Hamabost urtean 2.383 euskal langile hil da
- Egunero sei mila pertsona hiltzen dira munduan lan istripuen ondorioz, eta urtean bi milioi lan munduan gertatutako istripuen erruz edo lanbideak eragindako gaixotasunengatik. Euskal Herria ez da irla bat triskantzen mapa horretan; izan ere, urtean batez beste 130 pertsona hiltzen baitira. Esate baterako, 1988-2004 aldian 2.300 pertsonatik gora hil ziren. Jadanik 54tik gora pertsona zendu da aurten lan istripuen ondorioz.
Duela hilabete pasatxo ospatu zen Laneko Segurtasun eta Osasuneko Nazioarteko Eguna. Testuinguru horretan, Europako instituzioek eta sindikatuek lan munduko ezbeharren gaia aztertzeko ahalegina egin dute. Estatistikak eskaini dituzte, ezbeharren arrazoiak aztertu eta zin egin dute alde guztietatik zainketa lan handiagoa egingo dutela Lanaren Nazioarteko Erakundearen datuen arabera egunero-egunero 6.000 pertsonen heriotza eragiten duen gaitz honi aurre egiteko, laneko istripuei eta lanbideak eragindako gaixotasunei, alegia. Euskal Herrian bakarrik -Iparraldeko datuak falta zaizkigu beti bezala- urtean 100 pertsona hiltzen dira, batez beste, lan istripuen erruz. Hego Euskal Herrian 2.383 pertsonek galdu zuten bizia 1988-2004 aldian lan istripuen eraginez. Aldi horretan bertan beste 15.000tik gora langilek izan zituzten lan istripu larriak. Hurrengo orrialdeko grafikoan ikus daiteke laneko ezbeharrek Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan izan duten bilakaera. Europar Batasunean (EB) urtero 7.500 pertsona hiltzen dira, batez beste, laneko ezbeharrengatik; 1.400 pertsona hiltzen dira Espainiako Estatuan eta 661 pertsona Frantziakoan.
Bai adituek eta bai sindikatuek, hiru arrazoi nagusi aipatzen dituzteegoera hau sortu izateko: Europako lan munduan gizarte atzerakada gertatzen ari dela, lan munduaren erregularizaziorik ezerantz goazela, lan baldintza kaskarragoetarantz eta lanaldi luzeagoetarantz. Zenbait sindikatu abertzaleren "lan baldintza kaskarrek hil egiten dute" esloganak zerikusi handia du Euskal Herria ere jasaten ari den laneko erregularizaziorik ezarekin. Lan istripuen estatistikak aztertu besterik ez dago lan ezbehar gehienak lan baldintza kaskarrak dauden lekuetan gertatzen direla aitortu behar izateko: eraikuntza da sektorerik arriskutsuena, hor baitago kontrata eta azpikontrata gehien. Lanbide prestakuntzarik kaskarrena eta laneko osasunaren kulturarik urriena ere sektore horretan daude. Hain zuzen ere, Euskal Herrian jadanik hamalau langiletik gora hil dira eraikuntzan aurten.
Laneko Segurtasun eta Osasuneko Nazioarteko Eguna baliatuz, Lanaren Nazioarteko Erakundeak adierazi du lantokietan arriskuei aurrea hartzeko neurriak har ditzatela eskatu behar zaiela enpresaburuei. Biziki larria da Bizi eta Lan Baldintzak Hobetzeko Europako Fundazioak onartu duen bezala onartu behar izatea azken hogeita bost urteotan "orokorrean lan baldintzek ez dutela hobera egin".
Ekoizpen prozesuko agente guztiak eta administrazioko agintariak dira egoera honen arduradunak, batzuk besteak baino erantzukizun handiagoarekin: enpresaburuak, langileak, enpresa batzordeak, sindikatuak, lan ikuskaritza, tokian tokiko gobernuak eta erakunde judizialak. Egia da zenbait euskal sindikatuk esaten duena: enpresaburuek ez dute esku hartzen laneko osasunean eta "etekinak jartzen dituzte laneko osasunaren gainetik" edo, "ez diote behar bezalako garrantzirik ematen laneko osasunari" edo, "22.000 langileko lan ikuskatzaile bakarra dago" edo, "laneko ezbeharrak eguneroko loteria dira, tokatu arte"...
Edonola ere, langileek, enpresa batzordeek eta sindikatuek ere beren zeregina daukate: segurtasun arauak aplikatzea edo, halakorik ez badago, eskatzea eta exijitzea; laneko osasuneko prestakuntza exijitzea; lan ikuskatzaileari enpresak salatzea; erakunde judizialetan salaketak jartzea eta ez amore ematea arau haustea egin duen enpresarekin, enpresa erantzulearekin, akordio ekonomikoa lortu delako eta abar.
Zoritxarrez, lan istripuak ez dira kasu isolatuak euskal geografian. Aurten heriotzak eragin dituzten lan istripuak gertatu diren lekuak aztertuz gero ikus dezakegu Hego Euskal Herriko lau lurraldeetako herri askoko zerrenda ateratzen zaigula. Esate baterako, heriotzak eragin dituzten lan istripuak gertatu dira Azpeitia, Andoain, Barakaldo, Mungia, Portugalete, Uharte, Basauri, Errenteria, Iruña, Irura, Asparrena, Ormaiztegi, Berriozar, Arizkun, Araka, Donostia, Ultzama, Bergara eta beste herri batzuetako enpresa edo eraikuntza obretan. Elorrio, Bilbo, Santurtzi, Getxo, Abanto, Trapagaran, Galdakao, Azpeitia eta beste herri batzuetako hainbat enpresatan ere lan istripu larriak izan dira.
Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]
Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]
Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]
"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".
Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]
Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.
Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]
Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]
Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]
Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]
1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.
Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.