Adolfo Arejita: «Euskara irakatsi ahala, ikasi du asko gure belaunaldiak»


2021eko uztailaren 28an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bizkaitar hizkera jaiotzetik du Adolfo Arejitak. Bilbon jaioa, amaren herrian, Morgan, hazi zen umetan eta euskararekiko sustraia Morgako haurtzaroari lotuta dago. Azken urteotan irakasle jardun du Deustuko Unibertsitatean, Euskal Filologiako ikasgaietan. Baina aurretik makina bat ikerketa eta lan egin du gure hizkuntzaren harian. Datorren ekainaren 24an egingo dute euskaltzain osoari dagozkion domina eta diploma eskuratzeko ekitaldia. Bere ibilbidearen berri eman digu, baita hemendik aurrera izango dituen betekizunena ere.

Seminarioan ikasitakoa zara. Euskara ere lantzen zenuten?
Bai, seminariora joan izanarekin oso lotuta dago euskararen nire lanketa. Gainera luze egon nintzen seminarioan. Batxilergoaz gain, Filosofiako bi ikasturte eta Teologiako ikasturte bat ere egin nituen Artxandako jesuiten fakultatean. Seminarioa leku pribilegiatua izan zen guretzat euskararen aldetik. Izan ere, gu batxilergoan hasi gineneko hirugarren urtean euskara ikasten hasi ginen. Lehenengoa Xabier Peñaren metodoa izan zen, handik gutxira Kresala irakurri genuen eta hortik sortu zen gure zaletasuna eta ikastea. Jose Mari Ituarte izan genuen irakasle, gero, ondoko ikasturteetan, Karmelo Etxenagusia ere bai. Berarekin oso ikasketa metodikoa egin genuen, literatura bidez. Lehenengo Bizkaiko idazleen antologia ikasi genuen, testuak goitik behera aztertuta. Ondoren, Gipuzkoako idazleen antologia, bai klasikoak, bai modernoagoak, testuak aztertuta. Goragoko mailetan ere, euskararen ikasketa ona egin genuen.

Noiz hartu zenuen euskara lantzeko bidea?
Seminarioko goi ikasketekin batera, Deustuko Unibertsitatean Filologia Erromanikoa ikasi nuen. Denbora horretan, euskara lantzen genuen, geure kabuz batez ere. Hau da, Mitxelenaren Fonetica Historica Vasca eta antzeko lanak irakurri genituen eta Alfonso Irigoyen ezin ahaztuzkoaren eskolak ere oso lagungarri izan zitzaizkigun. Gotzon Garate bera ere ikaskide genuen, helduagoa zen eta eragin handia izan zuen gure geroan. Hori guztia izan zen gure ikasketa mundua eta horrekin batera gero Derion egindako udako ikastaroa. Irakasle handiak zeuden han; Mikel Zarate, Karmelo Etxenagusia, Lorenzo Zuazaga eta abar. Irakasle bikainak ziren. Ondoren gu sartu ginen eta euskararen aldeko giro ona sortu zen, batez ere berbetaz euskaldunak ginenon giroa zen, natiboena nolabait esateko, euskofonoena.
Horrez gainera, euskararekikoa zaletasuna izan da, inork ematen ez duena; neure kabuz beti izan naiz euskara zalea. Osaba bat nuen oso euskaltzale handia eta idazlea. Gamizen zegoen abade eta haren liburuak ere txikitatik irakurri nituen. Etxean bagenuen euskararen ondarea eta horrek ere eragin handia izan du nire bidean.

Euskararen aztertzaile handiak izan dituzu inguruan, baina Euskal Filologiako ikasketarik ez zegoen…
Bai, Euskal Filologiako ikasketak berandu sortu ziren. Nire belaunaldikoak euskaran aditu bihurtu gara autodidakta izanik, halabeharrez. Ni 1980-1981 ikasturtean sartu nintzen Deustuko Unibertsitatean irakasle, 25 urte dira dagoeneko. Ni eta beste batzuk Gotzon Garatek sartu gintuen. Euskaran ez ginen oraindik goi mailakoak. Hau da, irakatsiz, irakatsi ahala, ikasi dugu asko. Hori zorte handia izan da, alegia, euskara euskaldunei irakatsi behar izatea. Unibertsitatean irakatsi beharrak behartu gintuen geure buruak prestatzera. Hori oso garrantzitsua izan da, gure belaunaldikoengan. Geure zaletasunez eta bestetik beharrak bultzatuta, horrela ikasi eta irakatsi genuen euskara.

