Abenduko hostoak
Eguraldi beltza
Euskarak modu ugari aberatsean izendatu ditu eguraldiaren nolakoak. Asko eta asko hiztegi eta halakoetan jaso gabe daudenez, bilketa eta sistematizatze lan horri ekin dio Interneten euskal webgune batek (http://etnomet.blogspot.com/). Hasberria da orria, baina badu interesik etnografiaren eta metereologiaren uztarketa horrek, ez soilik gai horietaz arduratzen direnentzat, baita uztarketa horren emaitza linguistikoak aztertu nahi dituenarentzat ere. San Tomas egunez euri zaparrada ugariak izan zirela baliatuz, ehun bat modu eskaintzen zituen orriak euri zaparrada izendatzeko, tartean borrosta, euri-jasa, erasoa, erauntsia, borroskada, zarrasta, zaparra, ur-kolpea, zafrada...
Hitz horiek eta gehiago ez dira aski Interneteko hainbat orritatik Bernardo Atxagari erortzen ari zaizkionak izendatzeko, Ignacio Echevarría kritikoaren (?) auzia dela-eta. Bernardo Atxagaren azken nobelari El Paísen kritika gupidarik gabea egin zion otsoa, ardi-larruz agertu da oraintsu »borreroa biktimarena eginez, alegia» egunkariari aurkeztu dion dimisio-gutunean, eta gutunak izandako erreakzioek bidea zabaldu diete okasioaren zain zeuden ehiztari amorratuei hasiera hartan kaltetua izan zena berriro kaltetzeko. Erasotzaileek inpunitatea dute lagun, anonimatuan ari baitira gehienak, zaborra eta oka obratuz, eta, jakina, literaturarenganako batere interesik gabe. Itsua omen da komunikabideen arteko lehia, baina lehia horren atzean dagoen elkarren arteko herra politiko itsuak badaki nori eta non eman kolpeak.
Eguraldia beltz, aurpegia belatz?
Osti-zaparrada, hala deitzen diote Loiola partean erauntsi latzeko eguraldi beltzari: berek nahi duten bezala jokatzen ez baduzu, berek entzun eta irakurri nahi dutena eskaintzen ez badiezu, jakizu garbi eguraldi beltzak zer ekarriko dizun.
"Nahiaren eta ezinaren borroka-toki miseriz betea..."
Borgesek dio: "Unibertsoa »bestelako deituraz, Liburutegia» galeria hexagonalez osaturik dago; galerien kopurua mugagabea da, eta beharbada infinitua". Borgesek Babelgo liburutegia dioen tokian, Baudelairek basoa dio, Stendhalek mosaikoa dio, Paul Valeryk itsasoa dio. Borgesek galeriak dioen tokian, apalak esan dezakegu guk, apaletan jartzen direlako liburuak, baina baita literatura apalenak ere baduelako tokirik Babelgo apaletan.
Euskal hiztegiaren bitxikeria bati esker, unibertsaltasuna eta partikulartasuna bat eginda ikus ditzakegu.
Pinochetek On Kixote galarazi zuen Txilen, Cervantesen nobela askatasun pertsonalaren aldarria eta botere konbentzionalaren kritika bat delako.
Gombrowicz irakurri dudanetan, Berhard irakurtzerakoan gertatu izan zaidan bera bizi izan dut: kolpatua sentitu naiz, txiki deuseza, biguna, akitua eta baita ahitua ere. Gombrowicz-ek, Berhard-ek bezalaxe, ez du irakurlea epel uzten. Poloniarraren idazkuntzak bisturi baten moduan lan egiten du arimaren ehunetan, haren testuak irakurtzerakoan »Ferdydurke, Trasatlantikoa, Egunkariak…», fisikoki ere sentitzen duzu haren bisturiaren aho zorrotza zure barne-muinetako ehun bigunenak ebakitzen eta bidea zabaltzen zure arimako gela ilunenetaraino. Bakardade erabatekoan ostatu harturik, biluzik sentitzerainoko deserosotasun halako bat biziko duzu, hotz sekulakoa, Gombrowicz irakurrita.
