Makina bat kontu


Izar baten energia

Sagitario konstelazioan dagoen SGR 1806-20 neutroi-izarra lehertu zen 2004ko abenduaren 27an, eta ikerlariak hainbat datu interesgarri lortzen ari dira. Leherketako hamar bat segundotan askatu zen energia, eguzkiak 150.000 urtean askatuko lukeena adina izan da, Italiako Astrofisikako Institutu Nazionaleko GianLuca Israelek eta lagunek Astrophysical Journal Letters aldizkarian argitara emandakoaren arabera.
NASAren X izpiko Rossi deituriko teleskopioarekin ari dira behaketak egiten eta leherketaren lehen minutuetan neutroiek igorritako X izpien oszilazioak Lurreko uhin sismikoen oszilazioen antzekoak direla ikusi dute. Horrela, oszilazioak aztertuz neutroi-izarren egitura hobeto ezagutzea espero da.
Izar hauek supernobetako izar baten nukleoak bere erregai guztia agortzean sortzen dira. Horrela antolatutako neutroi-bolak dentsitate izugarria du; esaterako, Eguzkiak dentsitate hori izanez gero 16 kilometroko diametroa baino ez luke izango.
Neutroi-izar batzuk, magnetare deiturikoak, oso eremu magnetiko bortitzak inguratuta daude, Lurrak duena baino milaka batzuk handiagoz. Batzuetan eremu magnetikoak deformatu dezake izarren gainazala.
Bitxia da abenduaren 27ko leherketaren soinua mailuak kanpaia jotzean ateratzen duenaren antzekoa izan dela.


Hiru eguzkiko planeta

Hiru eguzkiren inguruan biraka ari den planeta aurkitu zuela argitaratu zuen Maciej Konacki ikerlariak uztailaren 14ean, Nature aldizkarian. Ezaugarri hori duen lehen planeta da, oraino topatu direnetik behintzat.
Hiru eguzkiren inguruan osatutako planetak galdera askori erantzun beharra eragin die ikerlariei. Astronomoek jakin badakite bi edota hiru izarreko sistemak izar bakarrekoak baino arruntagoak direla, baina egun exoplanetak detektatzeko dauden teknikekin oso zaila da izar batzuetako sistemetako planetak detektatzea.
Konackik Hawaiiko Keck teleskopioarekin HD 188753 sistema hirukoitza detektatzeko sistema berri bat erabili du. Hark izar baten inguruko planeta grabitate-indarrari esker detektatu du eta horrela topatu du planeta den gas-bola erraldoi honek, eguzkiari bira bat emateko hiru egun eta erdi behar dituela. Planeta mota honi "Jupiter beroa" deritzo eta izarretik urrutira osatzen dela pentsatzen da, beroa hain handia ez den lekuan, izotzezko gune batetik abiatuz. Hala ere, kasu honetan izar batekiko beste bi izar biratzen ari direnez, sistema hauei buruzko galderak erantzun nahian dabiltza ikerlariak. Horretarako datozen urteetan 450 izar aztertu nahi dituzte ea eguzki askotako planeta gehiago topatzen diren eta horien formazioa ulertzen den.


Azkenak
EAEko Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren analisia aurkeztu du Gorbeialdeko Herri Unibertsitateak

EAEn, energia berriztagarriko instalazioak non jarri daitezkeen biltzen du Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialak (LPS). Plana osatuta dago, eta laster onartuko dute. Alabaina, zenbait adituk hutsuneak dituela ohartarazi dute, tartean, Gorbeialdeko Herri... [+]


2025-04-09 | Sustatu
UEUk aurtengo uda ikastaroen zerrenda finkatu du

UEUren 53. Udako Ikastaroak izango dira aurtengo udakoak. Zein jardunaldi eta ikastaro izango diren jakinarazi berri dute. Matrikulazioa aurrerago, maiatzean.


ANE LABAKA MAYOZ:
“Ama izatean bizitako zurrunbiloari hitzak jartzen saiatu naiz”

Ane Labaka Mayoz bertsolari eta idazleak ‘Hezur berriak’ (SUSA, 2025) poesia liburua plazaratu berri du. Bertan, amatu aurreko eta ondorengo hilabeteetan bizitako beldurrak, ilusioak, biolentziak, presio sozialak, erruak, pozak eta nekeak bildu ditu.


