Aireportuko argotean, 100 kiloko pisua trafiko unitate bat da. Berdin da 100 kilo horiek pertsonarenak edo merkantziarenak diren. Horregatik 100 kiloko merkantzia bidaiari baten baliokidea da. Izan ere, bidaiariak batez beste 80 kilo pisatzen duela kalkulatzen dute hegazkinak betetzerakoan, beraz, bere 80 kiloek gehi ekipajearen 20ek osatzen dute trafiko unitatea. Pisua baita hegazkinak betetzean kontuan hartzen dena. Pisua eta dirua.

Gasteizko aireportuak kontzentratzen du merkantzia garraio kopuru handiena gaur egun Euskal Herrian. Eta bertatik goizeko seirak aldera osteratxo bat eginez gero, aireportuko argota -trafiko unitatea, hub, handling... nonahi entzuten da. Ordu horretan baitago aireportua bizi-bizi. Merkantzia asko argi gutxi dagoenean atera eta iristen delako Forondara.

Hegazkinez garraiatzen den produktuak balore erantsia izaten du. «Balore hori presak eta produktuaren galkortasunak ematen diote, besteak beste», esan digu Andres Sebastianek, Forondako segurtasun arduradunak. Horrela ez balitz, ez litzateke errentagarria hegazkinez garraiatzea. «Adibidez, ordenagailuko plaka batek berez ez du garrantzirik, baina plaka hori Mercedes enpresako muntaia kateakoa bada, oso presazkoa da plaka hori nonbaitetik ekartzea. Abioian merkantzia hori ekartzea baino garestiagoa delako berez fabrikatzeari uztea». Horrelakoetan propio pieza horiek ekartzeko edo bidaltzeko hegazkinak jarri izan omen dira.

Balio erantsi hori duten produktu motak hiru dira Forondan. Curier edo paketeria garraioa merkantzia trafikoaren %50 baino gehiago da Gasteizen. Hauen artean daude, adibidez, aldizkariak, moda, material baliotsua, presazko paketeak, sinatzeko diren dokumentuak, automobiletako piezak... Enpresek egunean zehar prestatzen dituzte produktu hauek. Eta gauez, curier bidez, bezeroei bidaltzen dizkiete. Hurrengo egunean, aldizkariak kioskoan egongo dira, adibidez. Paketerian guztira 32 «mugimendu» egiten dituzte gauez: 18 hegazkin iristen dira eta beste 18 irten paketeria produktuak garraiatuz. Gauean, DHL, TNT eta FEDEX enpresetako langileek bi txandatan egiten dute lan. Gaueko bederatziak eta hamaikak bitartean egiten dute bat; eta bestea goizeko bostak eta zazpiak bitartean, gutxi gorabehera.


Aireportuan jaso eta langileek posta kutxatilaren arabera banatzen dituzte paketeak, izango duten azken helmugaren arabera; langileak jakin behar du Koloniara (Alemania) doan hegazkin horretan jarri behar dituela ere Kanadara doazen paketeak adibidez, bertatik bideratzen baitira hauek. DHL enpresako langileek zerrenda luzea dute jarrita almazeneko paretean aireportu bakoitzak dituen kodigoekin, paketeek zein bide egingo duten jakiteko eta horren arabera non jarri behar dituzten erabakitzeko: «Hemen geografia behintzat ikasi egiten duzu», dio DHLko kide Tomas Holgadok. Ondoren paketeen kodigoak eskaneatuz, gordeta gelditzen da bakoitzak egin beharreko bidea.

Bestalde, Europako Batasunetik kanpokoa den paketeriak aduanetako prozesua jarraitu behar du. Aduana fisikoa Jundizen dagoen arren, paketeria enpresek -eta baita besteek ere- «aduanetako manifestua» igortzen diote aduanari. Aduanak ezarrita ditu filtroak: jatorriaren, pisuaren, kopuruaren, edukiaren arabera hartzen dituzte erabakiak. Tabakoa baldin bada, adibidez, Holgadok aitortu digunez, beti begiratzen dute aduanakoek. Filtro horien arabera, pakete batzuk bertan geratzen dira, aduanetako langile bat aireportura etorri eta ikuskatu arte. «Txinako torloju batzuk ez ditu aduanak geldituko; baina paketean doana Txinako galtza pare batzuk badira, gelditu egingo dute ikusteko».


Goizeko zazpi eta erdiak inguruan iritsi da Hegoafrikatik datorren 747 Boeing-a. Gaurkoan legatza dakar 75.000 kilo, baina Jumboak berez 100 tona garraiatzeko gaitasuna du. Abioi mota horrek 400 bidaiarirentzako lekua izan ohi du, beraz, 40.000 kilo lirateke, diosku Andres Sebastianek, dena kiloz neurtzeko obsesioan. «Bidaiariak eramaten dituzten Jumboetako bodegetan 60.000 kilotarako lekua dago. Eta bodega horiek alkilatu egiten dira merkantzia ekartzeko. Kargarako den Jumboek, ordea, ezin dituzte bidaiariak sartu kabinetan». Hegazkina iristearekin bat hasten dira langileak gurditxoekin paleak deskargatzen. Presaka egiten dute lan eta ordubetean Decoexsa enpresako almazenetan dago legatza. Bertan egurrezko paletara pasa eta kamioiak betetzen hasiko dira. Hamabiak aldera irtengo dira errepidera, legatza hurrengo egunean Iberiar Penintsulako salmenta gunetan egon dadin.

