Agenda 22


2021eko uztailaren 28an


Dabilenari

ertatzen zaio. Bat baino gehiago harritu egiten da bertsolariok, darabilgun martxa ibilita, istripu gutxi izaten dugulako. Boladak izango dira. Aurtengo udan, bi asteren epean, hiru talka izan dituzte hiru bertsolarik, hiru susto, ondorio larririk gabeak. Istripuak eta alkohola hain loturik doazen garaiotan, bada beste datu harrigarri bat ere: hiruak haranzkoan eta baraurik hartutako kolpeak izan ziren, gidatzeko orduan likidorik arriskutsuena, errepideko ura dela frogatuz. Istripuak istripu, Anjel Lertxundiri berba ostuz, bertsolariok gehien izutzen gaituena, "hitztripua" da, poto nabarmena, hanka-luze ez-ustekoa, hanka-motz erkina... Orbaina sendagaitzagoak uzten ditu hitztripuak istripu soilak baino.


Itsas-bazterrean

Iraila estropada sasoia da. Traineruak iraileko bi aste bururen zain egoten dira urtean zehar. Kasualitatez, guretzat ere itsasbazter garaia izaten da iraila: Mutriku, Lekeitio, Bermeo… Gustura joaten gara, oro har, itsas-herrietara. Ez dakit zergatik, baina entzulea esker-hobekoa da, ase-errazagoa, beroagoa. Bazuen Amurizak teoria bat, itsas-herrietan bertsolari gutxi sortu izana arrazoitzeko. Ontzian leku gutxi dago. Behin portutik irtenez gero, lehorreratu arte ez dago pertsona bat bestearengandik urruntzerik. Ez da komeni berez sortzen den baino driska handiagorik sortzea, putzua baita ihesbide bakar. Ondorioz, ontzian elkarri xioka hastea baino hobe da isilik egon edota kantuan ekitea. Eta hori bai, itsas-herrietan gizonezko kantari bikainak -abesbatza, otxote eta abar- asko aurkituko dituzu.


Lehorrean

Kontxako estropaden bigarren jardunaldia barrueneko herri batean egokitu zitzaigun. Arrasateko Uribarri auzoan. Etxe-tarte batean zegoen oholtza eta bertatik ekin behar genion eguerdiko hamabi t'erdietan. Baziren inguruan tabernak, eta lehen tanda telebistaz ikusi ahal izan genuen. Segundo gutxiren aldea onenen artean, itsasoa... iristeko zegoen onena. Bigarrena hastearekin ordea, oholtzara deitu ziguten. Kantuan hasi ginen Ekaitz Goikoetxea eta biok, Astillero, Castro edo akaso Hondarribia garaile izango zela sinetsita. Librean utzi gintuztenean horixe izan genuen aipagai. Halako batean, ohartu nintzen adiskide batek imintzioak egiten zizkigula entzuleen artetik. Ahalegindu nintzen baina ez nion esan nahi zuenaren taxurik hartzen. "Ez zela ongi entzuten?". " Saioa laburtzeko, aspergarri samarra zihoala eta?". "Puntutan hasteko?". Etsita, ulertu ezinik, adiskideari ez begiratzea erabaki nuen. Oholtzatik jaitsi orduko eman zidan azalpen borobila: "Ez al huen ulertzen? Esaten nian ba, Pedreñak irabazi duela!". Joan den hilabetea eman dut "Pedreñak irabazi du" zeinuz nola esaten den asmatu nahian.


Ezjakinarena

Joxerra Etxebarriak Berrian argitaratu zuen berria, eta orduz geroztik asko etorri zait galdezka. Zer moduz Nobel Saridunek gaiak jarrita bertsotan? Ondo... Pedro Migel Etxenikeren nahia eta gutizia izan zen. Einsteinen heriotzaren berrogeitamargarren urtemuga zela-eta Donostian jardunaldiak antolatu zituzten. Jende handia etorri zen asko, eta handi-jende gutxi. Tartean ziren sei Nobel Saridun. Pedro Migelek euskal kulturaren berezitasunak azaldu nahi eta bertsolaritzari buruz ingelesez egindako bideo labur baten ondoren, Xabier Paia eta biok atera gintuen afalgunera, nahi zuenak nahi zuen gaia ipini eta nik bertsoak bota eta Xabik itzul zitzan. Hainbestean moldatu ginen. Inprobisatzeko, alde handia da norbere talaia zein den aldez aurretik jakitea. Aski nuen, ezagutzen ez nuen gaien aurrean, xalo, eta ahal bazen graziaz, nire ezjakintasuna agertzearekin. Plazatan ere konturatu naiz entzuleak estimu handitan duela jarrera hori. Egia baita esaerak dioena: " Jakinduriak mugak ditu; ezjakintasunak ez". Bigarren sailekoa izateak abantaila handiak dakartza.


