Makina bat kontu


Gorilen berrikuntza-ahalmena

Kongoko Errepublikan dagoen Nouabalé-Ndoki parke nazionalean Tomas Breuer eta lagunek ateratako argazkiek agerian utzi dute gorilen berrikuntzarako ahalmena. Orain arte gauza jakina zen txinpantzeek edo gorila gatibuek tresnak jan ahal izateko erabiltzen zituztela, baina mendietako gorila basatiek erakutsi dutena erabat ezezaguna zen. Aipatu parkean gorilak beren joan-etorrietan tresnak erabiltzen harrapatu dituzte. Adibidez, argazkian gorila eme bat atera dute, elefanteek sortutako ur-putzuaren sakonera neurtzen, eta enbor bat garraiatzen zuen beste eme batek enborra zubi gisa erabiltzen zuen eremu hezeak zeharkatzeko.
Argazkien egileei berehala egin diete galdera: zenbat gorila topatu dituzte berrikuntza ahalmenekin? Oraingoz 140 kideko taldean bik baino ez dute ahalmen hau erakutsi, beraz, gehiegikeria litzateke berrikuntzarako ahalmena gorila guztiei egoztea.


Kaioak hegazkinen eredu

Floridako Unibertsitateko ingeniariek NASAren eta AEBetako militarren laguntzarekin egindako ikerketan kaio hegalen eredua izan dute oinarri. Helburua zuzendutako hegazkin txikiak sortzea izan da, hegazkin isilak, zubien azpitik igarotzen direnak eta terrazetan edo apartamentuen balkoietan lurreratzeko gai direnak. Horretarako 15 eta 60 zentimetro arteko prototipoak eraiki dituzte, espazio txikietan maniobra pentsaezinak egiteko ahalmenekoak. Orain arteko hegazkinen ezaugarriek ezinezko egiten zuten espazio txikietan maniobratzea, baina kaioen hegalaldiak behatuz konturatu ziren ikerlariak gakoa hegoen itxuran zegoenaz.
Floridako Unibertsitateak garatutako lehen prototipoak hiru urteko garapena behar izan du eta oinarrian Wright anaiek erabilitako prozedura errepikatu da, hots, hegalen hainbat zati hegalaldian bertan mugitu ahal izatea. Hasieran hegalak beherantz baino ezin ziren higitu, baina hainbat hobekuntza egin ondoren gorantz eta beherantz higitzea lortu zen.
Dena den azken prototipoak beste higidura bat badu, hauxe: hegala beso baten antzera higitzea, kaioek egiten duten eran, hain zuzen ere. Egindako lehen hegaldiek behatzaile guztiak harritu dituzte, lortutako maniobrak ikusi gabeak baitziren orain arte. Agian maniobrarik harrigarriena segundo batean 360 graduko hiru bira eman ahal izatea izan da. Are gehiago, hainbatek aipatu du jada maniobrarako duten ahalmena dela eta, gidatu ezinak direla.


Azkenak
2025-01-09 | Julene Flamarique
Santander bankuak familia bat etxegabetu nahi duela salatu dute Iruñean

Auzoko familia bat etxea galtzeko arriskuan dagoela salatu du Berriozarreko Hipotekak Kaltetuen plataformak, hipoteka 600 eurotik 1.150 eurora igo eta gero. Familiarentzako irtenbide bat eskatu du plataformak.


Groenlandia, Panamako Kanala, Kanada eta Gaza: Trumpen inposaketen mehatxupean

Groenlandia eta Kanada AEBen barne eta Panamako Kanala bere kontrol zuzenaren pean nahi ditu Trumpek. Gazari begira ere argi utzi du: israeldar bahituak ez badituzte berehala askatzen, "infernua" zabalduko du Ekialde Hurbilean. Azkenik, Mexikoko Golkoari izena aldatu... [+]


Txikitasunean handi… handitasunean txiki?

2023ko otsailean irakurri nuen berria prentsan, eta triste geratu nintzen, ezustean harrapatu eta zer pentsatua eman baitzidan. Azpeitiko Jostaldi Kirolak Erdikaleko denda itxi egingo zuten, 48 urteko ibilbidearen ondoren.

