Agenda 22


2021eko uztailaren 19an


Nondik nora?

genda beti jo izan dugu etsai itogarritzat. Gutiziaren bat, lagunarteko bazkariren bat, egotean egote hutsa... agendak galarazi izan digu urteetan. Lodia, estua, beltza edo arrea, arimadun arerio bihurtu dugu urtea joan eta urtea etorri, beregan eskumenik ez dugula sinistera iritsiz. Bete beharreko koaderno zitala lagun hartzea erabaki dut orain. Oroitzapenen euskarri eta gogoeten sorburu ere bada agenda, ikusien eta ikasien ibilbide, memoria-hutsik gabea.
22 berriz, 21ari kontrajarriz izendatu dut. Bestelakoa delako mugikortasun jasangarriaren kontzeptua, begiratu bulego bateko leihotik edo ibili batetik bestera jendearekiko etengabeko igurtzian. Herrien eta sentimenduen, eta herri-sentimenduen mapa osatzeko bidelagun hartuko dut hilero-hilero agenda. Ez espero izan erabateko zintzotasunik ordea, leku-izenetan. Bisitatu aurretik izen bat duen herriak beste bat har baitezake etxerakoan.


Nor tentatua

Ai baletoz berriz, bertso-bazkari edo afari bakoitzean apaiza bertsolariaren ondoan esertzen zen garai haiek! Izugarri errazten digu lana nor tentatua izateak. Gainera, apaizak, bertsolarion modura, jendaurrean mintzatu gabe etsitzen ez dakitenak dira, eta haien otordu aurreko edo osteko hitzek hari-mutur ezin hobea eskaintzen digute gure jarioa ehuntzen hasteko. Araotzen ondoan izan genuen Martin. Postrea amaitu ondotxoan jaiki, eta Gatzagara joan zen hileta-elizkizun bat burutzera. Bueltan etorri eta zortzietako meza eman zuen Araotzen. Amaitu eta Elkartera berriz sartzean, han aurkitu gintuen gu, oraindik jarriak, lehen utzitako lekuan. Apaizek eta fraideek ere lan egiten dutela adierazi nahi nuen; bidenabar, gu ere ez garela uste bezain alferrak.


Itzalen itzal

Antonomasia: ezaugarri orokor batzuk adierazteko, izen-propio baten erabilera. Izen horrek ordea, itzaltsua behar du oso, garaikideen artean bederen. "Hi haiz hi Indurain!" esanda, gehienok ulertzen dugu edozein pertsona kementsu eta irabazletzat hartu nahian ari garela. Prudenciorentzat arazoak. Zer pentsatu behar zuen, hain Indurain ez zen Indurain batek? Lizartzan izan gara urtero legez. Manolo Handie omendu dugu aurten, xume. Lizartzakoa da, eta soinujolea. Lizartzakoa, soinujolea, artista... eta nor. Ez, ez nintzen Kaxianoz ari. Manolo, anaia da. Ez du anaia zenaren itzalik izango Euskal Herri zabalean, baina oso estimatzen dugu herrian eta lagunok. Bere begiondoak bustitzea lortzeko adinako esanindarra daukagula frogatzeak geu hunkitzen gaitu.


Etxebeste delakoa

"Egutegi" hitza zabaldu baino lehenagokoa da Arantzazuko "kalendarioa". Sukaldean zintzilik ezagutu izan dugu etxe asko eta askotan, orria kendu ahala ze ezuste ekarriko. Sorpresan harrapatu gaitu aurten orri batek, otsailaren hasierakoak. -Akaso, "sos-presan" jarri behar genuke hemen-. «Etxebeste Bertsolaria» zuen izenburu. Ez nuen nik orain arte horrela ezaguturiko bertsolariaren albisterik, eta jakin minez ekin nion irakurketari. Testuak aurrera egin ahala, bestelako akats itxuraz larriago baina hondoan arinagoen artean, Juan Martin Etxebestez ari zela irakurri nuen, azken Gipuzkoako Txapelketan bigarren geratu bide zenaz. Jon Martini buruz ari zen, noski. Baina Juan Martin hari, deitura, ustez lehenengoa, aurkitu behar izan zion, segur aski latz bila ibili ondoren, testuaren egileak. Ez zitzaion nonbait buruan sartzen, lehen deitura Martin izan zezakeenik Jonek. "Abuelo" eta "abuela" ez dira nonbait oraindik, Arantzazura iritsi. Norbaitek barkamena merezi izatekotan ordea, ibiliaren luzeagatik, eta dagoen lekuan dagoelako, Arantzazuko jendeak merezi du. Aita Santua bera ere ez dabil oso katoliko...


