Epelde & Mardaras: «Artista eta galeristaren arteko harremanak bikoteen modukoa izan behar du»
- Erandioko (Bizkaia) merkatu zaharrean sekulako hotza egiten du; bitxia badirudi ere, kazetariak berokia erantsi du sartu eta gutxira, Emilia Epelde eta Mikel Mardaras arte galeristekin hitz egiten hasi eta ia segituan. Epelean sentitzen da euren azalpenen artean. Euskal artearen egoerari buruz, La Brocha (Bilbo Zaharrean) eta bere etxean bertan duten arte aretoei buruz, Erandioko merkatu zaharra eraberritu eta erakusketa erraldoiak egiteko proiektuari buruz eta dituzten ametsei buruz egin dute berba. Hain sutsuki, hain hunkituta, ezen kazetariari iruditu zaion paretetan eskegita zeuden Fito Ramirez Escuderoren koadroak ere itzartu egin direla. Artea bizirik dago Epelde eta Mardaras kementsuen magalean.
Emilia Epelde. Mazarredoko lokalera joan ginenean aldatu genuen izena. Baina hori baino lehen urte mordoa generaman Bilbo Zaharreko arte-aretoan; 11 bat urte daramatzagu mundu honetan. Biok beste lanbide bat genuen baina utzi egin genuen, eta Mardaras artista denez eta lana uztearren kalte-ordaina eman ziotenez, Bilbo Zaharrean lokal bat erostea erabaki genuen. Konponduta oso txukun geratu zitzaigunez, artea erakusteko lekua izango zela deliberatu genuen.
Ordudanik nola izan da zuen lan egiteko modua?
Gure asmorik behinena artea esportatzea da. Euskaldunek egiten duguna munduan ezagutu dadin nahi genuke. Lau katu gara eta oso leku txikia hartzen dugu, baina harritzeko modukoa da hain artista onak izatea: Oteiza eta Txillida, Zumeta, Balerdi... Badira beste batzuk maila handia dutenak eta nazioarteko ospe hori merezi dutenak. Horretarako, baina, merkatu egitura beharko genuke, esportatzeko dirua izan... New Yorken izan ginen Zumetaren lana erakusten, esperientzia ikaragarria izan zen baina kamikaze modura egin genuen, eskerrak gero dena ondo atera zen... Dena den, argi dago ezin garena horrela bizi.
Oso leku ezberdinetan izan duzue arte aretoa. Bilbo Zaharrean aurrena, Guggenheim parean gero eta etxean bertan orain.
M.M. Zazpi kaleetan dugun etxe-galeriari dagokionez, orain ahaztu samar daukagu Erandioko kontu honekin guztiarekin, baina ondo doa! Eremu bitxia da, 200 metro koadro bete margo ditugu, pentsa, hiru erakusketa egin daitezke aldi berean. Lan egiteko modu diferentea da, margoak etxean bertan dituzu-eta.
Orain lau urte hutsik zeuden eraikinak arte-areto bihurtzeari ekin zenioten. Artea herritarrei gerturatzea al da zuen asmoa?
Hamaika bat urte daramazue arte galerien mundu honetan. Eskarmentuarekin bakarrik erantzun daitekeen galdera bat: zer behar du artistak ona izateko, eta arte galeristak?
Artista izateko baldintzak? Norberari zor zaion leialtasuna izatea eta batez ere, askatasuna. Merkatuaren aginduak galdegiten dituzten arte-galeriak ere badaude, baina artista ezin da horien mende egon. Guk ez dugu inoiz halakorik egin. Artistak libre izan behar du sortu behar duena sortzeko eta guk bere lana sal dadin baldintza egokiak bilatu behar ditugu.
M.M. Artista eta arte galeristaren arteko harremanak bikoteen modukoa izan behar du, poligamoa da arte-galerista, artista askorekin egiten duelako lan; guztiekin, baina, errespetu eta leialtasuna izan behar du.
Egidazue Euskal Herriko arte merkatuaren argazkia.
