argia.eus
INPRIMATU
Koldo Almandoz: «Kultura doakoa balitz kritikarako gaitasuna galduko genuke»
2021eko uztailaren 12a

Zinemagilea, The Balde aldizkariaren koordinatzailea eta kultura gizona. Koldo Almandozengana jo dugu kulturaren mundutik garesti vs merkeren eztabaidan bere iritzia jaso asmoz. Baiezkoa eman digu proposamenari, "pontifikatzeko asmorik" gabe, ordea, ohartarazi digu.

Garestia al da kultura?
Ez, baina ezin da orokortu. Tira garestia, ez behintzat beste gauza batzuk baino garestiago: praka batzuengatik 50 euro ordaintzea edo sagardotegian 60 gastatzea eta gero antzerkira joateagatik 12 euro pagatzeari garestia deitzea, bada ez da zilego. Iruditzen zait jarrera hori kulturarekiko begirune falta dela eta jarrera kontserbadore a adierazten duela, mesprezua.

Badirudi gehiago kostatzen zaigula kulturagatik ordaintzea basoerdi bategatik edo futbolagatik baino.
Bai, eta agian kulturak berak eta horren inguruan lan egiten duen jendeak du errua. Kulturak badu zerbait prestigiotsuaren kutsua, baina askotan horregatik jende asko baztertzen da. Zinemagile zarela esaten duzunean badirudi aura moduko bat duzula, hori pentsatzen du jendeak eta ez da gauza bera gertatzen, esaterako, fresadorea zarela esatean, ez da sentsazio hori sortzen.

Posea behintzat bestelakoa da: kulturak urrea balio duela diote. Baina nork erosten du?
Niri ondo iruditzen zait antzerkira joatea baino nahiago izatea 50 euro ordainduta bazkaltzea. Esan nahi dut ez dela derrigorrezkoa kultura kontsumitzea. Baina txarto iruditzen zait beste gauza batean dirutza xahutzea eta gero, esaterako, antzerkia garestia dela esatea.
Gainera, kultura baloratu behar da, mekanikoarengana noanean sekulako sustoak hartzen ditut nik faktura ikustean baina ez naiz kexuka hasten. Kulturarekin, ordea, erraza da kritikatzea. Bestalde, doako kultura asko egiten da Euskal Herrian eta hala ere, antzokietara edo kontzertu aretoetara zoaz eta hutsik daude.


Batzuek diote kulturak doakoa beharko lukeela...
Doakoa izanda ez da gehiago kontsumituko. Gainera, hein batean mesprezua erakustea ere bada kultura doakoa behar dela esatea. Antzezlan edo liburu baten atzean jendearen lana dago eta premiazkoa da hori aitortzea, ordaintzea.
Gainera, doakoa izanda beste gauza bat ere galtzen da perspektibaz gain, kritikarako gaitasuna. Jendeak esan dezake: "Filma ez da oso ona, baina doakoa denez, joan zaitez..."

Kinka horretan euskarazko kultura hutsaren hurrengo gera daiteke...
Ez dakit krisia dagoen ala ez, ez daukat daturik eta gainera, ez naiz horretan aditua baina lan kontuak direla eta agendak begiratu behar izaten ditut eta gauza asko daude: antzerkia, kontzertuak, zinema... Nik uste mugimendu handia dagoela, agian banatuagoa edo disolbatuagoa dago, ez dago ekitaldi bakan eta erraldoi bat.
Gainera, Euskal Herrian diskriminazio positiboaren kontu hori dago, kultura subentzionatuaren gizartean bizi gara, badirudi ezin dela ezer kritikatu. Gainera, errealitatea ere bada, euskaldunak garenak gara eta euskarazko produktuak kontsumitzen ditugunak ere, gutxi. Baina badakigu gure kulturari eusten eta horrez gain, beste kultura batzuetara irekitzen gara (espainiarra, frantsesa...), baina badirudi ez dugula asmatu gurea zabaltzen, gure zilborrari begiratzen diogu bakarrik eta uste dugu guri gustatzen bazaigu, nahikoa dela eta hori ez da horrela.