetan azeri, basurde eta lepazuriak...
Baldintza gogorrei aurre eginez bertan bizitzea hautatu duten bizidunak dira. Harritzekoa ez da, parajea izugarria baita. Orain arte behintzat hala mantendu da eta bertako biztanleek aholku hau eman digute: "Ezinago eder izanagatik, güne berezi hau xabor da: alkareki zain dezagün".
Estirpe Imperial da talde neonazia, besteak beste ezagun egin dena erabiltzen dituen letra faxista eta arrazistengatik.
Gipuzkoako Batzar Nagusietako Kultura Batzordeak, EAJ, PSE eta PPren aldeko botoekin, azaroaren 22ko bilkuran erabaki du Eusko Jaurlaritzari eskatzea azter ditzala “euskal kulturan hain esanguratsuak diren” gurutzeak eta haien inguruko “ohiturak”... [+]
Israelek gosea erabiltzen du palestinarren aurkako gerra-arma gisa, eta nekazaritza-produktuak mundu osoan merkaturatzen ditu.<
Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Harituk antolatuta, manifestazio bat izan zen ostegun arratsaldean Iruñeko Alde Zaharrean. "Etxebizitzaren negozioaren aurrean, eta hura sustatzen duten politikarien aurrean, etxebizitza eskubide unibertsalaren benetako defentsa... [+]
EH Bizirik sarea makroproiektuen aurkako plataformen elkargunea da eta martxoaren 22an manifestazio nazionala deitu du Gasteizen: "Lekuko borrokez gain, esparru zabalagoan lan egitea ezinbestekoa dela jakitun, manifestazio honek sare osoari eragiten dien puntuak izango ditu... [+]
Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]
Atzo hasi ziren zabaltzen Iñaki Castro musika teknikariaren kontrako salaketak '@denuncias_euskalherria' kontuan, eta dagoeneko dozenatik gora emakumeren testigantzak bildu dira.
Azaroaren 21ean Errenteriako Torrekuan eta Badalaben egon nintzen "Komunikazio libreago baterantz trantsizioan" izeneko jardunaldian.
Lau egunez idekia izanen den merkatu bat antolatzen du Plazara kooperatibak euskararen aldeko beste hamar bat eragilerekin –horien artean ARGIA–.
Epaileari nahikoa izan zaio azaroaren 27an Ertzaintzak egindako deklarazioa kasua artxibatzeko. Erabakiaren aurrean helegitea aurkeztuko duela adierazi du Xuhar Plataformak. “Xuharrek ez du begia galdu, Ertzainak begia galduarazi dio”, salatu du mugimenduak.
Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.
Epaiketa prozesua abiatu du ostegun honetan gazte antolakundeak. 2023an egindako bi ekimenen ondorioz 290.500 euroko zigor ekonomikoa jarri dio Eusko Jaurlaritzak. Ekonomikoki "ito eta desagerrarazteko" mekanismoa dela salatu du Ernaik.
Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.