Idatziz erantzun digu bidalitako galderei eta, elkarrizketan zehar ikusten den bezala, umorez eta ironiaz erantzuten ditu galdera asko. Horien ostean, aldiz, bere bizitzaren herena baino gehiago espetxean pasatu duen eta gaixo dagoen adineko pertsonaren egoera gordina antzeman liteke.
Ia 63 urte, 23 espetxean eta gaixo. Nola zaude osasunez eta animoz?
Gaixotasun desberdinak ditut: diabetesa, kolesterol altua, tentsioa, artritisa, bizkarrezurrean ernia bat, aldakaren higadura... gauza asko, ikusten duzun bezala. Hauetako batzuek min handia ematen didate, eta beste batzuen ondorioz sentsibilitatea galtzen ari naiz hanketan. Animoz, aldiz, betiko antzera, etorkizuna hobea izango den esperantzarekin, bai guretzat eta baita gazteentzat ere. Animoz oso ondo nago.
Zer botatzen duzu faltan zure tratamenduan? Zer gabeziak dituzu espetxean?
Medikuen tratua pertsona gisa pasagarria da. Hainbat gaixotasun kroniko ditut »kolesterola, azido urikoa, diabetesa» eta tratamendu aldetik hau ere pasagarria da. Hainbat gabezia baditut, zerrenda luzea egin dezaket hemen, hasi askatasuna aipatuz eta... baina gizakia ezer gutxirekin konpontzera ohitzen da. Tira, orain espetxeko erizaindegian nago, hemen euskaldunik ez dagoenez ezin dut euskaraz egin eta hori gabezia handia da.
Behatzetako sentsibilitatea galtzen ari zarela irakurri dut zure mediku txostenean, tratamendu egokia jaso ezik elbarri ere gera zaitezkeela. Pentsatzen dut horrek beldurra eta etsipen handia sortuko duela.
Behatzetako sentsibilitatea falta zait eta oina eta belaunetarainoko tartea ere antzera dago: ematen diot masajea, pomada batzuk ere bai eta manta elektrikoarekin ere berotzen dut aldiro; hala ere, tarteka ez dakit oinak nireak diren edo ez. Baina horrek ez du beldurrik edo etsipenik sortzen nigan. Patua datorren moduan hartu beharra dago eta horren aurka ez dago ezer egiterik.
Lehenengo graduan egin dituzu 23 urte, erregimen oso estuan, eta orain erizaindegian zaude, mugatuago. Zer egiten duzu egun arrunt batean?
Egia da, bai, 23 urte eta erdi baino gehixeago daramat lehenengo graduan, baina orain erizaindegian nago eta hemen egoera desberdina da; esate baterako, txaboloko (ziega) atea -siestan eta gauean izan ezik- egun osoan zabalik daukagu eta, beraz, nahi badugu patiora ateratzen gara edo bestela txaboloan geratu. Kontatuko dizut egun arrunt bat: lasaitasunez ohetik altxatu, bi egunez behin dutxatu; gurutzegramak egin; irakurri, Gara atzeratuak edo libururen bat... Musika pixka bat entzun irratian »telebista autodebekatua dut» eta asteburuetan futbola entzun. Futbol kontuetan, Realekoa, Athleticekoa, Alavesekoa... izan beharko nuke, baina nire taldea Soriako Numancia da.
Zure senideek zure egoeraren berri emateko prentsaurrekoa eman zutenean Goiena.net-en eztabaida txiki bat eman zen albistearen ondoren: iritzi gehienak zure aldekoak ziren, baina batek zioen 30 urteko espetxe zigorra baduzu zerbaitengatik izango dela eta osorik bete beharko zenukeela. Zer esango zenioke?
Nire alde edo nire askatasunaren alde egin dutenei eskertzen diet euren jarrera. Besteari, aldiz, zera esango nioke, gizonezkoa bada eta barrabilik baldin badu »edo emakumezkoa bada obariorik» etor dadila ni bisitatzera. Behin mokorreko arazoa konponduz gero nik ez diot beldurrik espetxean 30 edo 40 urte pasatzeari. Ni ez naiz, Galindo, Vera, Barrionuevo eta beste hainbaten «kategorikoa».
Aktualitate politikoa ere gori-gori dago (elkarrizketari erantzun zionean, oraindik Ibarretxe Plana onartu gabe zegoen). Nola ikusten duzu egoera eta, zehazki, Batasunak Belodromoan egindako ekarpena?
Emakumezko batek, ume bat munduratzerakoan min eta sufrimendu handiak pasatzen ditu, eta herri baten jaiotzak ere min eta sufrimendu handia behar du. Hori gerta dadin, bakea beharrezkoa da. Hasieran behintzat, «demokrata» gehienek entzungor egin diote Batasunaren mezuari; Ibarretxek bere plan zoragarriarekin jarraitzen du eta PSE estatutuaren beste erreforma batekin atera da, eta plan biek bat egingo dute hauteskundeen ondoren, EAJ eta EAk hauteskundeetan gehiengo osoa lortzen ez badute.
Teorian 2006ko ekainean atera behar duzu kalera, 25 urte baino gehiago espetxean egin ondoren, Nelson Mandelak bezala. Oraindik preso zara eta, beraz, barkatu atrebentzia, baina zer egin nahi duzu ateratzen zarenean?
Urte hauetan guztietan ni bisitatzera etorri diren gehienek hemendik ateratzerakoan bazkariak edo afariak egiteko hitza emana didate; beraz, badut zereginik, eta bateren batzuk, hitz emandakoa ahaztua duten itxura egiten badute, neuk gogoraraziko diet. Gizarte segurantzak ez du izango diru askorik »eta borondate gutxiago- niri emateko, eta nolabait bizi beharko dut. Beraz, bazkari eta afari kontuetan errondan ibiltzea ez da ideia txarra, ez duzu uste?