Ihesi: Urdaibai, Itsasoa eta lurra bat
- Animalien eta landareen sehaskari so egin ditugu urratsak.
Guztietan gailen dira Gernika eta Bermeo: Gernika, merkataritza eta komunikazio gune izan delako; Bermeo, berriz, itsas bizimoduari loturik hazi da eta Kantauri itsasertzeko baxurako arrantza portu garrantzitsuena da. Kostalde malkartsua du, irtenunez eta sartunez betea. Karezko haitz handiek diosala egin eta urak barneraturiko herriak dira. Naturarekin abegitsu izaten ikasi du Urdaibaik.
Urdaibaiko Naturgunea bi eremu nagusik osatzen dute. Batetik daude mendiak, gailurrak eta maldak. Bestetik estuarioa, itsasoari estu atxikia. Itsasoak eta mendiak bat egiten duten eremu liluragarri horretan, hezetasuna lagun dela, ekosistema aberatsa osatu da. Artadia berezi da bere handitasunean. Gainera egoki zaindu da, eta kutsaduraren erasoari hesi eta murruak eraikitzen asmatu dela antzematen zaio. Hala ere, padurak barreiatu du lau haizetara Urdaibairen izen handia: Euskal Herriko hezegune nagusia da, 1.300 hektareatik gorakoa. Hegazti espezie andana, itsasadarraren hezetasuna eta harearen lehortasuna muturreko kontrastean.
Itsasadarraren ezkerraldea hautatu dugu guk. Gernikan hasi eta Forua, Murueta, Sukarrieta, Mundaka eta Bermeo bisitatu ditugu. Gernika udal mugarte aberatsa da, zabala hedaduraz, eta zabala baliabideetan. Urdaibaiko eskualdean zerbitzugune nagusia da eta inguruko jende andana biltzen da Gernikara orotariko beharrak asetzera.
Ezker eta eskuin belardiek inguraturik, errepidean aurrera egin eta Foruara iritsi gara. Oka ibaiaren ertzean, basoko etxalde txiki honetan nekazaritza eta abeltzaintza, basogintza eta industria txikia dira sektore indartsuenak.
Murueta ere ez dago urrun, zinez da udal xehea, baina parrokiaren ederrak eraman du gure arreta.
Txatxarramendi uharteak eta Abina hondartzak 400 bat biztanleko udala dute jabe, Sukarrieta. Turismo eta zerbitzugune ospetsua da Bizkaian.
Eta kostaldearen usaina gero eta handiagoa delarik, parez pare egin dugu Mundakarekin topo. Arrantzak eta turismoak janzten dute Mundaka. Itsasoaren gardentasuna eta inguruko mendien berdea, kontraste paregabea da kale estuko herrixka honetan gora eta behera ibiltzeko. Itsasbehera denean padura ikaragarriak sortzen dira udalaren inguruan. Barnealdean, berriz, artelanak dira ikusle ororen arretagune. Santa Maria eliza esaterako, X. mendean eraiki zuten, itsasora begira dagoen atari paregabea oinetan duela.
Mundaka atzean utzita, Bermeora iritsiko gara azkenik. Herriaren alde zaharrak eta arrantza portuak egin dute ospetsu Bermeo. Antxoa, atun, txitxarro eta berdel usaina dario Aketx eta Izaro uharteei begira eraikitako etxadi honi. Matxitxako lurmuturra du alboan eta Aritzatzuko hondartzaren uretan, hari begira egoten dira bermeotarrak.
Urdaibai bizigune paregabea da hegaztientzat padura, itsaso, erreka eta haranetako kaliza eta buztinen hezetasunetan. Europatik Afrikara bidaiatzen duten hainbat hegaztiren atsedengune ere bada.
Ugaztun handiak daude Urdaibain: azeria, erbinudea, katajineta, basakatua, azkonar eta basurdea, europar bisoia, ontzia, orkatza...
Ugaztun txikien artean intsektujaleak dira batzuk, satorra eta satitsuak esaterako. Beste batzuk karraskariak dira, sator txiki gorria, Pirinioetakoa, lusitanoa eta mediterranearra; larre-lursagua, sagu beltza, etxe-sagua, basoko sagua, uzta-sagua, muxar grisa...
Saurioak ere ikusi ditugu: musker eta sugandilak. Baina lasai, sauro pozoitsurik ez dago hemen. Ornogabeez elikatzen dira gehienak baina fruituak ere jaten dituzte batzuek.