Euskaltzaindiak aspaldi izendatu zintuen urgazle. Nolakoa izan da zure jarduna?
Urgazle gazterik, aspaldi, egin ninduten. Horrek ez du esan nahi urgazle izan naizen denboran Euskaltzaindiarentzat lan etengabekoa egin dudanik. Arlo batzuetan gehiago egin dut beste batzuetan baino, beharren arabera. Nik Euskaltzaindian lotura estuenak, ardurak eta karguak Euskaltzain oso egin ondoren hartu ditut. Artean, garai batean ibili nintzen adibidez Gramatika Batzordean, herri literaturakoekin ere kolaboratu izan dut, epaimahaietan, Euskaltzaindiaren ekitaldi, jardunaldi eta antzekoetan. Baina ardura astunik ez dut eduki, eta nire lana Deustuko Unibertsitatean edo Labayru Ikastegian garatu da gehiago.

Euskaltzaindian zein lan eta arlotan arituko zara batez ere?
Hainbat arlotan. Batetik, Hiztegi Batuko hitzetan, eta bestetik, batzorde edo lantalde baten buru ere banaiz, Atlas Linguistikoarena hain zuzen ere. Gainerakoan, erakundeak premia duen guztietan arituko naiz.

Zer da Euskaltzaindia euskararen bidean?
Euskaltzaindia erakunde nagusia da, eta erakunde nagusi horretan, muga administratiboen gainetik lurralde guztiak daude atxikita. Gainera diasporako jendea ere badago. Proiektuei gagozkiola, batasunaren bidean gauzak aurrera ateratzen ari dira. Orain lexiko eta hiztegikoak dira ahalegin nagusiak, lehenago maila morfosintaktikoetan izan diren moduan. Baina toponimian ere ahalegin handiak egiten ari da Euskaltzaindia. Euskal Herrian beti eduki dugu erakundeen hutsune handia, eta batez ere erakunde iragankorrak egon dira, ez iraunkorrak. Euskaltzaindia da sortu zenetik iraunkorra den horietariko bat eta sendotzen joan dena, beraz, ondo zaintzea merezi du, guztiona delako eta Euskal Herrian ez gaudelako erakunde kontuan luxuetarako.

Euskararen egoera soziolinguistikoaz beti izan duzu kezka. Nola ikusten duzu euskararen geroa?
Euskarak gizartean duen egoeraz ari garelarik, beti dago zuri-beltzaren kontua. Kontua batetik ilunago dago, beste alderdi batzuetatik argiago. Punturik ahulenak erabileran ikusten ditut, erabilera gure auzoetan, familietan eta giro normaletan. Dena den, egiten denean ere nolako euskara egiten den kontuan hartzekoa da oso, askotan pobrea baita. Hala ere, aurrerapausoa ere eman du euskarak, lehen ez zituen mailak, eremuak irabazi dituelako irakaskuntzan, komunikabideetan, kiroletan, Interneten eta gainerako arlo guztietan.

Eta zer arlo landu behar dira euskara biziko bada?
Euskara orotariko arloetan sartu da baina ez gaitu horrek konformatu behar, euskarak harturiko eremu horietan erdarak ere badirelako eta lehia horretan luzarora euskarak, hiztun kopuru txikiagoa izanik, irabazteko aukera handirik ez duelako edo galtzeko bideak errazagoak dituelako. Ahaleginak tokian-tokian egiten diren planetan bildu behar dira, herrietan, hirietan prestatzen diren normalizazio plan horietan. Hor dago geroari begira gure aupada nagusia. Euskararen transmisio etenak baina ez dakit leku batzuetan bueltarik duen, sendabiderik. Hor egin beharko genuke lan, ez dakit arlo hori nola irabaziko dugun baina betiere hobe da baikortasunez begiratzea, eta horrekin, adorea eta gogoa hartzea, guztiok elkarrekin aurrera egiteko.


Azkenak
60.000 euroko isuna ezarri diote ‘Indar Gorri’ profilaren kudeatzailari

Sare sozialetan ustezko mezu xenofoboak, gorrotozkoak eta indarkeria bultzatzen dituztenak zabaltzea egotzi diote. Osasunari ere 20.000 euroko isuna ezarri dio Indarkeriaren Aurkako Batzordeak Sadarren jokatutako Bartzelonaren aurkako Ligako partidan ikusleen egonaldia... [+]


2024-11-20 | Sustatu
Mastodonen oinarritutako Matx.eus sare soziala abiatu da, euskal kirolaz jarduteko