Gure merkatua guk landu behar dugu, aurreztutakoarekin koadroa erosten duena da gure bezeroa. Behin bakarrik saldu diogu margo bat (Balerdi bat) erakunde publiko bati, Arte Ederretako Museoari hain zuzen ere. Mingarria da oso, guk ordaintzen diegulako erakunde horiei, lehia desleiala sortzen dute, gu ezin gara eurekin ekonomikoki lehiatu. Gainera, zentro publikoak sortu dira artisten sorrera sustatzeko eta horietan ere, ez dugu zer esanik. Asmoa artista gazteen lana akuilatzea omen da, bekak dituzte denbora batez, baina hori amaitutakoan bere lanaren kontura egin beharko du aurrera lagun horrek. Zentro horiek ez dute inongo loturarik galeriekin, beraz, artisten ibilbidearen katea apurtu egiten dute. Mendekotasun asko sortzen dira, horrenbestez. Artista baten izana askatasuna bada, tankera honetako zentroetan merkantilismo sutsua sortzen dute artistaren eta zentroaren artean; hori horrela, zentro horretako zuzendariaren mesedetara egongo da artista.
Erandioko Udalarekin, ordea, ezin kexa. Erakunde baten babesa izan duzue lehen aldiz.
Hamar bat arte areto dago Bilbon. Lehiarik ba al dago?
E. E. Hamar horietatik 7-8k urte nahikoa daramate euren burua arte areto sendotzat hartzeko eta honen kontura bizi ahal izateko. Nolanahi ere, uste dut hamar gutxi direla, uste dut hobe dela artearekin espekulatzea etxebizitzarekin egitea baino, duinago bai sikiera. Ezin da espekulatu oinarrizko beharrizanekin.
Gainera, arte aretoen arteko harremana ez da etxafuegoak botatzeko modukoa. Pentsa, ez dago euskal galeristen taxuzko elkarterik. Bada Euskal Arte Galeristen Elkartea izeneko bat, guk bi aldiz egin dugu han sartzeko eskaera, baina ez dugu taxuzko erantzunik jaso. Legeak ezartzen dituen gutxienekoak ere »kuota pagatzea eta gutxienez urtean behin biltzea» ez ditu betetzen, baina Eusko Jaurlaritzak balekotzat jotzen du eta bitartekaritzat erabiltzen du.
Bistan denez, hau ez da ohikoena, baina eroslearen profila aberatsa eta arte kontuetan aditua delakoan direnak oker dabiltza. Emilia Epeldek eta Mikel Mardarasek nabarmendu dutenez, artelanak erosteko asmoz hurreratzen zaizkienak erdi mailakoak dira, "gehienetan ez dira dirudunak, baina sos arazorik ere ez dute. Litografia batetik hiru metroko koadrora bitarte, aukera asko dago; beraz, irakasle bati, autonomo den bati, eraikuntza alorrean lan egiten duen bati, galeria albotik pasa zen udaltzainari eta markes bati ere saldu diogu", kontatu digu Epeldek.
"Orain lau urte beste arte galerietatik dezente bereizten gaituen jarduera bati ekin genion: hutsik zeuden eraikinak hartzea eta erakusketa handiak egitea" nabarmendu du Mardarasek harro-harro. "2000an Uribitarteko Depositoan Zumetaren erakusketa erraldoia egin genuenetik seta hori dugu zainetan", erantsi du Emilia Epeldek. Asmoak hitzez ez ezik, ekintzez ere betetzen badakiela frogatu du, ordea, bikote artistikoak eta Erandioko merkatu zaharrean egindako "okupazioa" seigarrena dute. Aurretik, Uribitarteko Deposito Franco delakoan, Talleres Velasco hondatutako lantegian, Biarritzeko inprimategi zahar batean... izan dira Epelde&Mardaras. Urtero-urtero tankerako proiektu bat egiten saiatzen dira gure bi "nomadak". Urtarrilean Erandioko merkatu zaharrean inauguratu zutena, baina, berezia da, besteak baino maiteago du, behintzat, Epeldek: "Nire ama arrain saltzaile izan zen hemen, ni erandioztarra bainaiz. Niretzat hau herrira itzultzea izan da eta besoak zabalik hartu naute".
Jose Luis Zumetarekin zabaldu zuten erakusketa, ondoren Erandioko eskoletako eta ikastoletako haurrek Usurbilgo margolari bikainaren obran oinarritutako erakusketa egin zuten. Martxoaren 19a arte, Fito Ramirez Escuderoren margo ikusgarriak izango dituzte zintzilik. Ondoren, bertoko umeen erakusketa izango da ostera ere, eta amaitzeko Gernikako, Alemaniako eta Venezuelako hiru artista gazteena.
Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]
Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.
Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.
Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]
Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.
Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
.jpg)
Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]
ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak atxikimendu kanpainarekin.
Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]