Anekdotak, ikuskizunek, eszenografiak ez dute garrantzirik: disimulatzen ez den tramoia huts batean garatzen da kontzientziaren zirrikituetan barna egindako bidaia. Ez, Gombrowicz ez da inolaz ere idazle sinpatiko bat, ez da adeitsua irakurlearekin, ez dizkio-eta begi-belarriak gozatzen. Nola izango da adeitsua irakurlea kolpatzeko, probokatzeko eta mintzeko lanak hartzen dituen idazlea? Nola izango da adeitsua txiki eta ezgauza sentiarazten zaituen inor? Nola izango da adeitsua probokazioa arte bihurtzen dizuna?
Ez, Gombrowicz ez da idazle erraza, ezta adeitsua ere. Orduan, zertarako irakurri halako bat?
Gombrowicz-en testuetan dago erantzuna: haren bisturia nire barne-muinetaraino iristen bada, lehendabizi idazlearen beraren barne-muinetaraino iritsi delako da. Bere burua zalantzan jarri duelako jartzen dugu irakurleok ere geurea zalantzan.
"Ez nintzen fidatzen sinesmenekin, doktrinekin, ideologiekin, erakundeekin. Beraz, nigan bakarrik aurki nitzakeen ardatza eta sostengua. Baina ni poloniarra nintzen, poloniartasunak hezi ninduen, Polonian bizi nintzen. Beraz, poloniartasuna baino sakonagoko eremu batean bilatu behar nuen nire nia: poloniartasuna erantzi eta gizaki soil biluzi sentitzen nintzen eremuan".
Itzultzaileen sortzaile lana ahanzten da itzulpenez ari garen guztietan. Itzultzailea ez da, sortzaile orijinalarekiko, jakina; bai, ordea, orijinal hori jasoko duen hizkuntzarekiko, batez ere hizkuntza horrek sekula adierazi ez badu orijinalean dagoen ideia edo irudia. Ez euskarak ez hizkuntzarik ahaltsuenak ere ezin du, itzulpenen bidez baizik, hainbat ahots, pentsamendu, giro eta kultur ikuspegi jaso. Munduak hots asko baditu, itzulpena da hots horiek nire hizkuntzan entzuteko modu nagusia. Euskarak oraindik izendatu ez dituen sentimendu, emozio, ikuskera, bihurgune eta bihozkada asko dago munduaren eta pentsamenduaren eta literaturaren bazterretan. Horregatik da garrantzitsua hots oihartzuntsuenak »oihartzun ugarienen oihartzun direnak» euskaratzeak.
Ulisesek, Itakarantz abiatu zenean, beldur bakarra zuen: "Eta etxeranzko itzulbidea ahazten bazait?", galdetzen zuen bere baitan. Pausoak eta arraunkadak Itakarantz eman ahala, oroimena gordetzeko moduak eraiki behar zituen Ulisesek. Gure Barbantxok ere ogi apurrak botatzen zituen basoranzko bidean, gero etxera nola itzuli jakiteko.
Esperientzia finkatzeko manera ezinbestekoa da itzulpena. Bidaia da beste hizkuntza batera; beste esperientzia batzuetara. Baina etxetik kanpora egindako bideak itzulera du, joan-etorriko bidaia baita itzulpena.
Itzulpena, zubia izateaz gainera, ahanzturaren aurkako arma da, gizon-emakumeek hizkuntza desberdinetan egin dituzten bidaietako esperientzia geurean ere finkatzeko modu bat. Itzulpena ez da atzera begiratzea, sormen lana ere baden berreraikuntza baino. Irakurleok, jatorrizko hizkuntzarik ez dakigunean, itzultzailearen laguntza eta galbahea onartzen ditugu; itzultzaileak egindako irakurketa, gurea baino askoz ere sakonagoa eta mantsoagoa, onartzen dugu. Itzultzailearen eskuetan geratzen gara, hark gida gaitzan guk geure kabuz egingo ez genukeen bidean aurrera.
Sare Elkarteak antolaturik chemsex fenomeno soziokulturalaren inguruan mintzatzeko jardunaldiak antolatu dituzte Iruñean.