“Badaude diskriminazio egoera baten zantzu nahikoak, gutxienez eskatzen dutenak Debako liburutegian ikerketa bat aurrera eramatea”

Irati Aizpurua Alquezar abokatuak zuhurtziaz erantzun ditu ARGIAren galderak, eta testuinguru juridikoa eman digu, Debako udal liburutegian gertatzen denaren inguruan. Elkarrizketa zabal batean berriki kontatu dugunez, 2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur... [+]


Lekeitioko Udalak etxebizitza turistikoen lizentziak geldiarazi ditu

HAPOn etxebizitza turistikoak arautu eta mugatzeko aldaketa puntual bat egin arte eten egingo da herrian gisa horretako etxe gehiago irekitzeko aukera. Alokabiderekin hitzarmen bat egin duela ere iragarri du udalak, etxe hutsak alokairuan jartzeko.


Israelek eginiko beste sarraski bat atera da argitara: Rafahn hamabost osasun langile hil eta ondoren hobi komun batera bota zituen

Palestinako Ilargi Gorria larrialdi zerbitzuak baieztatu du gorpuei eginiko autopsiak erakusten duela soldadu israeldarrek tiro egin zietela medikuei. Hil aurretik osasun langileetako batek soldaduek eraso egin zien unea grabatu zuen mugikorrarekin, eta bideoan ikus daiteke... [+]


50.000 plakako zentral fotovoltaiko bat jartzeko proiektua aurkeztu dute Agurainen

Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkariaren bidez ezagutarazi da Cañaveras Solar enpresak egingo duela zentrala. Cañaveras Solar enpresaren zuzendaria Rafael Benjumea da, oligarkiako Benjumea familiako kidea. 15 milioi eurotik gorako kostua izango du proiektuak... [+]


Eskola publikoarentzako lehenengo plan estrategikoa aurkeztu du Pedrosak

“Etapa berri baten hasiera” eta “historikoa” moduko hitzekin aurkeztu du Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak Euskal Eskola Publikoa Eraldatzeko I. Plan Estrategikoa, Eusko Legebiltzarrean. Edukiak oraindik ontzeko eta zehazteko daudela, plana hamar... [+]


2025-04-08 | ARGIA
Grebara joko dute Donostiako gizarte zerbitzuetako langileek

Bost greba egun deitu dituzte apirilerako, "lanez gainezka" daudela eta giza baliabide eta material "oso murritzak" dituztela argudiatuta. ELA sindikatuaren esanetan, udalak "ez du mugimendurik egin nahi".


2025-04-08 | Bertsozale.eus
Gasteizko Pinto pintto taldea garaitu da Kuadrillartekoan
Urtarrilaren 18an hasitako 2025ko Arabako bertso Kuadrilla artekoa amaitu da, 14 bertso egun eta 4 finalerdiren ostean helmugara heldu da larunbatean ospatutako finalarekin. Bat bateko 14 talde izan dira eta talde bakoitza hamaika lagunez osatua egon da.

2025-04-08 | ELA sindikatua
Medikuen artean euskararen eskakizuna gaztelaniarena baino 47 puntu txikiagoa da Osakidetzan

Osakidetzan egun, ez dago bermatuta euskarazko zerbitzua. Zerbitzu gehienetan ez dago hizkuntza irizpiderik eta herritar euskaldunek bere burua nabarmendu beharra daukate, egoera oso zaurgarrian, euskarazko zerbitzua jaso ahal izateko.


Gaixo dagoen Gotzon Telleria euskal presoa etxeratzeko eskatu dute sindikatuek

ELA, LAB, ESK, STEILAS, CGT-LKN, CNT, HIRU, EHNE eta ETXALDE sindikatuak, Sarek abiatutako Gotzon SOS kanpainara batu dira. 2019an antzeman zioten gaixotasun genetiko sendaezina 68 urteko preso politiko bilbotarrari. Sindikatuek gaixotasun larriak dituzten presoak kartzelatik... [+]


Hiru eguneko greba zikloari ekin diote Bridgestoneko Basauriko langileek, eta arratsaldean mobilizazioa egingo dute

Astearteko greba egunak %100eko jarraipena izan du, sindikatuen arabera. Hilaren 11rako eta 15erako deituta daude beste bi lanuzteak. 335 langile kaleratu nahi ditu Japoniako pneumatikoen multinazionalak Basauriko (Bizkaia) plantatik.


Eguneraketa berriak daude