Hezetasunak lagunduta anfibio erreserba handia eratu da Urdaibain. Igelak, apoak, tritoi eta arrabio larbak.
Oka ibaiaren sorreratik ibai ahora arte milaka arrain klase dago. Goialdean errekako amuarraina, mazkarra, aingira eta ezkailua. Erdialdean barboa eta loina, kabutxino txikia, korrokoia eta platija, eta aingira.
Hedadura:
Izaro uhartea (Bermeo).
Santimamiko kobak (Kortezubi).
Laida eta Laga hondartzak (Ibarrangelu).
Gaztelugatxe uharteko San Joan eliza (Bakio).
Zornotza
Bizkaiko kostaldeko udalerri hau oso menditsua da eta kale aldapatsuak ditu erdigunean. Ogoño lurmuturrak babesturik, arrantzari eta arrain industriari begira hazi da..
Argentinako Abokatuen Gremioa erakundean egiten du lan Laura Taffetanik (Buenos Aires, Argentina, 1963). Gobernuaren errepresioa pairatu duten maputxe ugarirekin lan egin du azken urteetan, eta Askapena antolakundeak antolatutako topaketa antiinperialisten barnean izan da Euskal... [+]
Iragarrita zegoen moduan, Bilboko Errekalde auzoko Etxarri II gaztetxea hustu du Ertzaintzak 9.00etan abiarazi duen operazioarekin. Arratsaldean protesta manifestazioa egingo dute auzoan, 19:00etan Amezolako tren geltokitik abiatuta.
Ezbeharra ostegunean gertatu da eta SOS Nafarroak 16:00 orduak jotzear zirela jaso du haren berri. Medikua, anbulantzia et Foruzaingoa bertarako dira, baina ezin izan dute gizona suspertu eta bertan hil da.
Aurtengo berritasuna da. Ahobizi eta belarriprest rolen artean aukeratzeaz gain, herritarrek Euskaraldia Hikan parte hartzeko aukera izango dute. Hitanoa erabiltzen ez den herrietan, toka eta noka, bien erabilera bultzatuko da, eta hitanoa bizirik dagoen herrietan nokaren... [+]
Interview. Urez eta hondarrez
Egileak: Telmo Irureta eta Mireia Gabilondo.
Aktoreak: Telmo Irureta eta Dorleta Urretabizkaia.
Zuzendaria: Mireia Gabilondo.
Konpainia: Tentazioa.
Noiz: apirilaren 2an.
Non: Victoria Eugenia Klub Aretoan,... [+]
Ezagutzen duzue Kneecap filma? Oscar sarietarako hautatu zuten. Belfasteko hirukote baten istorioa da. Kneecap Hip Hop talde ezaguna da gaur egun, eta hizkuntzaren aldeko jarrera (gaelikoa) argia dute, IRAren osteko belaunaldiaren gorabeherak kontatzen ditu filmak; drogak eta... [+]
Galdera batzuen aurrean, behin eta berriz helduok ume sentitzen garela dio Iñigo Martinezek, “bizitza zulo existentzialez beterik” dagoelako. Galderaz galdera "behin-behineko erantzunen bila" aritzeko asmoa du irakasle eta filosofoak. ARGIA... [+]
Euskal Herriko Laborantza Ganberak hogei urte bete ditu. 2005ean sorturik, bataila anitzetatik pasa da Ainiza-Monjoloseko erakundea. Epaiketak, sustengu kanpainak edota Lurramaren sortzea, gorabehera ainitz izan ditu hogei urtez.
Giza-katea antolatu du Subflubiala ez! plataformak eta hitzordua Artaza-Romo Institutuan jarri du gaurko 18:00etan. Bizkaiko Foru Aldundiak Ingurumen Inpaktuaren Adierazpena (IIA) aldatzea du helburu eta horrelakorik ez du onartzen plataformak.
Europan kutsadura maila aztertzen aritzen den Toxicowatch erakundeak egindako ikerketaren emaitzak dira. Erraustegia martxan jarri aurretik egin zituzten lehen azterketak, eta ondoren 2024ra arteko laginak aztertu dituzte. Iazko laginen emaitzak dira honakoak.
Elkarteko Andoni Burguetek nabarmendu du espetxean dauden presoek egindako delitu gehienek behar sozioekonomikoekin lotura dutela.
Gergely Gulyas Hungariako Presidentetza ministroak eman du erabakiaren berri, Hagako auzitegiak atxilotze agindua ezarrita dion Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroa herrialdera heldu den egun berean. Israelgo armadak Gazako eremu gehiago hartzeko asmoa duela... [+]