Itsasoarekin kulunkan

  • Olatuek etengabe jotzen dute gure itsasertza. Inoiz zakar, inoiz maitekiroago, baina beti haren itxura eraldatuz, gure begiak soma ezin dezakeen pazientziaz. Batzutan ika-mika iturri ere badira, noiz eta, Mundakako "ezkerra" bezala, dagoeneko existitzen ez direnean.

2021eko uztailaren 16an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Olatuek jatorri desberdinak eduki ditzakete, baina haizea izaten da ohikoena. Haizeak itsaso zabaleko uraren goiko geruzak jotzean, bertako partikulak mugiarazten ditu, energia bat emanez, eta energia hori beheko geruzetara igarotzen da ondoren. Hala, ur partikula bakoitzak egiten duen mugimendua zirkularra da, baina lekuz aldatu gabe; energia baino ez da mugitzen partikula batzuetatik albokoetara.

Kostaldera hurbiltzean, itsas hondoko lurrak partikulen mugimendu zirkularra geldotzen du. Hori dela-eta, olatua "hautsi" egiten da eta, energia ez ezik, materia ere garraiatzen du. "Hautsitako" hori da guk erabili, gozatu edo, batzutan, jasaten duguna. Olatua beti izan daiteke arriskutsua beraren aurrean gaudenean; zer esanik ez ekaitza dakarrenean. Gipuzkoako kostaldeko errepidetik ibili ohi direnek badakite zerbait horretaz.

Hala ere, gizakiok iaioak gara naturaren indarrak menderatzen eta gure mesederako erabiltzen. Energia sortzeko erabil ditzakegu, adibidez. Eta askoz sarriagotan, gozamenerako. Euskal Herria surflari lurraldea da, eta horiek olatua dute ezinbesteko lanabes. Surflari batek berba egin digu gure itsasertzean topa ditzakegun olatu mota desberdinez.

David Bustamante barrikarra Sopelako Peña Txuri surf elkarteko kidea da. Oso agerikoa den zerbait gogorarazi digu lehenbizi: kostaldeko olatu guztien itxura ez da berdina, haien sorrera eragiten duen itsasertzeko hondoa ere beti berdina ez den neurrian. Mundakako ezker olatu ospetsua, esaterako, "naturaren miraritzat" jo du Bustamantek. "Han, itsasadarra eta itsasoa elkartzearen ondorioz, hondoa oso ona izan daiteke, ala oso txarra, orain bezala", dio Bustamantek, surflariaren ikuspegitik beti ere. Baldintza egokiak daudenean, Mundakakoa bezain olatu ospetsua sor daiteke -surfzaleentzat, munduko hamar olaturik kutunetako bat ei da-: ez oso altua, luze-luzea, indartsua, oso hodi biribila sortzen duena, eta gainera abiadura egokian datorrena. "Olatua arinago joanez gero, surflariak ez dauka denborarik alderik alde osorik zeharkatzeko. Mundakakoak, berriz, abiadura perfektua dauka". Edo zeukan, hobe esanda. Baina laster itzuliko gara Urdaibai aldeko komerietara.


Altuak ere badauzkagu

Euskal olatu asko Mundakakoaren antzekoak dira itxuran, haren ezaugarri berezi-bereziak ez eduki arren. Baina baditugu Hawaiiren ikur bihurtu diren altu horietakoak ere. Sopelako Meñakoz hondartza txikia, esate baterako, "olatu handiak hartzeko munduko lekurik onenetakoa da". Era horretako olatuak topa ditzakegu, halaber, Getxon, Deban, Getaria bietan, Belharra inguruan (Hendaia eta Ziburu artean)... Azken horiek bide dira Euskal Herriko garaienak, eta surf-oholarekin baino, ur-motoarekin ibiltzen dira gehiago bertan.

Edozelan, olatua eguraldiaren menpekoa da. Zenbat eta hura okerrago, olatu gehiago eta handiagoak. Guk Irlanda aldetik "inportatzen" ditugu, Bustamanteren esanetan: "Han ekaitza badago, hemen olatuak ditugu". Alabaina, azken urte biak nahiko antzuak suertatu dira olatu kontuetan.


