Kaxak nortasun ikur


2021eko uztailaren 19an

Euskal Herrian egon den elementurik garrantzitsuena izan dela kaxa kontatu digu Juan Pablo Arriagak: «Baserrietako lehen elementua, askotan bakarra, kaxa izan zen». Mundu osoan daude antzinako kaxak, eta hauen bilakaera elizak markatu du. Erdi Aroan dirua biltzeko diseinatuak ziren, eta geroago, gotiko, erromaniko eta barroko estilokoak egon izan dira. Euskal Herrian, aldiz, korronte horiek jarraitu beharrean -Ingalaterran, Italian eta Alemanian ez bezala-, bere bidea jarraitu dute. Arriagak jarraitzen duenez, «naturako elementuekin apaindutako kaxak oso leku gutxitan daude. Kristautasuna oso berandu sartu zen hemen eta euskaldunek eguzkian, ilargian eta naturan sinesten zuten, eta sinesmen hori kaxetan adierazten».


Sinboloen indarra

Marrazki soila diruditenek gatazka ideologikoei aurre egin behar izan diete. Jose Mari Arriagak kontatzen duenez: «Behin topatu nuen kaxa bat, ilargia eta eguzkia tailatuta zituena, Munitibarreko Gerrikaitz parrokian. Nik ordura arte gurutzearekin egiten nituen kaxak, baina hura gurutzerik gabea zen, eta benetakoak horrela zirenez, handik aurrera nik ere gurutzerik gabe egin nituen. Paganokeriak bukatzeko gurutzea jartzera derrigortzen hasi ziren, baina ezin da aurrekoa ukatu». Lauburuen berri ere eman behar izan die guardia zibilei.


600 eurotik gora

Antzina, kaxak gaztainazkoak ziren, bertako basoetan hori zegoelako. Arriagak gaztainaz eta intxaurraz egiten ditu, azken hauek garestiago dira. Bertako egurra erabiltzen dute, «baina oso gutxi geratzen da eta Asturiastik eta Galiziatik ekartzen da», aitortu digu. Astebetean egiten du kaxa, hasieratik bukaerara elementu naturalekin, eta 600 eurotik 2.000rako prezioa dute, neurriaren eta egur motaren arabera.

Kaxaren haserrea
Arriagaren dendan, kaxa artistiko hau dago, zabaltzen ez dena. Berak kontatzen duenez, «oso pisua da tradizioari eustea. Kaxak asko aldatu dira, jendearen gustuaren arabera izan behar dute askoz funtzionalagoak, eta sinpleagoak, merkeago ateratzeko. Kaxa honek haserre, esaten du: ‘Hemen nago ni, sekulako egur puska, irekitzeko ere balio ez duena. Nahi banauzu eraman, nahi banauzu utzi, baina ni horrelakoa naiz eta kito».


Azkenak
2024-12-12 | Nicolas Goñi
Plastiko kutsadurari buruzko gailurraren porrotak kudeaezin bihurtu dezake

Plastiko kutsadurari konponbide bat adosteko goi-bilera zikloa bukatu berri dute, Hego Koreako Busan hirian iragandako bosgarren gailurrean ere porrot eginda: hitzarmenik adostea ez dute lortu, nagusiki plastiko esportatzaile handiek negoziaketak oztopatu dituztelako. Bitartean,... [+]


2024-12-12 | Leire Ibar
Osakidetzako oposizioen filtrazioen ikerketa errudunik gabe itxi du epaileak

Blanca Ester Díaz Pulido epaileak Osakidetzako 2018ko oposizioen filtrazioen inguruko ikerketari amaiera eman dio, sei urte eta erdi igaro ondoren. Akusatu guztiak absolbitu dituzte, 22 guztira, nahiz eta bi kasu behin-behingoz artxibatu dituzten.


