Proposamen xume bat egin nahi nuke nik ere, inork gaizki hartuko ez didalakoan. Ez da izango noski Jonathan Swift-ek Irlandako gosetearekin bukatzearren argitaratutako hura bezalakoa, zeinetan, ondo gogoratzen bazaizue, kanibalismoa aldarrikatzen baitzen; baina, mutur horietara iritsi gabe, izango du nire honek ere bere ausardia. Erakunde asko aurka jarriko zaizkit, seguruenik ere, baina kontzientziak agintzen dit, eta baita, nola ez, gure Euskal Herri honen egoerak. Baina joan nadin polikiago, azaldu dezadan auzia txukun.

Kontua da, irakurle jaun edota andreak, euskal arazoa deitzen dugun horrek ustekabeko norabidea hartu duela azken aldi honetan, eta gizartearen gehiengoa zalantza batean bizi dela, zer pentsatu ez dakiela. Begira dezagun, zeinahi gau gorritan, auzune bateko leihoetarantz: zenbat daude argitan? Ez al dira asko? Ba, bai, asko dira, ohi baino askozaz ere gehiago. Zer gertatzen da, beraz? Ba jendea esna dagoela, jendea hizketan ari dela goizeko ordu bietan edo hiruretan. "Kezkatuta nago -esaten dio senarrak bere emazteari-. Goxoak egin izan zaizkit beti 'subiranotasuna', 'autodeterminazioa', 'independentzia' eta holako hitzak, baina, zintzotasunez aitortuta, beldur pittin bat ematen dit Ibarretxeren planak". "Zaude lasai, Andoni -erantzuten dio emazteak-. Urruti dago kinka hori". "Ez, Carmen. Atean daukagu jada. Begira zer jartzen duten egunkari horiek guztiek". Baina Carmenek ez die gelako mahaitxoan pilatuta dauden egunkariei begiratzen, baizik eta kanporantz; Santutxu bere auzunerantz, kasu. "Zenbat argi!", dio. "Bai, loa galduta dabil jendea", egiten du Andonik hasperen. "Ni ere kezkatuta nago", errematatzen du Carmenek. Egia da. Kezkatuta daude berak eta kezkatuta daude auzuneko, hiriko, herrietako guzti-guztiok. Lo hartu eta gero ere, ametsetan, "Ibarretxe", "Bai", "Ez" "Estado Español", "Euskadi" eta antzeko hitzak ernetzen dira arnaska eta zurrungen artean. Egia da, umeak bezalakoak gara: ez dakigu nahi duguna nahi dugun. Idatzita utzi zuen Paul Valery zorrotzak: "Batzuetan ez naiz nire iritzikoa".

Baina erabaki beharra dago, atera beharra daukagu kinkatik. Zaila izango dela? Ba, ez, ez dut uste. Ez behintzat nire proposamena aintzat hartuz gero. Izan ere, proposamenak metodo bat dakar, eta metodo horrek ez du behin ere huts egin. Herodotori sinestera, berarekin egin zuten pertsiarrek aurrera.

"Pertsiarrei arazo larriren bat sortzen zitzaienean -dio Herodotok- bi aldiz eztabaidatzen zuten. Aurrena, mozkortuta; bigarrenean, ardo ttanttarik edan gabe. Ondoren, bilera bat egiten zuten, bi eztabaidetako aktak irakurri eta konparatuz, eta orduantxe hartzen erabakia".

Irakurle jaun edota andreak, seguru zuei ere niri bezala gertatu zaizuela pasartearen bukaerara iristean. Txinpartak sentitu izango dituzue buruan, "eureka!" egin izango duzue hots. Izan ere, ez al da nabarmena metodo honek giza-arimaren egiarekin duen lotura? Gogora zaitezte Santutxuko bere gelan hizketan ari ziren Andoni eta Carmenekin. Ez al zaizkizue zuhurregiak, epelegiak iruditu? Joera horrekin, ez Ibarretxe planik, ez pisu aldaketarik, ez bidaiarik, eta ez ezer! Baina imajina ditzagun Andoni eta Carmen berberak zainetan alkohol arrasto bat dutela: "Aupa Ibarretxe!", orduan; "Aupa apartamentua Getxon!"; "Aupa Cancun!". Non dagoen egia? Konparatu egin behar. Pertsiarrek bezala.

Metodo honek, gainera, oinarri sendoak izango lituzke Euskal Herrian. Errioxa, esate baterako. Errioxako ardoa eskura daukagu. Eta sagardoa, berdin. Bertako garagardoa, zer esanik ez. Eta gero, lokalak: pentsa zenbat elkarte, txoko, taberna, jatetxe, sagardotegi...! Akta hartzailearen kontua bihurriagoa izan daiteke, zeren delakoak tentuan egon beharra baitauka beti, bai lehen bileran eta bai bigarrenean; baina konponduko da hori ere. Sagardotegietan, kasu, autobusaren txoferra izan daiteke akta hartzaile. Plus bat ordaindu, eta kito.

Ez dezagun panorama argitzeko aukera hau galdu, irakurle jaun edota andreok. Sasoi ederrean gaude horretarako.