Matx, tokiko kirolaren sare soziala, atzo jarri zen martxan. Urte hasieran app mugikor gisa jaio ondoren, orain Mastodon azpiegituraren gainean berregina azaldu da. Tokikom tokiko hedabideen sareko kirol albisteen biltegi gisa ageri da webgunea orain nagusiki,... [+]


“Eskolako jangela orduetan gauza asko gertatzen da, ez da bakarrik jateko leku bat”

Bi ordu edo bi ordu eta erdiz haur eta gazte andana hartzen ditu jantokiaren tarteak eskoletan. Jateko, jolasteko eta elkarbizitzeko espazio horretan jantokiko arduradunak esku hartzeko dituen mugez, jarraitzen diren irizpideez, begiraleen rolaz eta duten formazioaz arituko... [+]


2024-11-19 | Leire Ibar
Langile bat hil da Petronorren konortea galdu ostean

Astelehen honetan zendu da langilea Muskizeko enpresan, mantentze lanak egiten zituen bitartean. Zerbitzu medikuek berehala esku hartu bazuten ere, ez zuten lortu suspertzea. UGT sindikatuak lan istripu honen arrazoiak ikertzea exijitu du.


2024-11-19 | Leire Ibar
Palestinako genozidioa salatuko du ikasturte honetan ere Gure Haurrak Ere Badira mugimenduak

Azaroak 20an, Haurren Nazioarteko Eguna, ikastetxe sarreretan krespoi belzdun bandera palestinarra eta bi zapata pare jartzea proposatu du hezkuntza arloko ekimen herritarrak. Azaroaren 30etik urtarrilaren 31ra bitartean haur palestinarrentzako elkartasun mezuak jaso eta ondoren... [+]


2024-11-19 | Leire Ibar
Ijito herria ikusarazteko programazio didaktiko bat prestatu du Hezkuntza Sailak

“Te Siklârel Romanipen” ikasketa plana prestatu dute Ijito Herriaren historia eta kultura Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan txertatzeko. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak sortu du proiektua, EHUrekin eta Amuge Euskadiko Emakume Ijitoen Elkartearekin... [+]


2024-11-19 | Leire Ibar
Nafarroako Unibertsitate Publikoak Justizia Errestauratiboko Titulua eskainiko du 2025ean

Bitartekaritzaren eta pertsonen arteko komunikazio zuzenaren bidez, izaera penaleko gatazka bati konponbidea aurkitzea da Justizia Errestauratiboaren helburua. NUPek eskainiko duen prestakuntza 100 ordukoa izango da eta ikasleei titulazioaren gastuen %90 ordainduko zaie. 


2024-11-19 | Pau Lluc i Pérez
Hainbaten artean, bat

Vicent Andrés Estellés poetaren hitzak harturik, bat naiz hainbat eta hainbat kasuren artean, eta ez kasu bakan, arraro edo ezohiko bat. Zoritxarrez, ez. Hainbaten artean, bat. Zehazki, Europako Kontseiluaren arabera, eta ibilbide handiko beste erakunde batzuen... [+]


2024-11-19 | Jon Torner Zabala
Fermin Muguruza: “Pradales lehendakaria bere Justizia Sailarekin ados dagoen jakin nahiko nuke”

Fermin Muguruzak kontzertua eskaini zuen pasa den larunbatean Martuteneko kartzelan, Iñaki Pikabea 'Piti' eta Joseba Sarrionandia ETAko kideek espetxe horretatik ihes egin eta 39 urtera. Orain, kontzertua dela-eta hainbat jenderen kexak jaso ostean, Eusko... [+]


2024-11-19 | Mikel Aramendi
G20ko protokoloa eta Txinaren lau marra gorri

Argazkia bai, ala argazkia ez? Oraintxe bertan, ez dago argi Rio de Janeiron hasi berri-berria den G20aren goi bileran argazkia izango ote dugun ala ez. Bertaratu diren agintari gorenen “familia-argazkia”, alegia. Horrelakoetan arauzkoa bihurtu dena: turista... [+]


‘Bizkarsoro’ Donostiako zinemetara iritsiko da, Bageraren, udalaren eta SADEren elkarlanari esker

Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]


2024-11-19 | Gedar
Kartzelatik irtetean ematen zen diru-laguntza apurra desagerrarazi dute Espainiako Estatuan

Nafarroako Salhaketak jakinarazi duenez, laguntza hori ezinbestekoa zen preso egondako pertsonek "gutxieneko oinarri ekonomiko bat" eduki zezaten, "askatasunean bizitzen hastera igarotzean". 480 eurokoa baino ez zen subsidioa.


Eguneraketa berriak daude