Sopela: Eukalipto artean tumulu bila
- Sopela esanda hondartza, itsasoa, uda, datorkigu gogora. Han daude Bilbo Handitik gertuen dauden hondartzarik handienak: Barinatxe eta Arrietara. Uda partean, Berangotik Sopelako hondartzetara bitarteko errepidean, asfaltoa ikusi ere ez da egiten igarotzen diren auto kopurua dela eta. Iaz, gainera, zeresan asko sortu zuen hondartza bueltan TAO jartzeko Sopelako Udalak hartu zuen erabakiak. Baina, Sopelak sorpresa bat baino gehiago gordetzen du. Izan ere, han dago Bizkaiko mendaterik xumeena: Munarrikolanda izena du (ez erratu Arratiako Mugarrikolandarekin) eta 257 metroko garaiera baino ez dauka. Baina 5.200 urte baino gehiagoko historia gordetzen du garo eta eukalipto artean ezkutaturik.
Munarrikolanda igoera, edozeinentzako moduko paseotxoa da; ez dago batere aldapa gogorrik -tarte batean dagoen maldatxoa izan ezik, baina hain da laburra akordatu orduko amaitzen dela-. Hortaz, Munarrikolandara igoera han dauden gure arbasoen hilobiak ikusteko igoera izango da eta ez mendigoizale gisara egindako irteera.
Joan zen urtean sopeloztarrek, turismo bulegoak bultzatuta, herrian dauden aztarna historiaurrekoen gaineko berbaldiak izan zituzten. Bisitarientzako ere aproposa izan zitekeelakoan, ibilbide historiko antzera atondu zuten Munarrikolandara igoera eta bidea markatu zuten. «Munarrikolanda ibilbide dolmenikoa» deitu zuten eta Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntza ere izan zuten horretarako. Fernando Bazetak zuzendu zuen berreskuratze lana. Bazeta zaharberritzaile eta EHUko Arte Ederren fakultateko irakasle da. Guztira zazpi dira trikuharriak. P.M. Gorrotxategik aurkitu zuen lehenengoa 1964an eta Munarrikolanda II.a deitu zion; 1974an Saratxagaren laguntzarekin Saierriko tumulua, Saierrikolanda I.a trikuharria, Saierrikolanda II.a tumulua eta Munarrikolanda I.a trikuharria aurkitu zituzten. Aurrerago Yarrituren laguntzarekin beste bi aurkikuntza egin zituen Gorrotxategik: Goikoganako trikuharria 1981ean eta Saierriko Muinoko tumulua.
Harrezkero berreskuratze lanik egin da inguru horretan. Esaterako 2000. urtean Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin zaintzarako proiektua gauzatu zen. Lan horretan aritu ziren arkeologoak Fernando Bazeta EHUko irakaslea eta Juan Carlos López Quintana Agiri elkarteko kidea izan ziren.
Sopela gure atzean lagako dugu bidezidorrean gora goazela eta 10 bat minutura porlan zurizko bidearekin bat egingo dugu. Ezkerretara, gorantz, joko dugu. Hauxe izango da ibilbidetxoko maldarik gogorrena, baina nahiko laburra denez gero, igarri ere ez dugu egingo. Eskumara industriagune handi bat ikusiko dugu, mendi itxura guztia apurtuko duena. Industria hori bistatik galduko dugu eukalipto basora sartukeran.
Bi bidezidor aurkituko ditugu parez pare, bidean gora eginda. Hortxe amaitu da porlanezko bidea eta berriz ere lur eta harezko bidezidorra izango dugu lagun. Bata zein bestea hartuta leku berera iristen denez, guk eskumarago dagoena hartu dugu; zabalena delako. Bitxia egiten da hainbeste hondar egotea bidean; itsasoa gertu dago, baina badirudi ekarritako hondarra dela bidean dagoena.
Gure bidea zelai horren eskumatik doana da. Badago bidearen eskumaldetik doan beste bidexka bat, balkoi itxura hartzen duena eta Abraren ikuspegi zabala eskainiko diguna. Eguraldi onarekin ikuspegia hobea da, jakina. Geuk ez dugu zorte hori izan. Hala ere, ezkerralderantz Bilboko itsasadarra ikusiko dugu eta Ezkerralde guztia. Aurrera Kantabriarekin muga ikusiko dugu eta parez pare, itsaso zabala. Eskumaragoko Plentziara arteko bista sumatuko dugu. Plentziatik eta Gorlizeraino itsaso tartea ere ikusiko dugu, baina bidean aurrera goazela izango da hori.
Ostera, aipatutako bidegurutzean, eta ibilbideko lehenengo tumuluaren parean, aurrera eginez gero, tumulurik tumulu egin ahal izango dugu bidea eta, ibilbide biribila osatu berriz ere hasiera puntura agertuz. Horixe da aukeratu duguna.
Lehenengo tumulu horretatik aurrera, hamar bat minutuz ibiliko gara garo artean -hortik izango dugu Plentzia eta Gorliz arteko kostaldearen bistarik garbiena, Gorlizko faroa sumatzeraino-, berriz ere eukaliptoetara iritsi arte. Orduan aurkituko ditugu beste tumuluetara garamatzaten markak eta batetik bestera dagoen tartea adierazten duten bide seinaleak. Lastima da, baina ingurua apur bat gehiago txukunduz gero, hobeto ikusiko lirateke.
Bide guztia markaturik dago; 5 minutura hurrengo tumulua, 8 minutura… Guk, tarte batez bidea jarraitu dugun arren, behera egitea erabaki dugu markatu gabeko bide bat jarraituz. Orientazio kontua da, ezkerrera okertzen ari ginen, eta beheranzko izugarrizko aldapa zuen bide bat hartu behar izan dugu, 3. tumuluaren bidearen erdi aldera. Lurrezko bidea da, motorzaleek erabili izan dutena, markek adierazten dutenez.
