Iparraldera Garai, ipar-ekialdera Berrizko Olakueta, ekialdera Elorrio, hego-ekialdera Atxondo, hegoaldera Otxandio eta Aramaio, hego-mendebaldera Dima, mendebaldera Mañaria eta Izurtza eta ipar-mendebaldera, berriz, Iurreta eta Durango. Hori esanda, dudarik ez dago, Abadiñora jo dugu, Muntsaratz, Zelaieta eta Traña-Matiena auzoek eta beste hainbat baserri auzok osatzen duten herrira; N-634 errepideak erdi-erditik zeharkatzen duen herrira; Anboto alde batera eta Oiz bestera dituen San Blasen egoitzarik kuttunenera.

Han egin dugu hitzordua; egunero, gutxienez birritan, itzelezko auto ilarak eragiten dituen semaforoaren parean, Zelaieta auzoko Jesus Kurutziltzatuaren makurraraztekoak eta Kalbarioak osatzen duten barroko garaiko monumentuaren ondoan, San Blasetan jendez beterik egoten den plazan.


Handik gertu, Ibilaldia 05 egingo da maiatzaren 29an. Durangoko ikastolek antolatu dute Bizkaiko ikastolen aurtengo jaia, Kurutziaga eta Ibaizabal ikastolek. Eta osatu duten ibilaldia, 1980an, Ibilaldiaren bigarren aldian egin zuten legez, Abadiñora arte iritsiko da. Hain justu guk gure ibilbidea hasiko dugun lekutik oso gertu. Astola auzora iritsiko da Ibilaldia 05, Abadiñoko futbol zelaia eta estalkidun igerilekuak dauden auzora, bai eta Durangaldeko historia zaintzeaz arduratzen den Gerediaga elkartea hartzen duen Astola etxera ere. Astolabeitia industrigunetik igaro ostean Arta izeneko gunera iritsiko da Ibilaldia.

Han dago Arta baserria, Gerediagako kofradiaren 14 etxe-jaunetako baten etxe zena, Zelaieta auzoarekin muga-mugan dagoena eta Durango eta Abadiñoko herrien arteko muga naturaltzat hartzen den errekastoa. Leku hauek guztiak 634 nazionalaren alde batera daude eta gu ere, gaurko irteera egiteko prest gaude errepide horren bide bazterrean.


Zelaietako baseliza ezkerretara dugula eta errepide nagusira begira egonik, etxe biren artean dagoen bidetxoa hartuko dugu. Galtzerik ez dago San Vicente enpresara garamatzan bidea delako eta bide-seinalea ere baduelako. Bidea Barriona dorrearen ondotik pasatzen da -eskumara geratzen den harrizko etxea-; 1591n eraikitakoa omen da.

Enpresara iristean, honen horma kontra dagoen goranzko bidexka hartuko dugu; berau dugu Mendiola galtzada deritzona. Ordu laurden bateko bidea da; lehenengo zatian erripa txiki bat daukana, baina berehala sasoi bateko jauntxoek eta beren emazteek herriko kontuetaz jarduteko paseoan erabiltzen zuten arbola artea baino ez dugu sumatuko. Badauka sentsazio hori sorrarazteko ahalmena galtzadak; etxe handiko herria baita Abadiño eta jauntxo askoren sorleku.

Galtzada 1855ekoa da, baina bidea zaharragoa ei da. Antza denez, guk egin dugun galtzada aurretik zegoen beste bat konpontzerakoan egin zuten. Abadiñoko historiak jasotzen duenez, Elorriotik zetorren Errege bidea San Kristobal ermitarekin lotzen zen eta Abadiñotik aterata San Kristobal ermitan Urkiolako bidearekin bat egiten zuen.


Ordu laurden-20 minutuko bidea da galtzadan zeharrekoa. Tartean hainbat baso bidek bat egiten dute gure galtzadarekin, baina guk, ia-ia Mendiola auzora doan errepidera arte egingo dugu eta hori baino lehen eskumara ateratzen den baso bidean gora hartuko dugu. Zein baso bide den duda izanez gero, segi galtzada autoentzako errepidera arte eta bueltan etorri; pare bat minutuan ezkerrera dagoen lehenengo bidea hartu.

Hemendik aurrerakoa, baso pista da. Nahiko aldapatsua dela ere aitortuko dugu. Hala ere, lasai hartu eta bistaz gozatu, alde batera Oiz mendia dugulako (eskumara) eta beste aldera Durangaldeko mendilerroa.


Untzilla baserria izango da gure jomuga lurrezko bidean gora. Tarte batean gerizperik ere ez duen bidea da hartuko duguna, baina nahiko erraz iritsiko gara gora -tarteka bidea porlanezkoa ere bada-.