Ostiralean egingo dute ekitaldia 12:00etan, Donibane auzoko Martin Azpilikueta kalean. Erail zutenetik Angel Gogoan plataformak behin baino gehiagotan jarri ditu oroigarriak, baina behin eta berriz eraso eta erretiratu izan dituzte. Gobernu taldearen proposamena da oraingoan eta... [+]
Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburu Bingen Zupiriak asteazkenean jakinarazi zuen: azarotik aurrera, bideo-kamerak eramango dituzte soinean ertzainek. Ohikoa da poliziek, inolako disimulurik gabe, kamerak eskuan hartu eta interbentzioren batean gertatzen ari dena grabatzea;... [+]
"Gerraren Oroimena" izeneko ibilbidea osa dezakezue noiznahi Usurbilgo erdigunean.
Joan den astean bete ziren 35 urte Son Gokuk euskaraz lehen aldiz egin zuenekoa. 1989ko urriaren 4an izan zen ETB1n Dragoi Bola ematen hasi zirela (1984an abiatu zen anime hau Japonian) eta hura gogoratzeko ekitaldia egingo da Donostian urriaren 20an, igandearekin, lehenbiziko... [+]
Urriaren 10etik 17ra garrantzi eta gaurkotasun handiko gai sozialen inguruko hausnarketa era kontzientzia kritikoa sustatzen duten 81 film erakutsiko ditu Bilbon Zinema Ikusezinak. “KDC” (Kultura, Komunikazioa eta Garapena) Garapenerako Gobernuz Kanpoko Erakundeak... [+]
Ekitaldian 1969ko gertaera tragikoak gogoratzeaz gain, memoria historikoaren defendatzaileak ere omenduko dituzte.
Zalapartak zalaparta, eta Espainiako Senatua gainditu ondoren, Europako zigorrak bateratzeko lege aldaketak aurrera jarraituko du. Horrela, 2008an zigorrak bateratzeko Europak onartutako zuzentarauari Espainiak 2014an jarritako salbuespena desagertuko da, eta horrek 45 euskal... [+]
"Espainolismoa goratzen duen sinbolorik" ez dutela nahi adierazi dute antolakundeko kideek. Euskal Herri antifaxista aldarrikatzeko ekintza izan da Nafarroan gelditzen zen azkenengo zezena botatzea, ekintza zuzenaren bideoa zabaltzearekin batera.
Ostegun honetan, Gasteizko Parlamentuan, “Justiziaren euskalduntzean aurrera egitea” eskatzen duen zuzenketa onartu dute EAJ eta PSEk, baina ez dute neurri zehatzik proposatu EH Bilduk salatu duenez.
Urriaren 17tik 19ra Burujabetzak izeneko jardunaldiak antolatu dituzte Oiartzun Burujabek eta Udalbiltzak. Tokiko esperientzia eraldatzaileak ezagutzeaz gain, Gironako alkate Lluc Salellasek eta CUPeko parlamentari-ohi Mireia Vehík ere parte hartuko dute hitzaldi banatan.
Gizonak asteazkeneko goizaldean erail zuen Kayle Villar Pons arma zuri batekin. Bularrean hainbat labankada eman ostean Kayle ospitalean hil zen. Mugimendu feministak elkarretaratzea deitu eta aurten Euskal Herrian indarkeria matxistak bost emakume erail dituela gogorarazi du.
Herriko supermerkatuetan salgai dituzten produktu eta saltokiei eskatu diete Israelen ekoitzitako produktuak saltzeari uztea: Arrasateko Eroskik eta Alcampok eskaria onartu dute; Lidl eta BMk ez. Elkarretaratzea egingo dute ostiral honetan Lidl supermerkatu aurrean.
Europar Batasunak abuztuan onartutako araudi baten arabera, 2030erako degradaturiko eremuen %20 lehengo egoerara itzularazi behar da. Hori dela-eta, hainbat eragilek Jaurlaritza, natura leheneratu orain dokumentua sortu dute, eta asteazken honetan aurkeztu dute publikoki... [+]
Maider Likona informatikariak gidatutako solasaldi baten bidez, Alexis Guirlé Izarralde taldeko zuzendariak eta Xabier Garmendia Abaila kooperatibako kideak datu zentro lokalak eskaintzen dituzten euren proiektuei buruz hitz egingo dute. Era berean, datuen kudeaketa... [+]