Landareak: Zumarraga, Kanariar Uharteak
Zumar hitzetik datozen toponimo asko ez dut ezagutzen. Itxuraz, Ulmus generoko zuhaitz hau ez da oso ezaguna edo erabilia izan euskaldunon kulturan, bestela non edo han azalduko litzateke ugarixeago.
Hala ere zumar asko ezagutu dugu geure inguruan. Zura ona izaki azken mendeetan erruz zabaldua zen zumarra. Jendea bata bestearen gainean gustora asko bizi den hiribilduetan kale zabaletako modako zuhaitza ere izan zen, hortik ezki, zurzuri, platano... edozein zuhaitzekin osatutako kale zabalari zumardia deitzeko ohitura. Gazteleradunek «alameda» deitzen dutena (alamo, zurzuria, Populus alba).
Zumarra ia erabat galdua da, ordea, geurean. Hemen XX. mendearen 80ko hamarkadan grafiosia gaitzak eraso zuen. Gaitz hau ontto batek sortua da eta zuhaitzak izerdia garraiatzeko erabiltzen dituen tututxoak itotzen ditu. Gaitza berez ez da hiltzailea, tutuak erabat ixterako urte berria dator eta zuhaitzak tutu berriak eraikiak dituenez aurrera egiten du. Gaitzak berez duen hedatzeko gaitasuna xomorroak eraikitzen dituen zulotxoek areagotzen dute zuhaitzak hil arte. Milaka eta milaka zumar hil ziren garai haietan. Iruñean soilik hamabost bat mila hil zirela uste da. Erresuma Batuan hamabost milioi eta AEBetan berrogei milioi hil ziren.
Geroztik gaitzarekiko erresistentzia duten barietateak sortzen saiatu dira muintegi bat baino gehiago. Ezagunena Resista izena eman dioten bat da.
Orain Kanariar Uharteetan iraun duten zumar ugariekin bilduma handi bat sortzeko asmoa dutela jakin dut. Uharte hauetara ez da gaitza iritsi eta bertan jaso eta jagon nahi dituzte galtzeko zori larrian dauden zumar espezie eta barietateak. Zumarragako herriak badu zeinekin anaikidetu...
EH Bai koalizioak babesturiko Ahetzen zerrenda gailendu da bozen bigarren itzulian, joan den igandean, botoen %44 erdietsirik.
Irailetik Venezuelatik alde eginda egon ondotik, eta azken asteotan Hego Ameriketan kanpaina kutsuko bira egin ostean, hauteskundeetara aurkeztu zen Edmundo Gonzálezek hitzemana zuen Caracas hiriburuan agertuko zela Nicolas Madurok kargua hartuko zuen egunean. Bere... [+]
Lapurdiko Makean egin du Euskal Selekzioa Orain elkarteak lehenengo biltzar nagusia. Iazko udan Frantziako selekzioarekin jokatzeari uko egin ziotela iragarri zuten Ipar Euskal Herriko hamabost pilotarik osatzen dute gaur gaurkoz ekimena, zeinak helburu duen, besteak beste,... [+]
Fiskaltzak hamalau urteko espetxe zigorra eskatu du Mario López saskibaloi entrenatzaile ohiarentzat. Akusazio partikularrak hemezortzi urtekoa eskatu du. Gernika-Lumoko Sare Feministak elkarretaratzea deitu du Bilboko epaitegi aurrean. Lópezi 1998 eta 2001 artean... [+]
Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]
Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]
Inor ez ala denok. Klima larrialdia inork ez pairatzeko aldaketak bideratu ezean, behintzat guztiek pairatu dezagula. Zuk –irakurle–, nik –Jenofa–, haiek –pobreak– eta haiek –aberatsak–. Satisfaziorik ez zidaten eragin Los... [+]
Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta memoriaren arteko zubia azkarrena ez bada, bizkorrenetakoa bai... [+]
Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]
Gaizki erabilitako zorionak eta buklean errepikatutako urte berri on guztiak atzean utzita, berriz ere hasi da gurpila martxan –inoiz gelditu al da?– eta gu arnasa hartzen –edo horrelako zer edo zer–. Honetan ere artzaina izatea abantaila da, ardi-lanetan... [+]
Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]