Zer gertatzen da Mundakan?

"Mundakan betidanik kendu izan da itsas-hondoko harea, ontzi handiak igaro ahal izateko", azaldu du David Bustamantek. "Horrek olatuari eragiten zion, noski, baina naturak berriz ekartzen zuen bere onera, denbora tarte labur batean". Orain urte bi inguru, ordea, hondar gehiago kendu zuten, eta gainera antzinako haremun batzuk berreskuratzeko erabili zuten hondar hori. "Ondorioz, itsasadarra ez da lehengo modu berean itsasoratzen, zati bat desbideratu egin baita". Olatua sortzen zuten baldintzak aldatu egin dira, eta olatua desagertu.

Harrigarria eman dezake olatu baten desagerpenak hautsak harrotzea, baina Mundakan asko dira protesta egiteko arrazoirik dutenak. Mundu osoko surflariak, alde batetik. Euskal kostalde osokoak biltzen ziren han, baita Espainia eta Frantziako asko ere; Australiatik eta guzti etortzen ziren entrenatzera. Eta hori, ia egunero. Ostalariak eta merkatariak pozik ziren, jakina. Horiek ere eskatu dute herriari olatua itzultzeko, mesedez, eta azkenik, desagertutako uhinaren bitsak politikariak zipriztindu ditu.

Ekainean, Josu Erkiaga, Eusko Jaurlaritzako Ingurugiro Azpisaileko Bioaniztasun zuzendariak, adierazi zuen hondoaren bilakabidea bide onetik doala, eta laster olatua eratzeko baldintzak izango direla berriro. Surflariek gezurtzat jo dituzte hitzok, eta ostalariek, bitartean, iragan hurbilaren mina dute. Itsasoak zekartzan mutil ilehori haiek ez dira inon ageri orain. Norbait ausartuko da inoiz Mundakako olatua zenari diruzko balio bat ezartzen?

Energia elektrikoa lortzeko
Otsailean iragarri zenez, olatuen indarra erabiliz energia elektrikoa sortuko duen zentrala egongo da Mutrikun. Gaur egun era honetako zentral bi daude munduan, Eskozian eta Azore uharteetan, baina turbina bana baino ez daukate. Hala, Mutrikukoa izango da turbina bat baino gehiago -hamasei, hain justu- edukiko duen lehena. Gipuzkoar herriko portuan dike berria egin behar dutela baliatuz paratuko dute zentrala. Dikeak 400 metroko luzera edukiko du, eta turbinek 75 beteko dituzte.
Ana Agirrek eta Alvaro Amannek -Industria eta Garraio sailburuak, hurrenez hurren- eman zuten proiektuaren berri, orain bost hilabete inguru. Esan zutenez, zentral berriak 1.000 lagunek urtebetean erabiltzen duten energia kopurua eratuko du eta, berari esker, eguratsera 1.000 tona CO2 botatzea galaraziko da. Sailburu biek gogoratu zutenez, 2010 urterako EAEn kontsumitzen den energia osoaren %12 bertoko iturri berriztagarrietatik -biomasa, haize-indarra, eguzki-energia...- eskuratzea nahi du Eusko Jaurlaritzak, eta Mutrikuko ekimena asmo horrekin bat dator. Iragarpena, bide batez esateko, ez da denen gustukoa izan, baina protestak dike berriari dagozkio batez ere »Mutrikuko paisaia hondatuko duela diote batzuek», eta ez horrenbeste zentralari.