Prozesu hori bera errepikatzen da astean zenbait egunetan. Izan ere, galkorrak diren merkantziak dira balio erantsia duten bigarren produktu motak Forondan. Bertan, Decoexsa enpresa arduratzen da produktu galkorrak manipulatzeaz -handling, eta bertako sales manager Avelino Alvarezek dioenez, %90ean arrainarekin lan egiten dute. Arraina da egunerokoan ekartzen dena, eta batez ere, Hego Afrikatik eta Namibiatik ekartzen da. Decoexsak 9.500 metro koadroko azpiegitura du: jateko diren animalia edo barazkiak manipulatzeko kamerak, animalientzako hotela, kamioientzako aparkalekua... Produktuek ez dute azpiegitura hauetan denbora larregi igarotzen, hain zuzen, hegazkinez egindako garraioak hori duelako helburu: terminalean produktuak ahalik eta denbora gutxien igarotzea.

Legatzak -eta orokorrean jateko diren produktu guztiek- osasun sailekoen kontrola igarotzen dute aireportuan. Eta animaliek albaitarien probak jasaten dituzte.


Osasun saileko kontrolen ondoren, aduanako kontrolak datoz. Lehenengoak igaro behar dira bigarrenetara iristeko. Pertsonak pasaportearekin, bisadoarekin eta zenbaitetan txertoekin iristen badira, animaliak liburu batekin etortzen dira. Bertan idatzita dator zein diren beraien gurasoak, zein bere albaitaria, zein txerto hartu dituen, zer jan duen... Animaliak garraiatzeko neurriak ere ugariak eta zehatzak dira. Adibidez, amek kumeekin bidaiatu behar dute estresik ez izateko; arrak eta emeak baldin badoaz hegazkin berean araldiak kontuan hartu behar dira; ezin dira jateko diren produktu galkorrak eta bizirik dauden animaliak nahastu...

Gasteiza batez ere zaldiak iristen dira. Eta Argentinatik etorri ohi dira, ondoren Cadizera (Sotogrande) eramateko poloan jolasteko. Arabiar Emirerri Batuetatik ere etorri izan dira xekeak zaldiekin. «Erresistentziako lasterketetara etortzen dira normalean Arabiar Emirerrietatik. Bertako xeke batek bost hegazkin ditu, handiak, errusiarrak, zaldiak ekartzeko. Behin, etorri zenean, ez zion albaitariari zaldiei odola ateratzen utzi. Berak atera zien», dio Alvarezek.

Garai batean ostrukak ere ekartzen ziren airez, beraien haragia saltzen hasi zen Nafarroako jatetxe baterako. Behin hegazkinaren behealdeko bodegan 400 ostruka garraiatu zituzten. «1,60 metroko altuera duen bodegan joan ziren, eta irten zirenean, erabat oker eta urduri zeuden. Batek alde egin zigun, eta pistan zehar korrika ibili zen suhiltzaile batek harrapatu zuen arte». Alpakak, krokodiloak, marrazoak... ere ekarri izan dira Gasteiza. Azken hauek Madrilgo eta Valentziako Institutu Ozeanografikoetarako ekarri ziren. Albaitari pila zituzten zain eta Donostiako Aquariuma prest zegoen, haiek ahul etorriz gero bertara bidaltzeko: «Lau marrazo airez ekarri eta hemendik Madrilera bidean hiltzen bazaizu bat, a zer gastua egin duzun», dio Alvarezek.

Animalia guztiak hala ere lasaigarriak hartuta etortzen dira eta zaintzaileak lagunduta. Normalean, ez da arazorik izaten. Sebastianek, segurtasun arduradunak, zera esan digu: aireportuetan arazoak bidaiariek ematen dituztela, pertsonek alegia, eta ez merkantziek. «Jendeak loroak, armiarmak, sugeak... ekartzen ditu. Arazoa ez da beti desagertzen ari den espezie bateko animalia ekartzea, baizik eta ekar ditzakezun izurriteak. Eta oso erraza da ekartzea, batez ere, bizirik dauden landareekin». Gasteizen, adibidez, izan dute pipi izurrite bat. «Saguzarren tamainako pipiak ziren. Gero hotzarekin hil ziren. Baina ez dakigu nondik etorri ziren». Hegazkinak, horregatik, desinfektatu egin ohi dira.

Produktu galkorren artean, fruituak ere ekartzen dira Brasiletik, papaia batez ere. Eta loreak Venezuela eta Kolonbiatik. Baina horiek gutxitan egiten diren garraioak dira.

Balio erantsia duen azken bidaiaria, aireportuko argotean bestelako merkantziek osatzen dute. Denetarik sartzen da hor, baina presa handirik ez duten produktuak dira orokorrean. Erantsitako balioa, kasu honetan, besteren bat izango da.