Yemen eta glokalizazioa
Ezjakintasuna eta uste ustelak. Opor-bidaiaren abiapuntua herrialde horretaz ezer gutxi jakitea zen. Hasteko, herrialde horren altxorrak zeharo ezezagunak zitzaizkidan: besteak beste, Sana'a hiriburuaren edertasuna eta basamortuko Manhattan deitua izan den Shiban-eko mirakulu arkitektonikoa -pezoez edo adreilu gordinez eginiko garaiak-; soberan dago justifikatuta Unescok bi hiriok humanitatearen ondare izendatu izana. Horrezaz gain, Yemen-go balio paisajistikoa ere ez da ahuntzaren gauerdiko eztula, basamortu, kostalde edo mendialdeko parajeak benetan ikusgarriak baitira.
Aitortutako gabezia kulturalaren harira, nire historia-ezjakintasuna ere ageri-agerian gelditu zen. Ez nuen ideiarik, adibidez, Jesukristo aurreko milenioan herrialde horietako lurrak intsentsuaren ibilbideak zeharkatu zituenik edo Saba erresuma entzutetsua bertan kokatzen zenik -nork ez du Sabako erregina ezagutzen, zinemaren bitartez bada ere?-.
Hala ere, nire burua zuritzeko edo, esango dut informazio okerra edo faltsua askotan kezkagarriagoa izaten dela ezjakintasuna baino. Adibidez, herrialde arabiarrez AEBek eta beste enparauek ematen diguten informazio ustelak uste oso okerrak sortarazten dizkigu. Alegia, askotan erlijioa eta osagai etnikoak nahastuz, islamaren jarraitzaileak edo jatorri arabiarreko gizakiak gaizkile eta susmagarri itxurapean azaldu ohi dizkiguten arren, errealitatea oso bestelakoa da; baita Yemengoa ere.
Herrialde horietako bisitariek etsaiak eta herritar mehatxagarriak aurkitu partez, giro atsegin eta bihotz oneko jende ezin atseginagoarekin egin dute topo. Esaterako, eta mendebaldean uste dugunaren kontra, Yemengo musulman konbentzituek infidelak tolerantzia osoz hartzen dituzte eta, are gehiago, adiskidetasunez ere bai. Mendebaldeko leku gutxitan adieraziko diote turistari horren harrera bero eta tratu atsegina.
Leiho bat beste munduari. Ekialdeko bizimodu arabiar horri begirada arretatsua botatzeko aukera eman digu bidaiak, kulturalki oso urruti gelditzen zaigun beste kultura aberats eta sendo baten hainbat ezaugarri propio agerian utziz. Funtsezkoena erlijioarena dugu: islamaren aginduak eta erritualak zintzo-zintzo betetzen dituzte herritar gehienek, jardun horretan atxikimendu gartsua adieraziz; benetan hunkigarria zen ostiraleko errezoetan gizonezkoek erakusten zuten debozioa; baita kale gorrian ere. Beste kultur balio unibertsal bat musikarena da; Yemenen jendeak entzun ohi duen musika, pop-a izan nahiz folka izan, gehien-gehienetan arabiarra da (Aljeria, Libano, Egiptokoa...); hau da, kutsu mendebaldarrik gabeko musika-eremu propioa dute.
Kultura aberats, sendo eta ezberdin horrek beste adierazgarri bitxi edota -guretzat- ulertezin asko baditu: emakumeak goitik-behera estalita joan beharra; Kalashnikov fusil sobietarra lepotik zintzilik paseoan lasaitasun osoz ibiltzea; cat landare estimulantearen kontsumo hedatua...
Halako egoerak hobeto ulertzeko ikuspuntu berri bat aldarrikatzen du egile horrek: glocalización delakoa; ikuspuntu globala eta lokala biltzen dituena, hain zuzen. Morenok dioskunez, egungo munduan ez da bakarrik sistema ekonomiko, politiko eta eredu kultural bakarreko globalizazioa garatzen ari; egungo dinamika bikoitza da, globalizazioari aurre egiten dioten tokiko dinamika batzuk ere aldi berean agertzen direlako.
Ez al da hori Euskal Herrian ere gertatzen ari dena? Alegia, herri txikiak izan edo luze-zabal handiko kulturak izan, globalizazioaren merkantilismo erasokorretik kanpo bizi nahi duten berezko kulturak ere egon badaude gaur egun. Eta, Morenok dioenez, globalizazioari aurre egiteko beste kultura horiei lagundu behar zaie; euren balioetan eta premietan oinarrituriko dinamikak bultzatu behar dira. Betiere ikuspuntu globalaren baldintzak eta aukerak kontuan hartuta. Hau da, glokalizazioan oinarrituz.
Yemen bezalako herrialdeak ezagutu eta errealitate horiei pentsatu bat emateak, gure herri eta kulturaren iraupenerako klabeak argitzen lagun diezaguke; baita AEBen eta herrialde arabiar batzuen arteko gatazka hobeto ulertzen ere. Gakoa, azken batean, glokalizazioa omen da.
Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]
Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]
Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]
"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".
Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]
Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.
Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]
Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]
Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]
Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]
1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.
Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.