Eskarmentu handia duzu bai irratian bai antzerkian ere. Halere, erronka behar du izan irratsaio hau taula gainera eramatea. Nola gauzatu zen?
Niri Toño Pintok, Glu Glu antzerki taldeko ekoizleak deitu zidan. Berak aspalditik omen zuen ideia baina 2004ko udaberrian proposamen serioa egin zioten. Javier Vizcainok ez ei zuen egin nahi, oso zaila ikusten baitzuen. Niri proposatu zidaten egokitzapena egitea eta hala nahi izanez gero, aktore ibiltzea. Ondoren, Eloi Beato zuzendariarekin eta gidoilariarekin bildu nintzen eta orduan hasi ginen lanean. Diozun eskarmentu hori oso baliagarria izan da; Cocidito madrileño antzezlana irrati programa ere badelako.
Beldurra eman behar du hainbesteko arrakasta izan duen irratsaio baten egokitzapena egiteak.
Zentzu batean bai, baina baditu abantailak. Jendeak badaki zer den Cocidito madrileño irratian, baina antzerkian ez. Galdetzen ziguten: zer arraio eramango duzue oholtza gainera? Guk asmatu behar genuen formula; sortzaileak gu ginenez horrek konfiantza ematen du. Nik gainera, oso gustura egin dut lan Eloi Beatorekin, ezagutzen nituen berak aurretik egindako lanak, Sobradumekin-eta... Harekin lanean hasi nintzenean pilo bat lasaitu nintzen. Berak oso argi zituen gauza asko: komedia izan behar zuela, irrati-korteak atalka banatu behar genituela... Lanean hasi ahala konturatu nintzen lana oso ondo zihoala, ondo aterako zela, eta lasaitzen joan nintzen.
Javier Vizcainok 3.000 irrati-korte eman zizkizuen, aukeratu beharra zegoen...
Hautaketa egiten oso ondo pasa genuen, gaika banatu genituen eta gai bakoitzetik onenak hautatu. Kasu honetan zeintzuk dira onenak? Bada astakeria handienak. Ez genuen nahi gai garrantzitsurik edo pertsonaiarik kanpoan gelditzea eta beldur hori genuen. Gure zoritxarrerako, gauza asko kanpoan geratu dira: erritmoa mantendu behar da, ildoa jarraitu... Korte batzuk gogorregiak ziren, gainera.
Espainiako Estatuko tertuliakideek esaten dituzten izugarrikeriekin tragedia ere egin zitekeen.
Nik uste badituela, eta handikeriarik gabe diot hau, antzerki dokumentalaren ezaugarriak, errealitatean esaten diren gauza batzuk erakusten ditugulako. Tragedia bat ere bada, azkenean oso gauza serioen inguruan ari garelako. Dena dela, tragedia handiena honakoa da: zer nolako lasaitasunez esaten dituzten gure herriaren inguruko gauzak. Denok ezagutzen ditugu gure herriaren arazoak, egoera, eta horren aurrean, astakeriak esaten dituzte, askatasun osoz, gainera; hori tragedia da. Bada gehiago, guk badakigu zer dugun hemen baina Espainiako Estatuan tertulia horiek eman ematen dira, eta hangoek duten informazio bakarra, askotan, hori da. Nolanahi ere, guk badakigu zer dagoen eta eurek esandakoarekin alderatuz, komedia sortzen da. Hori da azken batean, Vizcainok programa sortzean izan zuen asmoa: tragediatxo horrekin barre egitea.
Euskal gizartearen kontura ere barre egin duzue, baina.
Betiko kontua da, baina egia da, besteen lepo barre egiteko zure buruaz barre egiten ikasi behar duzu lehendabizi. Hori hasieratik geneukan argi, gure kontura barre egin behar genuela: herri moduan ditugun ohiturekin, hemen gertatzen diren gauzekin... Finean, desdramatizatzea da barre egitea, guk ere komiko bihurtu nahi genuen hori guztia. Haiek ere, dena den, oso komiko bihurtzen dute dena; ez da hain zaila izan.
Gidoia zabalik utzi duzue. Zergatik?
Gaurkotasunak asko agintzen duelako, komedia politikoa da gurea eta politika egun batetik bestera aldatzen da, bereziki hemen. Orduan, beharrezkoa zen eszenatxo bat zabalik uztea azken asteetan gertatutakoa sartu ahal izateko, tira, gertatutakoa baino, jazoera horien inguruan esandakoak. Guk harreman zuzena dugu Javier Vizcainorekin, berak esaten digu astero zer duen. Sartu genuen azkeneko gauza sukaldariena izan zen, astero-astero astakeriak esaten dituzte baina den-denak ezin ditugu sartu. Jendeak erraz identifikatu behar ditu. 2000ko irrati-korteak ere badaude, eta gaurkotasuna dute.
Javier Vizcaino, irratsaioaren sortzailea, sinesgaitz zen hasieran. Nola hartu du oholtza gainekoa?
Gidoiaren lehenengo bertsioa irakurri zuenean harri eta zur geratu zen, ez zuen halakorik espero. Nik azalduta nion kontua, baina berak ez zuen ondo ulertzen. Entseguak ikusi zituenean barre egin zuen! Nik uste oso pozik dagoela. Bera ere oso harrituta geratu zen irratsaioak arrakasta izan zuenean, gauza bera gertatu zitzaion liburuarekin eta orain antzezlanarekin.
Protagonisten iritzirik heldu al zaizue?
Ba mementoz ez dakigu ezer, tamalez. Nik behintzat gogoa dut zerbait entzuteko, azken batean eurak direlako protagonistak, eurei esker sortu dugulako antzezlana. Dena den, izenik ez dugu esaten eta esatariak ateratzen direnean fikziozko izenak erabiltzen ditugu, agian horregatik...
Koktel ederra da Cocidito madrileño: 70 pertsonaia, 50 eszena, irrati-korteak zuzenean...
Bai, oso antzezlan azkarra da, hori zen hasierako asmoa. Nik uste jendeak ez duela astirik dena barneratzeko, horregatik, askok eta askok obra bigarrenez ikusi nahi dute, gauza asko oharkabean joan zaizkielako. Guretzat lan handia da, kontzentrazio handikoa. Gainera, aktore bakoitzak 15 roletik gora egiten ditu, nik neuk 20 ditut... Pertsonaiatik pertsonaiara izaera, fisikoa, arropa... dena aldatu behar duzu, zoramena da, baina, era berean, polita.
Ikusiko al dugu Cocidito madrileñoren bertsiorik euskaraz?
Ezinezkoa da, pena handia ematen badit ere. Lanaren erdia irrati-korteetatik atera dugu. Tertulietan esandako horiek gaztelaniaz dira, hitzez hitzekoak, eta ezin dugu solasaldietatik ateratako ezer aldatu; ezin ditugu euskarara, berdin frantsesera, edo ingelesera itzuli. Nahigabea ematen dit hain leku handietan egotea eta antzezlana euskaraz ez izatea. Pena da arrakastatsua den obra bat erdalduna izatea.
Ba al da Espainiako Estatuan taularatzeko asmorik?
Primerakoa litzateke Madrilen egitea. Katalunian aukerak egon daitezke, oraindik ez dakigu. Dena dela, uste dut Madrilera joatea oso gauza garrantzitsua izango litzatekeela, madrildar guztiak ez direlako berdinak, askok badakite zer ari den gertatzen. Bestalde, han egon diren artista askori gertatutakoa, musikariei gertatutakoa, gogoan izateko balioko luke.