Ingeles britainiarrak jai dauka

  • Irlandan jaio eta Galesen bizi den David Crystal ingeles hizkuntzan aditua da eta berak dioenez, ingelesa bigarren hizkuntza duten hiztunak ama hizkuntzatzat dutenak baino gehiago dira. Lehen aldia da hizkuntza bati hori gertatzen zaiola. 350 milioi asiarrek bigarren hizkuntzatzat dute ingelesa, gutxi gorabehera AEB, Britainia Handia eta Kanadako hiztunen kopurua. Ingelesaren iraultzari buruz Newsweek astekarian Carla Powerrek egindako erreportajea egokitu dugu honetarako.

Ehunka milioi biztanle ari da ingelesa ikasten munduan. Planeta osoarentzat merkataritza eta teknologia hizkuntza bihurtu da... eta baita boterearen adierazle ere. Britainia Handiko Kontseiluaren arabera, hamarkada bat barru bi bilioi pertsona arituko dira ingelesa ikasten eta munduko biztanleen erdiek (hiru bilioi) hitz egingo dute.

Ingelesarekiko sukarra epidemia bihurtu da Txinan, Munduko Merkataritza Erakundean sartu direnez geroztik, eta 2008an Olinpiar Jokoak antolatuko dituztelako. Ingelesak lana esan nahi du munduko bazter askotan. Bere kasa ingelesa ikasi duen 12 urteko haur txinatarrak ederki laburbildu du hizkuntzaren beharra: «Ingelesa ez jakitea gorra eta mutua izatea bezalakoxea da». Ingelesaren epidemia muturreraino eramanda, emakume txinatar batzuek sabelean daramaten umekiari ingelesez hitz egiten diote, hitz egiteko gai denean azkarrago ikas dezan, noski.


Ingelesa fabrikatzen

Britainiar biztanleak baino gehiago dira ingelesa ikasten ari diren txinatar umeak: 100 milioi. Ingelesak ama hizkuntza ez duten hainbeste hiztun izateak baditu ondorioak. «Erreginaren ingelesa» arriskuan dago; ingelesaren bertsio berriak munduko bazter guztietan fabrikatzen ari dira. Txinatarrek mandarin hizkuntzan Yingwen re terminoa asmatu dute ingelesaren eta mandarinaren arteko nahasketa izendatzeko. Hinglish-a (hindia eta ingelesa), japlish-a (japoniera eta ingelesa), englog-a (Filipinetako tagalog-a eta ingelesa) eta ezagunagoa dugun spanglish-a sortuak dira jada. Askok uste du ikasleak gero eta gutxiago saiatuko direla ingelesa «Brighton erara» edo «Boston erara» ikasten. Hizkuntzalariak, dagoeneko, hasi dira aztertzen ingeles ikasleen hanka sartzeak. Beste kontu bat da akats horiek zuzendu behar zaizkien ala ez. Esate baterako, asiarrek «th» ondo ahoskatzeko arazoak dituzte eta ahoskera ona lortzeko orduak eta orduak egin behar dute lan. Jennifer Jenkins munduko ingelesak ikertzen dituen hizkuntzalaria ez dago hain seguru hainbeste orduz lan egiteak merezi duenik ondo ahoskatzeko. Hizkuntzalari honek dioenez, hegazkin pilotuek «three» esan beharrean «tree» esaten dute, bigarren ahoskera hori jende gehiagok ulertzen duelakoan.

Hegoafrikan, askatasun ikur moduan, beltzek ingelesaren bertsio berezia asmatu dute bertako hizkeraren hitzak nahastuz. Aktore hegoafrikar batek BBC telebista katean aitortu zuenez, beraien ingelesak xhosa azentua du eta xhosa jarrera ere bai.

David Crystalek etorkizuneko ingelesa hiru mailatan banatu du: ingelesa oinarri duen etxeko dialektoa, eskolarako eta lanerako bertsioa eta atzerritarrekin erabiltzeko nazioarteko ingeles estandarra.


Negozio galanta

«Erreginaren ingelesa» betikotu nahi dutenak tripak jaten arituko dira. Alabaina, ezin ukatu diru iturri ondo oparoa ez denik ingelesa. Amerikako eta Britainia Handiko ingelesek prestigioa izaten segitzen dute eta munduko edozein bazterretatik eskatzen dizkiete irakasleak. Ezin denera iritsi eta Txinara eta Erdialdeko Europara Indiatik ari dira irakasleak eramaten. 400 ingeles enpresa baino gehiago Txinan sartu nahian dabiltza.


Azkenak
Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Jesus Carrera “diktadurak sortutako egoera bidegabeen biktimatzat” aitortu du Hondarribiko udalak

Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.


Tokiko espezieekin osatutako basoa landatzeari ekingo diote igandean Arrankudiaga-Zollon

Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.


2025-01-17 | Antxeta Irratia
Dagoeneko 1.000 autoinkulpaziotik gora bildu ditu J’accuse kanpainak

Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]


2025-01-17 | Gedar
Soraluzen ‘desokupei’ aurre egiteagatik deklaratu beharko du lagun batek

 Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.


Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak

Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


2025-01-16 | Euskal Irratiak
Laborantzari buruzko ikuspegi desberdinak agerian, Departamenduko Laborantza Ganbararako bozetan

Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.


Eguneraketa berriak daude