Landareak: Libano gora behera
Hango baso apurretan daude bai, inoizko gerrate gehien pairatu dituzten zuhaitzak. Zedroak. Kulturak, baldin eta izan behar badu, nahi eta nahiez erlijioari uztartua behar duela pentsatzen dutenek beharrezkoak dituzten gerrateak. Nekazari libanoarrek Arz al-Rab deitzen diote zedroari, "Jaunaren zedroa". Era guztietako jainko-jainkosen bizileku izan den basoak gaur egun ere badu apopiloa: etorkizunerako babesteko, bere adarrak sutarako ebakitzen dituen guztia madarikatzen duena.
Maronitek baseliza bat dute han: abuztuero meza ospatzen dute, zuhaitz sakratuen ohorez. Hauentzako bezala, erlijio suntsitzaileak baino lehenagokoentzat zuhaitz batzuk espiritua zuten: grekoen hamadriadak, errusiarren zuhaitzetako demonioak, egiptiarren sikomoroetako jainkotxo lotsatiak... Maronitentzako bezala Siriako Nosairi tribukoentzako zedroak jainkotasunez blai dira eta Feniziarren garaietatik etengabe bete dute baso sakratuak gurtzeko erritoa.
Sakratuak ez ziren basoak, ordea, gupidarik gabe eraitsiak izan dira. Feniziarrek Egiptora saldu zituzten duela bost mila urte eta Biblostik abiatuta itsasoz almadia gisara eraman zituzten haraino. Lehen faraoien hil kaperak, gorpuen baltsamoak eta papiroak kontserbatzeko gaia zen zedroa.
David erregearen tenplua, asiriarrenak, babiloniarrek Mardukeri eskainitakoa eta pertsiarren Persepolis hiria denak dira zedro. Gero erromatarrek ontziak egiteko epaia eman zieten basoei eta enbor ipurdien arteko harkaitzetan seinaleak zizelkatu. Bizantinoek elizak eraikitzeko, arabiarrek ontzigintzarako eta Justinianok Jerusalengo Birjineran basilikako teilatua egiteko, kostata baina basotxo bat topatu eta desegin zuen. Lehen Mundu Gerran turkiarrek burdinbideak eraikitzeko erabili zuten zura hau. Victoria erreginak, koloniaren aldeko itxura lanetan, galtzeko arrisku bizian ziren zedroen bueltan harresi bat eraikiarazi zuen.
Gaur egun bai arriskua. Munduko erlijio gerrazaleenen topagune bortitzenean baitaude Libanoko zedro hauek. Gerrak eta erlijioak akaba ditzagun... zedroen alde!
Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]
Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]
Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
.jpg)
Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.
Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]
AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]
Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.
Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.