ASTEKARIA
2005eko uztailaren 17a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
2025-03-28 | Sustatu
La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko du Puntueus-ek

Azken aldian, asteburuetan, Internet ez dabil ondo. Hasieran, zaila zen webguneei ezarritako blokeoen zergatia ulertzea; orain, badakigu Espainiako La Ligak agindu zituela, futbola modu ilegalean emititzea saihesteko. La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien... [+]


Abenduaren 27an Bilbao Arenan milaka euskaltzale batzeko dei egin du Kontseiluak

Bilbon eginiko aurkezpenean iragarri dute ekitaldia, euskarari "arnas berri bat emateko eta behar duen indarraldia gorpuzten hasteko" lehen urratsa izango dela nabarmenduta. Euskaltzale guztiei, baina, oro har, "justizia sozialean eta gizarte kohesioan aurre... [+]


“Ez genuen komunik, ez urik, ez argindarrik... eta hori ere kendu digute!”

Aljeriatik datoz Mohamed eta Said [izenak asmatuak dira], herri beretik. “Txiki-txikitatik ezagutzen dugu elkar, eskolatik”. Ibilbide ezberdinak egin arren, egun, elkarrekin bizi dira Donostian, kale egoeran. Manteoko etxoletan bizi ziren, joan den astean Poliziak... [+]


Olatz Salvador
Konfort gunea

Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.

------------------------------------------------

Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]


Intza Gurrutxaga Loidi, EHE-ko kidea
“Oldarraldiaren aurrean, hainbat administraziotatik, adibidez, koldarraldia dator”

Euskal Herrian Euskarazek manifestazioa deitu du apirilaren 6rako, 11n EHEko bi kide epaituko dituztelako. Hiriburuetatik autobusak antolatzen ari dira. Bi helburu bete nahi dituzte, batetik, epaituak izango diren bi kideei babesa erakustea, eta bestetik, euskararentzat justizia... [+]


Bidasoako haur eta gazteen psikiatriako kontsultaren itxierak haserrea piztu du

Pazienteek Donostiara joan behar dute arreta jasotzeko. Osasun Bidasoa plataforma herritarrak salatu du itxierak “are gehiago hondatuko” duela eskualdeko osasun publikoa.


2025-03-28 | Irutxuloko Hitza
Metroaren lanetako gainkostua 33,3 milioi eurokoa dela adierazi du Eusko Jaurlaritzak

EH Bilduk galdera sorta bat erregistratu zuen Eusko Legebiltzarrean Donostiako Metroaren igarobideko lanen gainkostua argitzeko. Informazio hori atzo jakinarazi zuen Susana Garcia Chueca Mugikortasun sailburu sozialistak.


Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa

Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.


2025-03-28 | ARGIA
200.000 euro lortzeko kanpaina abiatu du Integrazio Batzordeak

Seaska Sarean inklusio egoeran dauden 165 ikasleei laguntza bermatzeko hasi dute kanpaina, antolaketa propioa eratuta. Frantziako Hezkuntza Ministerioaren jarrera salatu dute kanpaina aurkezteko prentsaurrekoan, behar bereziak dituzten haurren inklusiorako baliabide... [+]


Atzera bota dute Zaragoza eta Araba arteko goi tentsioko linearen proiektua

Martxoaren 19an amaitu zen proiektua aurkezteko epea, baina Errioxako PSOEk adierazi du Forestalia enpresak "interesa baztertu" duela. Enpresak bi parke eoliko eraiki nahi zituen Aragoiko lurretan, baina oraindik ez ditu lortu baimenak eta hori dute egitasmoa... [+]


AEBn ekoizten ez diren autoei %25eko muga-zergak ezarriko dizkiela iragarri du Trumpek

Muga-zergak apirilaren 2tik aurrera ezarriko dira eta altzairuari eta aluminioari ezarritakoei batuko zaizkie. "Gurekin negozioa egiten duten eta gure aberastasuna eskuratzen duten herrialdeei ezarriko dizkiegu", AEBetako presidenteak adierazi duenez. 


2025-03-27 | Arabako Alea
Greba mugagabea hasi dute Gasteizko lorezainek

%90eko jarraipen "ia erabatekoa" izan du grebak, sindikatuen arabera. Gasteizko parkeak, lorategiak eta eraztun berdea mantentzen dituzte Enviser azpikontratako 90 langileek.


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


Eguneraketa berriak daude