Ingeles britainiarrak jai dauka

  • Irlandan jaio eta Galesen bizi den David Crystal ingeles hizkuntzan aditua da eta berak dioenez, ingelesa bigarren hizkuntza duten hiztunak ama hizkuntzatzat dutenak baino gehiago dira. Lehen aldia da hizkuntza bati hori gertatzen zaiola. 350 milioi asiarrek bigarren hizkuntzatzat dute ingelesa, gutxi gorabehera AEB, Britainia Handia eta Kanadako hiztunen kopurua. Ingelesaren iraultzari buruz Newsweek astekarian Carla Powerrek egindako erreportajea egokitu dugu honetarako.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Ehunka milioi biztanle ari da ingelesa ikasten munduan. Planeta osoarentzat merkataritza eta teknologia hizkuntza bihurtu da... eta baita boterearen adierazle ere. Britainia Handiko Kontseiluaren arabera, hamarkada bat barru bi bilioi pertsona arituko dira ingelesa ikasten eta munduko biztanleen erdiek (hiru bilioi) hitz egingo dute.

Ingelesarekiko sukarra epidemia bihurtu da Txinan, Munduko Merkataritza Erakundean sartu direnez geroztik, eta 2008an Olinpiar Jokoak antolatuko dituztelako. Ingelesak lana esan nahi du munduko bazter askotan. Bere kasa ingelesa ikasi duen 12 urteko haur txinatarrak ederki laburbildu du hizkuntzaren beharra: «Ingelesa ez jakitea gorra eta mutua izatea bezalakoxea da». Ingelesaren epidemia muturreraino eramanda, emakume txinatar batzuek sabelean daramaten umekiari ingelesez hitz egiten diote, hitz egiteko gai denean azkarrago ikas dezan, noski.


Ingelesa fabrikatzen

Britainiar biztanleak baino gehiago dira ingelesa ikasten ari diren txinatar umeak: 100 milioi. Ingelesak ama hizkuntza ez duten hainbeste hiztun izateak baditu ondorioak. «Erreginaren ingelesa» arriskuan dago; ingelesaren bertsio berriak munduko bazter guztietan fabrikatzen ari dira. Txinatarrek mandarin hizkuntzan Yingwen re terminoa asmatu dute ingelesaren eta mandarinaren arteko nahasketa izendatzeko. Hinglish-a (hindia eta ingelesa), japlish-a (japoniera eta ingelesa), englog-a (Filipinetako tagalog-a eta ingelesa) eta ezagunagoa dugun spanglish-a sortuak dira jada. Askok uste du ikasleak gero eta gutxiago saiatuko direla ingelesa «Brighton erara» edo «Boston erara» ikasten. Hizkuntzalariak, dagoeneko, hasi dira aztertzen ingeles ikasleen hanka sartzeak. Beste kontu bat da akats horiek zuzendu behar zaizkien ala ez. Esate baterako, asiarrek «th» ondo ahoskatzeko arazoak dituzte eta ahoskera ona lortzeko orduak eta orduak egin behar dute lan. Jennifer Jenkins munduko ingelesak ikertzen dituen hizkuntzalaria ez dago hain seguru hainbeste orduz lan egiteak merezi duenik ondo ahoskatzeko. Hizkuntzalari honek dioenez, hegazkin pilotuek «three» esan beharrean «tree» esaten dute, bigarren ahoskera hori jende gehiagok ulertzen duelakoan.

Hegoafrikan, askatasun ikur moduan, beltzek ingelesaren bertsio berezia asmatu dute bertako hizkeraren hitzak nahastuz. Aktore hegoafrikar batek BBC telebista katean aitortu zuenez, beraien ingelesak xhosa azentua du eta xhosa jarrera ere bai.

David Crystalek etorkizuneko ingelesa hiru mailatan banatu du: ingelesa oinarri duen etxeko dialektoa, eskolarako eta lanerako bertsioa eta atzerritarrekin erabiltzeko nazioarteko ingeles estandarra.


Negozio galanta

«Erreginaren ingelesa» betikotu nahi dutenak tripak jaten arituko dira. Alabaina, ezin ukatu diru iturri ondo oparoa ez denik ingelesa. Amerikako eta Britainia Handiko ingelesek prestigioa izaten segitzen dute eta munduko edozein bazterretatik eskatzen dizkiete irakasleak. Ezin denera iritsi eta Txinara eta Erdialdeko Europara Indiatik ari dira irakasleak eramaten. 400 ingeles enpresa baino gehiago Txinan sartu nahian dabiltza.


Azkenak
2024-11-01 | Sustatu | Sustatu
Wikipedia AA eduki okerretik (baina ez AA orotatik) askatzeko premia eta proiektua

WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]


‘Lo que no te cuentan de Donosti’-ren kontrako elkarretaratzea antolatu dute, beren deialdiarekin bat eginez

Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]


2024-11-01 | Gedar
Portugaleteko Sastraka Gaztetxeko bederatzi kide epaituko dituzte

2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.


2024-11-01 | Hala Bedi
Gorka Erostarbe (Badok)
“Edukiak gorantz egin du eta sorkuntza aldetik une polita bizitzen ari da euskal musika”

Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]


Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak

Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Ostegunetik igandera, Gazte Topagune Sozialista antolatu dute Altsasun

"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.


2024-10-31 | Andoni Mikelarena
“Haurrek Halloween ospatzeari esker jakin dugu gurean ere kalabazekin jolasten zutela duela ehun urte”

Halloween ospatzera gonbidatu zutela esan zion alabak Jaime Altunari eta honek festara joaten utzi zion, baina deseroso sentitu zen. Altunak bere aitari kontatu zion gertaturikoa, eta honek erantzun, eurek ere ospatzen zutela halakorik. Fenomenoa ikertzen urte eta erdi eman dute... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Korrikaren karbono isuria nola murriztu daitekeen ikertu dute lehenengo aldiz

Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.


2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-31 | Julene Flamarique
Energia konpainien gaineko zerga berezia bertan behera uztea adostu du Espainiako Gobernuak, EAJ eta Juntsekin

Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]


2024-10-31 | Euskal Irratiak
Baigorri-Tafalla egunak ospatuko dituzte asteburuan Baigorrin

Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.


2024-10-31 | Iñigo Satrustegi
Bizitza ez da esateko erraza

MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.

----------------------------------------------

Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]


2024-10-31 | Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat

Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]


Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian

Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]


2024-10-31 | Jon Torner Zabala
“Eskolak ezin dio heriotzaren gaiari bizkarra eman”

Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]


Eguneraketa berriak daude