Nolako zura halako olerkiak


2021eko uztailaren 27an
Paisaiak maketarekin maketarekin Oñatiko Gaztetxean eskainitako kontzertuaren haritik etorri zitzaion Xabi Strubelli Ilargi handi, zauri zarae grabatzeko parada. Izan ere, Oñatiko Potxo argitaletxea izan baitzen hondarribiarrari enkargua egin ziona. Bertan, Federico García Lorcak idatzi eta Esteban Urkiaga Lauaxetak itzulitako hiru olerki eta Lauaxetak berak idatzitako beste bi poema musikatuta ageri dira. Liburuxkan bi zati bereiz daitezke. Alde batetik, Ilargi handi izenekoa, bertan Lorcaren olerkiak gazteleraz, eta euskarazko Lauaxetaren eta Bitoriano Gandiagaren bertsioak biltzen dira. Eta bestetik, Zauri zarae atalaz, Lauaxetaren bi olerkiz eta Gandiagaren bertsioez osatua. Diskoa osatzen duten bost olerkiok Lauaxetak Lorcari bidali zizkion 1936ko urtarrilean. Bertan, olerkari euskaldunak bere hiru poema euskaratzeko baimena eskatu eta bere lanean izan zuen eragina aitortzen dio Granadako artistari. Liburuxka osoa Nikolas Lekuonaren margo eta argazkiekin osatzen da.

Potxo Argitalzuloaren asmoa hiru autore handi hauen obra eta olerkigintza, oro har, gazteei hurbiltzea izan da. Eta hain zuzen ere, esparru horretan ulertu beharra dugu Bitoriano Gandiagak egindako lana. Egungo gazteentzat arrotza gerta zitekeen Lauaxetaren hizkera moldatzeaz arduratu baitzen Arantzazuko olerkaria. Horregatik, ulergarritasuna bermatzeko asmoz eta mezua behar bezala heltzeko xedez Lorcaren poemetan Gandiagaren egungo bertsioa erabili dute Zura taldekoek. Lauaxetaren olerkietan, berriz, testu orijinala errespetatu dute.



Zura

Xabi Strubellek 2003an ekin zion Zura izeneko bakarkako ibilbideari. Paisaiak titulupeko maketa izan zen abiapuntua. Lehen egitasmoan Xabi Strubellen gitarra eta ahotsek taldekide bakarra zuten lagun, ordenagailuarekin oinarriak jartzen. Bestalde, berehala sentitu zuen taldearen beharra. Batez ere, Psylocibe Hondarribiako Musika Taldeen elkarteko partaideez inguratu zen lehen talde hartan: Lif taldeko bateria jole Anjel Etxebeste baxuan, Diego García baterian eta David Martínez gitarran. Egurrezko instrumentuez eta distortsiorik gabe egindako musika bortitzaren arteko kontraesanean topatu zuen Zura izena musikari gipuzkoarrak.

Diskoa 2004ko maiatzetik 2005eko martxora bitartean hiru saiotan grabatu da Irungo Irudiots estudioan. Eta Metak diskoetxearen eta Potxo argitaletxearen artean plazaratu dute. Diskoan ondokoek osatzen dute Zura: Xabi Strubell (gitarra klasikoa, ahotsa, loop edizioa eta poemen moldaketa), Martxel Mariskal (ahotsa eta poemen moldaketa), David Martínez (gitarra klasikoa) eta Diego García (bateria). Lan berrian Ritxi Salaberriak, Xabi Erkiziak, eta Bad Sound System-eko DJ Suciok eta Brujok ere parte hartu dute. Soinu ingeniaritzaz, berriz, Hector Leial arduratu da.

Heriotza

36ko Gerran zendu ziren bai Lorca, bai Lauaxeta eta bai Lekuona ere. Strubellen hitzetan hori ez da hiru artistak lotzen dituen gauza bakarra: "Tradizioa berritu eta abangoardiako hizkuntzekin uztartu zuten hirurek. Lorcak nekazal giroko istorioak (ijitoak, bandoleroak...) eguneratzen eta hizkuntza berritzaile bat sortzen kristoren lana egin zuen. Lauaxeta ere euskal giroko bitxikeriak olerkigintzara eramaten saiatu zen eta era berean poesia soziala egiten hasi zen. Lekuonak, berriz, Parisen egiten zen abangoardia presente zuen bere lanean".

Ilargi handi, zauri zarae disko liburuxkako bost kantek heriotzarekin zerikusia dutenez nahiko melodia ilunak landu dituzte Strubell eta konpainiak. "Musika distortsioarekin eta egurrezko baketekin grabatuko bagenu ohikoagoa den zerbait lortuko genuke. Horregatik, lan honetan kontraesan hori bilatu dugu, harmonia eta melodia aldetik nahiko iluna da, baina soinu aldetik atsegina", diosku musikari hondarribiarrak.

Aurreko lanarekin erkatuz eta enkargu bat dela kontuan izanik, Strubellek beste era batera lan egin du disko berri honetan. Eta talde lana aurrekoan baino garrantzitsuagoa izan dela nabarmendu du. Olerkiek duten sentimendu eta irudi poetikoak musikaren bidez ahalik eta hobekien transmititzen saiatu da Zura: "Ehiztari testuan barne tentsio handia dagoela interpretatu dugu, beraz, harmonia nahiko iluna sortu dugu; Kordoban hegoaldea oso presente dagoenez rumba edo flamenko kutsua duen gitarra sartu diogu; Langile eraildu bati langile greba baten inguruan mintzo den olerkia denez melodia tentso eta ebolutiboa sortu dugu; eta Artzain baten heriotzean dantzaldi bat aipatzen da eta guk gaur egunera egokitu eta rave edota techno kutsua eman diogu". Lorcaren Agurra, berriz, "modu librean" interpretatu du Zurak. Olerkian bertan agertzen ez diren gaztelerazko eta ingelesezko hitzak gehitu dizkiote, adibidez. Garai hartako poesiaren eta gaur egungo raparen arteko lotura bilatzen saiatu dira. Esperimentu horren bitartez, eta gaur egun rapa kaleko poesia kontsideratuz, gipuzkoarrak olerkigintzaren garapena azaltzen ere saiatu dira.


Musika, irudia eta interpretazioa

Ilargi handi, zauri zarae lanak olerkigintza, musika eta pinturaz gain laugarren elementu bat ere aurkezten digu. Izan ere, disko liburuxkak Verónica Aguilerak olerki bakoitzaren gainean egindako bideo-pintura lana jasotzen baitu DVD formatuan. Dagoeneko kontzertu dezente eskaini ditu Zurak lan berria aurkezteko eta ahal duten guztietan irudia presente izan dute emanaldietan. Horrez gain, beren mezua helarazteko antzerkiaren formatua ere erabili dute. Horrela, Interruptus taldeko bi aktorek Lorca eta Lauaxetaren olerkiak dramatizatzen dituzte taula gainean.

Zurak jadanik zuzenean kanta berriak ere eskaintzen ditu eta datorren urtean estudioan sartzeko asmoa du. Bestalde, Xabi Strubellek Anariren disko berrian dihardu lanean eta ziurrenik udazkenean ikusiko du argia.


Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Eguneraketa berriak daude