Ia errepideraino iritsi gara, baina bertara joan barik ezkerraldetik badago bidetxo bat, baserrietatik doana. Bide hori hartuta baserri zahar batera iritsiko gara. Aurrealdean Andaluzian hainbeste ikusten diren indipikuak ematen dituen kaktus erraldoi bat dauka.
Errepidera atera aurretik sasoi bateko baserriaren hormak igartzen zaizkion beste etxetxo baten aurrealdetik pasatuko zarete eta azkenean, Urko kiroldegira eramango gaituen errepidera iritsiko gara. 10 minutu ibili behar dugu errepide bazterretik eta kaminoa maldan behera hasten denean, ezkerrerantz bide-seinaleak adieraziko digu kiroldegia non dagoen. Bost bat minutura autoa laga dugun lekuan agertuko gara.
PPrekin eta EH Bildurekin negoziazioetan porrot egin ondoren etorri da Ahal Dugurekin adostutako akordioa. Indar politiko honek aitortu duenez, maximalismoak atzean utzi eta errealitateari heldu diote, errenta baxueneko herritarren aldeko akordioa lortuta.
“Posta publikoa eta kalitatezkoa. Eskubideen aldeko Hitzarmen eta Akordio baten alde” aldarrikapenarekin, LAB, ESK eta ELA sindikatuek lan-baldintzak eta posta-zerbitzu publikoaren kalitatea defendatzeko mobilizazioa egin zuten atzo, hilak 12, Bilboko Eliptika Plazan.
Herriko EH Bilduko zinegotzi eta legebiltzarkide den Ander Goikoetxeak egindako galdera parlamentario bati Jaurlaritzak emandako erantzunaren bidez jaso informazioa hau. Bi haize sorgailu ezartzeko asmoa dago eta Cluster Hernani izeneko proiektu zabalago baten barruan kokatzen... [+]
Hezkuntza bi arazo handik zeharkatzen dutela adierazi dute IAk: "ideia erreakzionarioen" gorakadak eta "ikasleen egoeraren okertzeak". Mobilizazioaren deialdia hedatzeko, goizean errepide mozketak egin dituzte Donostian, Iruñean eta Gasteizen. Bilbon, Euskal... [+]
Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.
Gasteizko 1 zenbakiko Auzitegi Kontentzioso-Administratiboak emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Lan poltsan parte hartzeko euskara maila altuenaren baliokide diren 3. eta 4. eskakizunak indargabetu zituen Gasteizko Auzitegiak.
Hainbat eragilek deituta, NATOren aurkako elkarretaratzea egin da Iruñeko Udaletxearen aurrean. Izan ere, gaur, martxoak 12, 39 urte bete dira Hego Euskal Herriak, Espainiar Estatua NATOn sartzeko erreferendumari ezezkoa eman ziola. Askapenako kide batek adierazi du, gaurko... [+]
Azkar! Azkar! Adi egon, ez daukat astirik eta! Ohartarazi behar zaitut, denborak agian ez baitit uzt… Pipipipi-pipipipi! Pipipipi-pipipipi!
Goiz jaiki, eguneratuta egoteko irratia piztu, dutxa hartu, ilea lehortu, orraztu, bizarra kendu edota makillatu, kafea egiten den... [+]
Europako Batzordeak 26.000 milioi euroren inportazioak zergapetuko ditu apirilaren 1etik aurrera, Donald Trumpek altzairuari eta aluminioari ezarritako muga-zergei erantzunez. Enbido-komertzialek jarraitzen badute, Euskal Herrian lehen sektoreak nozituko du gehien norgehiagoka... [+]
Ez da berria, lehen ere ezagutu ditugu horrelako egoerak. Bere garaian hartutako erabakiaren emaitzak okertzen doazenean, zuzentzeko nahiko denbora balego bezala, eta ez da egia.
Hitz politak, itxaropentsuak, euskal gizartean pozik entzuten direnak, bai, baina badut beldurra,... [+]
Azpeitiko Udalak etxebizitza hutsei ezarritako kanona abian jarri berritan –eta Euskadi osora zabal daitekeela jakinda–, etxebizitza horien jabeen eta eskuineko alderdien kexak irakurtzen eta entzuten hasiko gara. Jabetzarako Eskubidearen inguruko mantra horiek... [+]
25 bat eragilek adierazi diete elkartasuna apirilaren 11n Baionako auzitegian epaituko dituzten Intza Gurrutxaga eta Gorka Torre Euskal Herrian Euskaraz taldeko kideei. Egun batzuk lehenago, apirilaren 6an Baionan eginen den manifestazioan parte hartzeko deia ere luzatu dute.
Lurrak guri zuhaitzak eman, eta guk lurrari egurra. Egungo bizimoldea bideraezina dela ikusita, Suitzako Alderdi Berdearen gazte adarrak galdeketara deitu ditu herritarrak, “garapen” ekonomikoa planetaren mugen gainetik jarri ala ez erabakitzeko. Izan ere, mundu... [+]
Asteazken eguerdian berreskuratu du askatasuna astigartarrak, zigorra osorik beteta. Espainiako Auzitegi Nazionalak otsailean inputatu zuen ETAren zuzendaritzako ustezko beste lau kiderekin batera, Gregorio Ordoñezen hilketa leporatuta.
Azora putre funts alokairua igo eta mantentze lanak alde batera utzi ditu, Isaac Lagos eta bere familia etxebizitza uztera behartuz. Kaleratzearen aldeko epai bat jaso berri du maizterrak.