argia.eus
INPRIMATU
Makina bat kontu
Joxerra Aizpurua Sarasola 2021eko uztailaren 27a

Ozono-zuloa berriz

Orain 20 urte Science aldizkarian argitara emandako artikulu baten bidez ozono-zuloaren berri izan genuen. Hego Poloan negutik udaberrira igarotzean »guretzat udatik udazkenera igarotzean» ozono-maila asko jaisten zenaz ohartu ziren ikerlariak eta horren arrazoi nagusia gizakiak isuritako CFC substantzietan zegoela ere esan ziguten. Ozonoak izpi ultramore mota batzuetatik babesten gaituenez, ozonoaren eskasiak Lurra jotzen duten izpi ultramoreen hazkundea ekar dezake eta honen eraginez azaleko minbiziak, aldaketa genetikoak, eta abar sor daitezke.
1985-1995 urte bitartean ikerlari gehienak oso ezkorrak ziren ozono-zuloaren eboluzioarekiko, kontuan hartu behar baita CFC substantzien bizia mendetakoa dela. Azken hamarkadan, aldiz, ozono-zuloak zuen progresibotasuna hautsi egin da eta 2000. urtean orain arte ezagututako zulorik handiena sortu bazen ere, ia zulorik gabeko urteak ere izan dira. Hau dela eta, zientzialariek zulatzearen fenomenoa orain 20 urte baino hobeto ezagutzen badute ere, ez dute prozesu zientifikoa deskribatu eta urtero neurketak eta ikerketak burutzen dituzte urte sasoi honetan.
Aurtengo abuztuaren erditik orain arte neurtutako datuak azken 10 urteotako bigarren txarrenak dira. Dena den azaro-abendu aldera, aurten gertatutakoa laburbilduko dizuegu.

Nanobalbula sortu dute

National Science Foundation-ek finantzatutako eta Los Angelesko Californiako Unibertsitateko ikerlariek garatutako nanobalbularen bidez, molekula mailako partikulak harrapatu edo askatzerik izango da. Ikerketa honek aplikazio asko izan baditzake ere, garrantzitsuena farmakoen doitasunezko horniketa izan daiteke.
Nanobalbula gure nahiaren arabera kontrola daitekeen sistema mekanikoa da, iturri baten antzera. Ikerketaren erronka handiena molekula bat harrapatzea eta balbula hermetikoki ixtea izan zen, zeren eta lortutako lehen balbulek jarioa baitzuten.
Nanobalbula 500 nanometroko silize-pieza bati erantsitako hainbat zati higigarriz osaturik dago eta une honetan ikerlariak tamaina txikitzen ari dira. Silize-piezak oso nanometro gutxiko poroak ditu.