Xabier eta Jatsu


2021eko uztailaren 21ean
1506an sortu zen Xabierko Frantzisko, Jatsuko Frantses edo François Xavier de Jassou. Datorren urtean jaiotzaren V. Mendeurren kari zein ospatuko da? Gai horren atea astekari honek ireki zuen bere 1966. zenbakian. Galdera horri nire gisako erantzuna emango diot. Zein izan zen santu horren naziotasuna: nafarra, euskalduna, espainiarra edo frantsesa?

Frantsesa, segurik ez! Aita Donibane Garazikoa zuen, naski, haren antzinakoek Garaziko Jatsutik zetozen, baina bi herri horiek, baita garazi guztia nafarrak ziren, bortuak Iparraldeko Merindade osoa bezala. Nafarroa Beherea edo Baxenabarre berantago sortuko zen, 1.530ean, ebakuntzaz, Carlos V.a enperadoreak "Espainia guztietako" muga bortu hegian finkatu zuelarik Iparraldeko Merindadea bazter utziz. Baina honek nafartasunean iraun zuen osoki, bere lege, biltzar eta dibisa bereziekin, Frantziako Erresumatik at, nahiz 1598tik ber erregea ukan zuten biek: "Le Roi de France et de Navarre". Iparraldeko nafarrak 1789an frantses hiritar egin zituen Frantziako Iraultzak, Nafarroako Erresuma ezabatuz. Horrela da eta ez bertzela!

Xabier nafarra zela badakigu: aita-ama nafarretatik sortua Nafarroan, eta hor hazia, horko erresuma beregain zegoelarik. Nafarroako patroia dela? Bai, naski! Haatik, nola ohoratuko dugun? Ez denek ber gisan. Iritzi eta ospakizun ezberdinak agertuko dira, bai Nafarroa Garaian, bai mendebaldeko hiru lurralde historikoetan. Bere margo berezia ekarriko du Nafarroa Behereak, eta orokorkiago Iparralde guztiak. Hegoaldeari eman ziona gogoan, bien arteko lokarri ezin etena.

Euskalduna zen, berak idatzi zuen bezala, haatik, hori kontzeptu politikoa da. Beraz, euskaldun guztiok Xabier ospa dezagun, euskararen patroi nafarra, mugaren bi aldeetakoa.

Azkenik: 2.000 urtean Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak Xabierko Frantzisko liburua argitaratu zuten elkarrekin, bi hizkuntza ofizialetan. Hor argi eta garbi erran zen Xabier euskalduna zela.


Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Osasunbideak erizain lanpostu bat kendu du Erronkariko bailaran

Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.


Eguneraketa berriak daude