Literatura ari du

Txurdinaga eta Azpeitia, hain urrunak itxura batean, literaturak elkartu ditu nire Agendan. Bilbora joan nintzen nire azken liburuaren aurkezpena egitera. Horrek ez luke bestelako misteriorik berez. Baina Santutxuko literaturzale talde bat hilean behin elkartzen da egile baten jiran, liburuari buruzko iruzkinak elkar trukatzeko. Zinez, merezi du osteratxoak. Normala eta ohizkoa behar lukeena, albiste bihurtu digu egungo gizarte-moduak. Azpeitian berriz, Literatuzta taldeko egile gazteekin batera, bertso kantari aritu ginen. Haiek lana bapo egina zeukaten. Gu ere ahalegindu ginen. Baina ez genuen asmatu. Ez dira nonbait uztar errazak literatura eta bat batekoa. Desberdina dute publikoa, desberdina erritmoa, desberdinak bero sentitzeko mekanismoak. Gure hanka-sartzea ulergarri delakoan nagoen bezala, Udalarena ulergaitzagoa egiten zait. Saioa iluntzera aurreratu behar izan genuen, gauez areto berean film bat eman behar zutelako. Presaka amaitu genuen lana. Irten orduko esan ziguten ez zela filmik emango, hiru pertsonak baino ez zutelako sarrera erosi. El aviador zen filma. Non eta Azpeitian! Jarri ba, auto-lasterketei buruzkoren bat!


Elurra teilatuan

"Kanpoan euria ari zuen". Modu horretako esaldiekin amaitzen dira poema asko eta asko. Funtzionatu egiten dute. Barne-sentimenduak azaltzen ari denak, sentimenduen pilaketaren ondoren, kontraste bortitza lortzen du arestikoaren moduko esaldiekin. Gu, hitza emandako lekuetara iritsi ahal izan gara otsail elurtu honetan. Zortea izan dugula aipatu nion lagun bati. Barre-murritxa eginez erantzun zidan: "Zuek ez daukazue arazorik! Elurra kanpoan egiten dik!".


Azkenak
Donostiako metroko Mirakontxa-Easo zatiaren lanek %164ko gainkostua dutela salatu dute

Satorralaiak plataformak eman du gainkostuaren berri, informazioa Jaurlaritzari eskatutako txosten batetik aterata. Donostiako metroaren Mirakontxa-Easo zatiaren lanak 53 milioi eurotan esleitu ziren, eta egungo aurrekontua 139,4 milioi eurokoa da. Donostiako metro-pasantearen... [+]


Haur miopeen gorakada handia, kezka iturri: “Kanpoan jolastea oso inportantea da”

Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]


M8an faxismoaren kontra eta aliantza feministen alde egingo du Euskal Herriko Mugimendu Feministak

Martxoaren 8an kalera ateratzera deitu ditu herritarrak mugimendu feministak, "desberdinkeriek bere horretan" dirautelako. Zapalkuntza mekanismo berriak agertu direla salatu dute, eta feminismoa "ezkerreko borroken erdigunera" eramateko beharra... [+]


M3moria Auzolana ekimena sortu dute, Martxoak 3ko grebekin loturiko objektuak eta testigantzak biltzeko

Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.


12-18 urteko ikasleak zaintzaz gogoetatzen jarri ditu Euskadiko VII. Olinpiada Filosofikoak

Une delikatua igarotzen ari den zure lagun minak Taylor Swiften kontzertura joatea proposatu dizu, baina kide zaren elkarte ekologistak elkarretaratzea deitu du, abeslariak sortuko duen kutsadura salatzeko; nora joango zara? Dilema etiko horri erantzun diote gazteek, baita... [+]


Punto de Vista: mundua pantailan ikusteko beste modu bat

Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]


PSNk AHTaren Gasteizko lotunearen alde egin du, Ezkiokoa ez dela “bideragarria” argudiatuta

"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.


CAFek Jerusalemgo tranbiaren proiektua utz dezala eskatzeko manifestaziora deitu du BDZk

Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.


Famili'on egonaldi ibiltaria aurkeztu dute lehendabizikoz Baionan

Plazara, AEK, Uda Leku, Dindaia eta Ebete antolakundeak Baionan elkartu dira Famili'on egonaldi ibiltariaren lehen edizioa aurkezteko. Hizkuntza mailaren arabera eskaintza bat edo beste egongo da eta haur zein gurasoentzat izango da udaberrian.


Hamahiru urte eta erdiko kartzela zigorra ezarri diote Mario López Gernikako saskibaloi entrenatzaileari

Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.


25 urtez 300 haur bortxatu zituela aitortu duen zirujauaren aurkako epaiketa hasi da Frantzian

1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.


2025-02-25 | Angula Berria
Iratxe Sorzabal preso politikoaren absoluzioa eskatu dute Irunen

Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.


Paxkal Indo
“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”

Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]


Hasi da AEBetako Greenpeace desagerrarazi dezakeen epaiketa

Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]


2025-02-25 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Txinako Alderdi Komunista eta enpresa pribatu erraldoiak: tolerantziatik lankidetza goxora?

Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]


Eguneraketa berriak daude