Denboran atzera bidaiatu arazi zidan horrek. Makina... [+]


Aurrera egiteko aukera

Datorren larunbaterako, urtarrilaren 11rako, Sare Herritarrak euskal presoen eskubideen aldeko manifestazioa deitu du, beste urte batez, Bilbon. Aukera paregabea da gure herriarentzat elkarbizitzaren bidean aurrera egiteko, hainbat hamarkadatan liskar bortitzetan murgilduta egon... [+]


Hego Euskal Herrirako gutxieneko soldata propioaren alde batu dira euskal sindikatuak

ELA, LAB, ESK, Steilas, Etxalde eta Hiruk herri ekimen legegilea aurkeztu dute Eusko Legebiltzarrean eta Nafarroako Parlamentuan, gutxieneko soldata propio baten alde. Lanbide arteko akordio bat lortzeko ekimen bateratuak ere iragarri dituzte. Eusko Jaurlaritzak begi onez ikusi... [+]


2025-01-09 | Joan Mari Beloki
Ukrainan argitzekoak

Urtarrilaren 20rako bidea. Donald Trump urtarrilaren 20an izendatuko dute AEBetako presidente. Demokraten aldeko elite ekonomikoak hainbat aldiz saiatu dira Trump hiltzen. Lortuko al dute helburua urtarrilaren 20a baino lehen? Hortaz gain, guda fase berri garratzagora eraman... [+]


2025-01-09 | Julene Flamarique
BSH Ezkirotzeko enpresa batzordea ez da izango ostiraleko Madrilgo bileran

Espainiako Industria Ministerioak antolatu du bilera, eta langileek jakinarazi dutenez, ez dituzte gonbidatua, "gure interesak ordezkatuko dituena Nafarroako Gobernuaren ordezkaritza izango baita". Langileek elkarretaratzea egingo dute ostiralean 12:00etan enpresaren... [+]


Herbehereetatik etxera

2017an Indonesiak eta Herbehereek akordio bat sinatu zuten, Europako herrialdeak hiru mendeko kolonialismoaren ondorioz lapurtutako ondarea  itzul tzeko helburuarekin. Gusti Agung Wesaka Puja itzultze prozesuaren arduradun indonesiarraren hitzetan, akordio hori... [+]


Grezia, mende erdia monarkiarik gabe

Grezia, 1975. Herrialdeak urtea errepublika gisa hasi zuen, hiru aste lehenago, 1974ko abenduaren 8ko erreferendumean, herritarrek monarkiaren amaiera erabaki ondoren.

Hamarkada bat lehenago, 1964an, Pablo I.a erregea hil zenean, Konstantino semeak hartu zuen tronua, 23 urte... [+]


2025-01-09 | Sustatu
Metaren irizpide berriak: bazterkeria libre Instagram eta Facebooken

Metak bere moderazio politikak eta irizpideak irauli ditu Donald Trump Etxe Zurira itzultzeko bezperatan. Fact checker edo egiaztatzaile zerbitzuak etengo dituzte, eta komunitatearen oharrak jarri horren ordez (X/Twitterren bezala), eta aldi berean "adierazpen... [+]


2025-01-09 | Leire Ibar
(H)ilbeltza, euskal nobela beltzaren astea izango da Baztanen

Hamaikagarrenez antolatu dute euskal nobela beltzaren astea, urtarrilaren 20tik 26ra. Ekitaldi ugari egingo dira Baztango bailarako hainbat herritan. Liburu aurkezpenak, mahai-inguruak, solasaldiak eta kultur ekitaldiak izango dira, eta ekintzetan parte hartzea doakoa izango da.


Jean-Marie Le Pen: nazismoa eta “arrazen mailakatzea” asumitzen zituen politikaria

96 urterekin hil da Jean-Marie Le Pen, eskuin-muturreko aurpegi ezaguna, Frantziako Estatuan urtez urte indartu egin den Fronte Nazionalaren sortzailea. Ahoan bilorik gabe aritu izan da beti eta beti bere ideia arrazistak zabaltzen. Ideia arrazistak ereiten, eta uztak jasotzen:... [+]


2025-01-09 | Estitxu Eizagirre
Ekimen bat gehituta, hauek dira aurtengo euskara hutsezko liburu eta diskoen bederatzi plazak

Euskal kulturako berritasunak ezagutu nahi dituenak eta egile zein argitaletxeei zuzenean erosi nahi dizkienak urtean zehar baditu hainbat azoka eta ekimen aukeran. Urte askotako tradizioa dute horietako batzuek eta berriagoak dira besteak; tematikoak dira horietako asko eta... [+]


2025-01-08 | Julene Flamarique
Urteko lehen hilketa matxista salatzeko elkarretaratzeak egin dituzte Hego Euskal Herrian

2024an beste sei hilketa egon zirela gogoratu zuten. “Nazkatuta, nekatuta eta haserre” daudela adierazi du mugimendu feministak Barakaldoko Bide Onera plazan, eta biktimei arreta eskaintzeko sistemen eraginkortasun eza salatu dute. Barakaldoz gain, herri askotan izan... [+]


Eguneraketa berriak daude