Otsaileko hostoak
Topografoaren neurriak baliaturik, promotoreak orubea erosiko dio baserritarrari.
Hasi da espekulazioa.
Europa
Europa sistema osatu bat al da gure burmuinetan, Euskal Herria sistema osatu baten gisa ikusten dugun modu bertsuan? Maria Zambranok zioen: sistema bat indartsua da bere baitan dauden kreaturak forma baten jabe direnean, eta ez formaren zerbitzari.
Forma baten jabe. Europakoak gara, baina zenbat urte beharko ditugu europarrak izateko? Vasco-españolak edo vasco-frantsesak izan nahi ez eta hemendik aurrera vasco-europarrak izateko bidean jarri al gara?
Balentriak
Heroismoaren garaiak, aldi eta leku guztietan, terrorearen garaiak izan ohi dira, batzuen heroismoak besteen terrorea izaten baitu bazka.
Trukean
- Irakasle jauna, euskal gaztediak zergatik ez du benetan baliagarria zaiona ikasten? Zergatik sartu behar ditu kaskezurrean bigarren mailako gauzak?
- Zertaz ari zara, Lertxundi? Zer esan nahi duzu?
- Oso xumea da. Literatura orduetan Arrese-Beitia, Bilintx eta Mogel ikasi behar izaten ditugu, literatura unibertsalaren ikuspegitik guztiz bigarren mailakoak diren idazleak, eta hori Gamiz kontutan hartu gabe… Eta, bitartean, ez dugu Shakespeare edo Goetheri buruzko arrastorik. Denbora galtzen dugu Gamazada ikasten, baina ez ditugu Europako eta munduko historiak ezagutzen. Eta latin-hiztegia? Irakaskuntza honen erruz, ez daukagu Erromatarrean eta Grezian, guztiz ezezagunak zaizkigun bi kultura handi horietan, familiartasunez ibiltzeko betarik. Zer balore du horrelako heziketa batek?
- Ez zaizu arrazoirik falta. Eskolak arreta gehiago eskain diezaioke kultura unibertsalari. Baina ez ahaztu euskaldunak garela.
- Eta?
- Lertxundi, ahaztu egin al zaizu orain gutxi arte zure gurasoak eta zure gurasoen gurasoak zigortuak izaten zirela eskolan euskaraz hitz egiteagatik?
- Ez, ez, jakina, ez zait ahanzten. Baina horregatik ezjakinak izan behar al dugu guk?"
Trukatu berri dudan testu bat da. Arrese-Beitia, Bilintx, Mogel eta Gamiz zioen tokian jar itzazue Mickiewicz, Slowacki, Krasinski eta Towianski, erromantizismo poloniarraren lau izar. Euskara dioen tokian, jar ezazue poloniera. Zamakolada dioen tokian, Tadeusz Kosciusz-en matxinada. Lertxundi dioen tokian, Gombrowicz.
Bai. Euskal egoerara egokitu dudan testu hori Gombrowiczena da, eta, Gombrowiczekin batera, esaten hasi beharra dago: ez da batere on, ez osasungarri aberria ezkutu gisa baliatzea mundutik bereizteko; ez da on ezta osasungarri ere ez kulturarentzat, ez aberriarentzat berarentzat ere, eta irakurleak uler bitza bai kultura bai aberria nahi duen eran.
Lau apunte
Joseba Permachek dio kondenak iraganekoak direla baina indarkeriak presentekoa izaten segitzen du. Presentekoak izan nahi dugunok kausa-efektuaren funtzionamendua ikasten hasi beharko dugu Permachen logikari buruzko klaseetan.
"Europa buruzagi politikoek soilik eraiki dezakete", zioen Josu Ortuondok. Ez dakit bere burua Europako buruzagi politikotzat daukan. Nolanahi ere den: zergatik eta zertarako deitu ziguten bozkatzera?
"Madrilen masiboki egiten da bekatu", bota zuen, bai bota ere, Espainiako gotzainen buruak. Putetxeetako ate eta hormetan egoten omen diren zulotxoetatik begira bezala irudikatzen dut Rouco Varela madrildarren bekatuak kontabilizatzerakoan. Kuriosoa litzateke zenbat bekatu egiten den Bilbon edo Iruñean edo Apatamonasterion. Baina gure gotzainak lotsaz daude nonbait zirrikituetatik begiratzeko.
Auschwitz
Nolanahi ere den, Auschwitzi buruz irakurri ditudan liburu eta testu ugarien artean, Ökerny idazle hungariarraren testu labur kitzikagarri bat etortzen zait burura.
"Neska koskorrak ez zituen lau urte besterik. Haren oroitzapenak, seguru asko, urtuta zeuden, eta amak, neska koskorra zetorkien aldaketara ohitu zedin, txarrantxez jositako kontzentrazio zelaiko hesira eraman zuen, eta handik urruti ikusten zen tren bat seinalatu zion:
- Ez al zaude gustura? Laster libre izango gara. Tren horrek etxera eramango gaitu.
- Eta orduan, zer gertatuko da?
- Orduan, etxean biziko gara!
- Zer esan nahi du etxean bizitzeak?» galdetu zuen neska koskorrak.
- Lehen bizi ginen tokian biziko gara.
- Eta zer dago han?
- Oroitzen al zara zure hartzatxoaz? Agian aurkituko ditugu zure panpinak ere…
- Ama, eta etxean ba al dago zentinelarik?
- Ez, laztana, han ez dago.
- Orduan, handik... handik ihes egin daiteke?"
Bankua eta solidarioa?
Ametsa dirudi. Hobeto esateko, ez du posiblea denik ematen. Baina Angel Toñak dio:
"Ametsa da, baina amets egingarria. Batzuk betirako busti gara. Zoratuta gaudela esaten digute lagunek, baina jendea itxaropentsua da aldi berean. Beste mundu batean sinisten ez badugu, sekula ez dugu beste mundu hori egingo, eta guk sinisten dugu, bidea malkartsua izango dela jakin arren".
Eskertzen da hitzez eta ekitez eskaini nahi den mundu hobe bati buruzko testigantza.
Antzezpena
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]