Oscar Zuloaga

Uribe du bigarren deitura. Irailean Euskal Herrian izan da emaztearekin batera. Veracruzen ezagutu genuen, duela bederatzi urte eta ordutik ez genuen bere berririk izan. Inprobisatzaile beltzaranarekin konfidantza dexente lortu genuen itsasoaz harantz elkar ezagutu genuen aste hartan. Kolonbiarrari xano egin nion galdera, bion artean botila bat tekila kondartu ondoren: "Zer zenituen, arbasoak euskaldunak?". Ezetz erantzun zidan. Arbasoen jabeak zirela euskaldun eta haiei zor zizkiela deiturak. Hurrengo egunean inprobisazio saioa genuen eta une hartatik banekien zein doinu ez nuen aukeratuko: "Euskaldunok ez dugu munduan parerik".


Prentsa arroxa

Gurean ez dela horrelakorik eta lasaiago sentitzeko joera dugu. Bada dioenik, normalkuntza seinale litzatekeela auzo-herriek dutenaren jabe izatea, baina utikan normalkuntzak, normalkuntza hori bada. Kontuak kontu, bertsolariok bagara herri-mihiztoaren jomuga, eta herri guztietan da "Mariaventanasen" bat gizonezko zein andrezko. Mutrikuko jaialdian, bukaera aldera, gai-jartzaileak mikrofonora deitu ninduen. Eta pare bat ordu lehenago Zumaiako talaso-zentroan zegoenaren papera eman zidan. Entzuleentzat balizko gaia zatekeen; nik banekien egia zela. Behin joango eta… harrapatu egin ninduen norbaitek! Eskerrak bezperan ez ninduten ikusi herriko Euskal Jaietan! Uretan sartuta baino bustiago nenbilen...


Txapelketa

Hasi da, eta gaitzerdi. Medikuaren kontsultaren antzekoa da: gero ez da hainbesterako izaten baina zain zauden garaian, batik bat ondokoa "zerdaukazuka" hasten delarik, atorrantea gertatzen da. Badu diruaren terrajea: beti da mintzagai, nahiz oso garrantzitsutzat hartzea ez dagoen hain ongi ikusia. Udazkena dirudi: malenkoniak jotzen du bere menpe jartzen dena. Bikotekidea ematen du: nahi edo nahi ez, gauero zurekin lotaratzen da. Konparaketak »eta kanporaketak» mila egin daitezke. Nik, oraingoz, egungo gazte euskaldunen espresamolde kuttunena erabili nahi izango nuke: "sin más..." Hizpidea eteteko modu apal eta eraginkorra da, "eta kito!" edo "y punto" zaharkituaren aldean, elegantea.


Azkenak
Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen: “Herritik sorturiko ekitaldiaren jabe egin da Udala”

Herriko elkarte eta eragileek antolatzen dute Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen, sorreratik. Goizetik gauera jakin dute udalak hartu duela ekitaldiaren jabetza eta beraz, ekitaldiaren inguruko azken erabakiak haren gain geratu direla: “Udalari eskatzen diogu... [+]


2024-12-23 | Irati Diez Virto
Ez naiz sagua, ezta satorra ere; lursagua naiz

Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]


2024-12-23 | Jakoba Errekondo
Ilarraren entzumena

Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.


2024-12-23 | Garazi Zabaleta
Ekin Dulantzi
Nekazaritzako elikagaien test gunea Dulantzin

Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]


Gabonetan tokikoa eta sasoikoa kontsumitu eta, bide batez, Israelgo produktuak boikoteatu

Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.


Teknologia
Gai izango ez garenean

Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]


Materialismo histerikoa
Idatzi nahi nuen

Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]


2024-12-21 | Iñaki Lasa Nuin
Pagadiak

Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.

Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]


Elkar mugituz?

Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.

Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]


Gobernu berriaren aurrekontu neoliberal zaharrak

 Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.


Israelek hildako 17.000 haur palestinarren izenak irakurriko dituzte Iruñean 30 orduz jarraian

Ekimena abenduaren 28an egingo da Iruñeko Baluarte plazan. Goizeko 11:00etan ipuin irakurketa antolatu du Yalak La diverxa Cris ipuin kontalariarekin eta, ondoren, 12:00etatik aurrera, BDZ (Boikota, Desinbertsioa eta Zigorra) ekimenak antolatuta egingo da irakurketa.


2024-12-20 | Nekane Txapartegi
Izartxoak *, arriskutsuak patriarkatuarentzat

Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]


Eguneraketa berriak daude