Hogei-hogeita hamar minutuan bidegurutzera iritsiko gara. Eskumara pistak beherantz jarraitzen du eta Abadiñoko udalerriaren ikuspegia izango dugu. Guk ordea, ezkerrerantz egingo dugu, Durangaldeko mendilerrorantz, Untzilla baserrirantz. Eta hara iristean -minutu bat- igarriko diozue zergatik diodan Untzilla baserrikoen inbidiatan egoteko ibilbidea dela gaurkoa. Hara heltzean, etxe aurrera jo ezazue; txakurrak zaunka egingo dizue, baina lotuta dago.

Untzilla Behekoa baserriak daukan ikuspegi zoragarri horren oso antzekoa dauka bidean aurrerago topatuko dugun Untzilla Erdikoak eta baita gorago ikusiko dugun Untzilla Goikoak ere. Baserri hauek igarota, bideak beherantz egiten du eta ezkerreko bidea hartuko dugu, Anboto gure eskumara dugula.

Lehen igotako guztia jaitsiko dugu asfalto bidea jarraituta. Tarte batean, harrobia ere ikusiko dugu, Durangaldeko ekologisten amesgaiztoetako bat.
Larringango haize-errota

Ordubete daramagu oinez eta aldapan behera Larringanera iritsiko gara. Larringango haize-errota eta Larringan baserriaren aurrealdetik igaroko gara.

Haize-errotaren aurrealdean sasoi baten garbitzeko erabiltzen ziren harrizko garbilekua dago oraindik ere; albo batera iturria eta bestera ur-aska. Gure bideak haize-errotari bueltan emanez jarraitzen du, apur bat aurrerago ikusiko dugun Larringan baserriraino. Han, bidexka burdinazko kateak ixten du autoentzako, baina oinezkoentzako arazo barik aurrera egiteko modua dago. Dagoeneko ez da asfalto bidea; berriz ere lur bidea izango da eta berriz ere arbola artea. Handik ordu laurden eskasera bidegurutze batekin egingo dugu topo. Oraingoan ere ezkerrera doan bidea hartuko dugu; hemendik aurrera asfalto bidea izango dugu lagun gure ibilbidearen amaiera arte.


Gure hurrengo jomuga Mendiola auzoa izango da. Mendiolan izan ginen aurreko batean ere, Atxartera irteera egin genuenean. Oraingoan, ordea, atzeko aldetik iritsiko gara San Kristobalen omenezko jaiak ospatzen dituzten auzora. Iritsi aurretik, ordea, baserri-gune bat igaroko dugu. Hemen aukera batzuk eskaintzen dizkigu bideak. Mendiolara jaisteko bidea da horietako aukera bat eta guk horixe bera hartuko dugu. Hala ere, badago aukera Atxarteko hormara heldu eta Aita Barandiaranek ikertu zuen Bolinkoba bisitatzeko. Gaur, itzulbidea hartzea erabaki dugunez, Mendiolara joko dugu, baserri-gune horretara iritsita ezkerrerago geratzen den bidea hartuta. Handik hamar-hamabost minutura iritsiko gara Mendiolara eta horrekin batera, beherako bidea amaituko dugu -aurrerantzean, ibilbide hasierara iritsi arte, laua da bidea-.

Mendiola auzoan San Kristobal ermita ikusiko dugu, errekatxoaren beste aldean, auzunera iritsi aurretik. Bide amaieran sasoi batean auzo eskola izan zen eraikina topatuko dugu. Gaur egun Errekatzo txokoa da, auzotarren batze-lekua.

Honen atzealdean dagoen pilotalekua ezagun egingo zaie Durangoko Kafe Antzokia bisitatu dutenei, Plateruena kafe antzokiko argazkietan agertzen baita. Bidea jarraituta, Olondora iritsiko gara. Jatetxea, taberna eta jolas-parkea daude Olondon.

Handik gora Atxartera irits daiteke. Guk, ordea, Abadiñora buelta egin behar dugunez, ezkerrerantz egingo dugu errepidea jarraituta.

Errepideak 634 nazionalera eramango gaitu. Hor aukera bi ditugu; ezkerrera eginez gero, ibilbidea hasitako lekura iritsiko gara; aldiz, eskumara egingo dugu, Abadiñoko Muntsaratz dorre ezaguna bisitatzeko. Gaur egun Kalitatea Fundazioaren egoitza da, baina IX. mendeko dorretxe honek historia luze eta aberatsa dauka (ikus koadroa).

Muntsaratzetik bidean atzera egin eta hasierako bidera iritsiko gara.