Herriak, Europa
«Badakit unibertsalak izan behar garela... Euskaradunen kontrako estatu espainol eta frantsesaren bilakaera zapaltzaileak, gizarte funtzio garrantzitsuenetatik erdalduntzen hasi ziren hizkuntza ordezkatze prozesua: ebatz-organo politiko eta ekonomiatik. Euskara, sendian eta baserri giroan babestu zen gehien bat. Francoren garaia amaitzear zegoela berreuskalduntze mugimenduak euskara modernotasunean murgiltzeko premia zuen: eskola, komunikabideak. Beste gai batzuk jorratzearen nahia baita, erdal mundutik zetorren ideien berriztatzea euskal unibertsora eramatekoa. Baina bazen, eta bada ere, baserri inguruko kultura ez dela unibertsala, atzerakoia eta zaharkitua gelditu izanaren hala-moduzko sentsazioa. Artaburu konplexua astindu beharra. Unibertsalak izateak, hizkuntzei dagokienean, ez gintuzke Europan modernotasun betean dauden herri hizkuntzen berdintasuna aldarrikatzera soilik eraman behar. Kontsumismoa oinarri ez duten Europako eta munduko beste herrien hizkuntza berdintasuna buruan egin behar dugu gurean lan. Gure normalkuntza prozesua ez da beste herrienekin kontrajarri. Erreferendumera datorren Itun Konstituzionalak berriz, Europan bizirik diren 125 hizkuntzatatik 21 soilik ofizialduko ditu, estatu propioa duten hizkuntzak, alegia.
Bainan euskalduntasuna eta euskera oinarria... Hizkuntza politika aurreratuen dugun Lurralde zatikatuan nabarmen, ofizialtasuna legez onartua egon arren, gure dugunok ezin euskaraz bizi. Hala ere, euskara eta euskalduntasuna oinarri sendoa jarririk, buruz buru plantea genitzake beste auzo hizkuntzekiko harremanak. Tamalez, ofizial izango diren 21 hizkuntza horien artean frantsesera, gaztelera eta ingelesa daude. Hiru hizkuntzok indartzeko ahalegin gozagaitua dator. Ez dugu euskaldunok, galesek, katalanek, sarduek... hizkuntza eskubiderik izango Europako Batasunaren aurrean. Geuk gazteleraz edo frantsesaraz aritu beharko. Ezinbestean.
Europa guztiz berria, benetako alkartea... Berritasun gutxi dakar Itunak. Gaur arte, hizkuntzen arteko berdintasuna helburu, nazioartean landu den dokumenturik garrantzitsuena, Bartzelonan 1996.ean mundu zabaleko hizkuntzalariek adostutako Hizkuntza Eskubideen Deklarazioa dugu. Bi ditu ardatz garrantzitsuenak: hizkuntza eskubideak eta hizkuntza komunitateak. Biak ala biak baztertu ditu Itun europarrak. Hizkuntza gatazkak areagotu nahi diren seinale, aniztasunaren mezu ederrak Europako soberako ahotsak irrintzi barik desagerraraziko dituela konbentziturik, antza. Benetako elkarte bat nahi denean, bazkide izango direnekiko proiektua konpartitzea, eztabaidatzea eta adostea da derrigorrezko. Zein elkarte edo norbanako euskaltzaleri galdetu diote ezer?
Herrietan finkatua, ez jauntxo ekonomia... Estatuak hartzen ditu aintzat Itunak. Bretainarik, Okzitaniarik, Cymrurik, Euskal Herririk ez dira existitu ere egiten. Horrexegatik harrigarria da Imazi entzutea: "Ipar eta Hego Euskal Herrian konpartitzen dugun proiektu bakarra da Europako Konstituzioa". Euskal Unibertsora kate motzean mugatuz, AEK, Kontseilua, EHE, EHKME, UEU, Udal Herrien bizia euskalduntzea, Berria… Jeltzaleen buruak ez ote daki proiektuok konpartitzen ditugula edo ez ote die proiektu kategoriarik ematen hauei? Merkatu ekonomiak agintzen du zer den proiektu eta zer ez.
Badakit nire abotsa isiltasunaren gauean galduko dela, baina nik deiadar ta deiadar... Galdetzen hasi ezkero euskaldun gutxik topatuko ditugu herri guztien eta hizkuntza guztien berdintasunaren aurka. Itun hau, aurrera pausua balitz bezala zakur-ametsa zabaltzen ikusteak, bati ezkortasuna sustraitu liezaioke tripetan. Deiadar egin dezagun. Ezerezetik eta haize denak kontra, ginena izateko borondatea ere altxatzeko gauza izan den herriak, egun argiz bezain ozen, Itun honi EZETZ esango dio. Berriro ere, herri eta hizkuntza berdintasunaren Europari ateak zabalik uzteko. Deiadarrari kasu eginez,... gauz bat bakar ezpainetan, Herriak, Europa».
Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]
Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.
Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]
Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]
HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.
Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]
Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]
Herriko elkarte eta eragileek antolatzen dute Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen, sorreratik. Goizetik gauera jakin dute udalak hartu duela ekitaldiaren jabetza eta beraz, ekitaldiaren inguruko azken erabakiak haren gain geratu direla: “Udalari eskatzen diogu... [+]
Ez dut maite aterkia partekatzen ez dakien jendea. Ez dut maite azkarregi ibiltzen den jendea, ni ez naizenean; ez eta polikiegi ibiltzen dena ere (tira, horiek pixka bat bai, baina pixka bat bakarrik). Ez dut maite autobusean pasilloaren aldeko eserlekuan esertzen den jendea... [+]
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.
Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]