Duela bost urte jasangarria zen hitza. Maileguan ingelesetik hartutako sustainable adjektiboak gure artean itzulpen ugari izan ditu, esate baterako: sostengarria, eramangarria, eutsigarria, orekatua, iraunarazgarria, mantengarria, jasangarria, eta azkenik, Euskaltzaindiaren aburuz, iraunkorra. Sinonimoak bilatzeko eta eztabaida filologiko zein politikoetan sartzeko ahalmen berezia izaten dugu euskaldunok, beste kontu bat da, ea gauza garen gure garapen ereduaren gaitzan erreparatzeko edota norabide ezkorrari zuzenketa minimoak egiteko.

Garraio alorrean topa dezakegu gure bizimodu sostengaezinaren ebidentzia, nahiz eta administraziotik eta automobilen, porlanaren edo petrolioaren multinazionaletatik iraunkortasunaren dohain berri eta berezia iragarri, gau eta egun.

Europako Batasunean eta gure Euskal Herri txikian berdin, garraioa hazkunde iraunezinaren sintomak agerian ditugu bere ingurumen, ekonomia eta gizarte manifestapen argiekin. Pertsona eta lehengaien garraioa gora doa etenik gabe eta dinamika hori hazkunde ekonomikoaren bete beharreko baldintzatzat jotzen da. Gaixotasun honen aurrean, Bruselan eta Gasteizen bilatu den botika magikoa garapen ekonomikoa eta bitarteko motorizatuen bidezko garraio-eskaera orokorra "bereiztea" izan da, baina ez dute lortu. Aitzitik, ibilitako kilometroak eta garraio azpiegituretan inbertitutako diruak BPG baino azkarrago igotzen dira.

Kalkulu unibertsitarioen arabera (mugikost'05-ww.ingurumena.net) garraioak sortzen dituen kanpo-kostuen kopurua BPGren %10 inguruan dabil, EAEn eta Europan ere eta negutegi efektuko gasen heren bat isurtzen du, azkarren hasten den eragilea dela ahaztu barik.

Arazoak bistan daude. Zorionez, hemen ez ditugu oraindik Europako beste tokitan pairatzen dituzten kongestio motorizatuaren eragozpen eta gastuak, kutsadura atmosferikoa edo akustikoaren mailak, agian horregatik gure hirietako erdialdeko trafikoa ez da inoiz dekretuz debekatu, ez bada World Series karrera zaratatsu hori antolatzeko.

Tesitura honen aurrean, Gasteizko Jaurlaritzari, Aldundiei edo gure tokiko administrazioari bururatzen zaien ildo bakarra azpiegitura gehiago egitea da, errepideak (Eibar-Gasteiz, Bilboaldeko Super-Sur, Durango-Beasain, Donostialdeko saihesbideak, Gipuzkoako A-8aren hirugarren erraila...) portuak (Bilbo, Pasaia, Mutriku...) eta nola ez, mugikortasun iraunkorraren proiektu izarra: Euskal Y.

Aurreko legealdian Alvaro Amman eta Sabin Intxaurragaren sailen arteko liskarrak izan baziren azpiegitura proiektu erraldoien gainean, badirudi Nuria Lopez de Gereñu (Garraio saila) eta Esther Larrañaga (Ingurumen saila) adostasun gradu altuago batera iristen ari direla. Zoritxarrez, garapen iraunkorra izateko, lehenik hazkunde ekonomikoa behar dela diote biek ala biek, eta gero... ingurumen eta gizarte egokitzapenak.

2000. urtean Bruselatik "Autorik gabeko eguna" iragarri zenean batzuk aukera paregabea zela mugikortasun modu alternatiboak martxan jartzeko pentsatu genuen, motorrik gabekoak, kolektiboak, energia aurrezkiarekin... Bost urte pasa eta gero, Eric Britton eta mugikortasun gaian adituak diren beste batzuekin batera, EAEn praktikatzen diren garraio politikak zaharkituak eta erratuak direla esan behar dugu. Yonkien antzera, lur eremua agortzen ari zaienean, azken azpiegitura dosia dela diote, baina laster ez dugu drogarik (petrolioa) erraz topatuko eta aukera galduaz gogoratzeak ez du deus balioko.

Hainbat lekutan, Suitzan edo Londreseko City-an kasu, beste norabide sostengarriagoak ibiltzeko adibideak ditugu. Aldiz, onartezina dirudi, eztabaida eta eskrupulurik gabe mugikortasun iraunkorra deitzea, garapenkeriaren betiko ereduaren jarraipen hutsa dena.