Lapurtutakoaren eske


2021eko uztailaren 28an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Gizakiak betidanik lapurtu dio lurrari bere izerdia, batzuetan lore, belar, hosto… bidez, eta bestetzuetan lurra bera eraldatuz, urperatuz edo urpetik atereaz. Ludiak, ordea, berea dena berak lehenago zeukan moduan berreskuratu nahi izaten du, berea denez, berari gogoak ematen diona egiteko.

Aurrerapen teknologikoei esker, hainbat autobide eta eraikuntza egin dugu itsasoan, horretarako beharrezko dikeak eta hormatzarrak eginez, baina, hark lehenago edo geroago berea dena eskatzen du, hondamendiak eraginez. Geuk egiten edo egingo genukeen bezalaxe, ezta?

Azkenak, Rita deituak, egundoko hautsak harrotu dituen arren, ez omen du uste adinako txikiziorik eragin herritarren eta hauen ondasunetan. Petrolio ustiaketa orubeetan egin duenaren zenbaterainokoa, ez dakigu zehaztasunez.

Azken aurrekoa New Orleansen gertatu da. Aurrez zekiten, iragarritako hilketa izan dela diote. Nola liteke munduko lurralderik aurreratuenean, AEBetan, hau gertatzea? Nola liteke populazio hori lekualdatzeko beharrezko neurriak ez hartzea? Nola liteke, bitarteko askoz gutxiago duen Kubak, duela gutxi, bi milioi pertsona inguru mugitzea eta hildakorik ez gertatzea? Nola liteke munduko petrolio erreserba handienak dituen estatuak horrelako hondamendiaren aurrean behar beste manta ez izatea? Edo janaria falta izatea? Prebisio falta? Prepotentzia, harrokeria?

Populazioa jakinaren gainean omen eta ez ziren mugitu; ez zeukaten nola, nora eta zerekin. Ikusten da zer jatorritakoak ziren: garai batean Espainiak menperatutako lurraldekoak gero Frantziak eta, azkenik, honek AEBei saldutakoa. Esklabuen jatorriko jendez eta Haitiko etorkinez jantzitako lurraldea. Aski zuten ehun kilometro lur barrura urruntzea, baina hori ere ez zuten lortu. Izan ere, joan zaitezte inora bizitzan eskuratu duzuen dena bertan utzita! Nola bizi? Zergatik eta zertarako? Gainera, joatea erabaki eta lortu dutenak, biziko badira, hoteletan dagokiona ordainduz ari dira eta denek ez zuten hainbeste dolar aurrezturik, agian, zorretan bai.

Medizina gabeziak ere harritu nau, mundu osoa hornitzen duten medizinak asmatzen dituen estatuak bere biztanleak babesteko lain ez edukitzea ere, ez da normala. Kolerak jota, berehala, hildakoak ugaltzen hastea ez nuen aurreikusiko halako estatu batean, agian, koleratuta jende gehiago hiltzea, bai.

Konponbidea ejertzitoak ekarriko omen du. Tiroka ari direnak tiroka isilduz; etxeak uztea bizitza galtzea dela deritzotenak, bizilekuetako ateak txikitu eta indarrez atereaz; hildakoak dauden lekuak gurutze gorriz seinaleztatuz eta "arriskurik" gabekoak gurutze beltzez. AEBetan dena ejertzitoaren bidez konpontzeko joera erabat errotzen ari da. Bestelako aukerak garestiago dira presupostuaren hiru laurdenak ejertzitoa eta armen inguruan xahutzen dituenarentzat. Semea falta duen amak bakarrik aurre egin dio, benetan, aginteari.

Gure arteko batzuk, hala ere, eta hori ere zur eta lur utzi nauena da, poztu egiten dira gertatu den lekuan gertatu delako triskantza: «Amerikano harroputz horiek zer uste zuten bada?» Hori baino gehiago ez bereizteko bezain itsu al gaude? Nola sar ditzakegu agintari ankerrenak eta herritar txiroak zaku berean? Gorrotoak hainbeste galdu arazi al digu burua ala lehendik galdua genuen? Injustiziaren eragilea eta pairatzen duena berdin hartzen ari gara, jatorrizko izen bera dutelako. Guk ere izan ditugu hangoen eskutik ibili direnak eta antzeko agintariak, duela gutxi arte gainera. Ala oraindik ere bai? Noiz konturatuko ote gara, han eta hemen, horrelakoak jasan beharko ditugunak berdinak garela.

Guk ere eragin ditugu hango behartsuak. Behin hurbildu zitzaigun oso azal beltzarana zeukan gazte bat eta bere bi abizenak euskaldun puruak zeuzkala konturatuta, galdegin genion: «zer, zure aitona amonak euskaldunak ala?» «Ez, baina beren jabeak bai», erantzunda utzi gintuen. O, gutarrak!

Adio, puska baterako, jazza eta gospelaren lurraldeari. Adio armonia eta goxotasunaren doinuzko maindirez gogoa biltzen zuten gau hezeei, txiroen oinazeak miazkatzen zituzten dorremifasolazko haize bafada kizkurrei. Jo ezak berriro Sam!


Azkenak
2024-11-01 | Sustatu | Sustatu
Wikipedia AA eduki okerretik (baina ez AA orotatik) askatzeko premia eta proiektua

WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]


‘Lo que no te cuentan de Donosti’-ren kontrako elkarretaratzea antolatu dute, beren deialdiarekin bat eginez

Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]


2024-11-01 | Gedar
Portugaleteko Sastraka Gaztetxeko bederatzi kide epaituko dituzte

2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.


2024-11-01 | Hala Bedi
Gorka Erostarbe (Badok)
“Edukiak gorantz egin du eta sorkuntza aldetik une polita bizitzen ari da euskal musika”

Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]


Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak

Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Ostegunetik igandera, Gazte Topagune Sozialista antolatu dute Altsasun

"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.


2024-10-31 | Andoni Mikelarena
“Haurrek Halloween ospatzeari esker jakin dugu gurean ere kalabazekin jolasten zutela duela ehun urte”

Halloween ospatzera gonbidatu zutela esan zion alabak Jaime Altunari eta honek festara joaten utzi zion, baina deseroso sentitu zen. Altunak bere aitari kontatu zion gertaturikoa, eta honek erantzun, eurek ere ospatzen zutela halakorik. Fenomenoa ikertzen urte eta erdi eman dute... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Korrikaren karbono isuria nola murriztu daitekeen ikertu dute lehenengo aldiz

Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.


2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-31 | Julene Flamarique
Energia konpainien gaineko zerga berezia bertan behera uztea adostu du Espainiako Gobernuak, EAJ eta Juntsekin

Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]


2024-10-31 | Euskal Irratiak
Baigorri-Tafalla egunak ospatuko dituzte asteburuan Baigorrin

Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.


2024-10-31 | Iñigo Satrustegi
Bizitza ez da esateko erraza

MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.

----------------------------------------------

Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]


2024-10-31 | Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat

Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]


Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian

Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]


Eguneraketa berriak daude