Kalitatezko hezkuntzaren aldeko eserialdia egin dute Iruñeko Hezkuntza Departamentuaren sarreran

Arratsaldeko lehen orduetan, 14:30ak aldera, Nafarroako ikastetxe publikoetako 30en bat langile sartu dira Iruñeko Nafarroako Hezkuntza Departamentuaren egoitzan eta sarreran eserialdia egin dute. Lehen ekintza gisa planteatu dute eta, adierazi dutenez, honen bidez... [+]


2024-12-12 | Julene Flamarique
“Kanal bat, hizkuntza bat” logika gainditzeko eskatu diote ETBri

Ikusle euskaldun gehien biltzen dituen katea da ETB2, datuen arabera. Aldatu Gidoia mugimenduak agerraldia egin du Bizkarsororen kontraprogramatzearen harira. Salatu dute askotan ETB1 lehian sartzen dela ETB2rekin, eta "herritar guztiak eta publiko bakarra helburu izango... [+]


Jaja Wachukuk ez zuen lo hartu

New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]


Europako datu zentro handienetakoa Araban: zein dago proiektuaren atzean?

Ribabellosan 300 megawatioko gaitasuna duen eskala handiko datu zentroa eraikitzen ari da Merlin Propertiers enpresa madrildarra. Milaka milioi euro ari da gastatzen Iberiar Penintsula osoan, ustez puntako teknologia “jasangarria” duten baina elektro-intentsiboak... [+]


2024-12-12 | Julene Flamarique
Iruñeko auzo guztietan euskarazko murgiltze eredua duten haur eskolak ipintzeko eskatu diote udalari

Hamabi haur eskola publiko daude Iruñean, eta horretatik bakarrean dago euskarazko eredua. Protesta egin dute dozena bat eragilek, eta euskal hiztunen “egoera berezia” aintzat har dezan galdegin diote udalari.


Etorkizun bizigarriei buruzko literatura lehiaketaren sari banaketa eginen du ostiralean Sukar Horiak

Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.


2024-12-12 | Irutxuloko Hitza
Nola egin aurre arrazakeriari kazetaritzatik?

Irutxuloko Hitzak asteartean parte hartu zuen Hordago - El Saltok antolatutako mahai inguruan, Hibai Arbide, Lucia Mbomio, Xalba Ramirez eta Miriam Najibi kazetariekin.


2024-12-12 | Leire Ibar
Palestinarekin elkartasunez, McDonald’s berriari boikota egitera deituko dute Santutxun

Abenduaren 13an mobilizazioa antolatu dute Santutxun (Bilbo), enpresa amerikarra palestinarren aurkako genozidioaren parte dela salatzeko. Auzoko kideek azpimarratu dute ez dutela nahi auzoan sarraskiari sostengua ematen dion enpresa multinazionalik.


2024-12-12 | Julene Flamarique
Greba abiatu dute Uberreko langileek Bizkaian, gutxieneko soldata baino gehiago kobratzeko

Grebak 27 egun iraungo ditu, urtarrilaren 6 arte. Gutxieneko soldata kobratzeko “365 egunez eta 24 orduz” lan-baldintza “jasanezinetan” lan egiten dutela salatu dute, eta lanaldiaren benetako zenbaketa egin dezan exijitu.


Berotegi-efektuko gas emisioen %8,8 eragiten du turismoak, eta isurketek gorantza segitzen dute

Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.


2024-12-12 | Gedar
Europako hainbat herrialdek eten dituzte siriarren asilo-eskaerak, al-Assaden gobernua erori ondoren

HTSk boterea hartu duenetik, babes-eskaerak gelditu dituzte Mendebaldeko hainbat gobernuk. Alemaniak 47.270 eskaera utzi ditu bertan behera bat-batean, "Siriako etorkizun politikoa zalantzazkoa" dela argudiatuta.


2024-12-11 | Julene Flamarique
Lezoko eraso matxista salatu eta ekintza zuzena aldarrikatu du mugimendu feministak

Erasoen aurrean “kikilduko ez direla” eta "nazkaturik" daudela adierazi dute Lezo eta Errenteriako feministek eta autodefentsa feminista eta ekintza zuzena aldarrikatu dituzte.


Eguneraketa berriak daude