Bizkaiko udalerria da Dima eta Arratia-Nerbioi eskualdean dago. 1.048 dimoztar bizi dira bertan. Indusi ibaiaren ertzean dago, mendiz inguratuta. Arostegieta, Bargondia, Bikarregi, Indusi, Intxaurbizkar, Lamindao, Oba, Olazabal eta Ugarana auzoek osatzen dute. Nekazaritza (barazkiak), abeltzaintza (esne eta haragi behiak) eta basogintza dira Dimako lanbide nagusiak. Arkeologia aurkikuntzak ere izan dira bertan. Neolito garaiko harrizko aizkora bat aurkitu zuten (25,5 zentimetrokoa) eta gaur egun Euskal Museoan dago ikusgai. Axlor zuloaren babesean, Baltzolako kobatik gertu eta Jentilzubiaren babesean, facies musteriense industria duen aztarnategi bat dago, Joxe Miel Barandiaranek 1932an aurkitutakoa.

Bizkaiko udalerri hau aberatsa da oso naturaz. Guk Ugatza mendilerrora egingo dugu. Etxejaun, jentil, lamia eta euskal mitologiako pertsonaia askoren inguruan eraikitako legenda eta istorio asko biltzen da bertan. Oparotasun horretan aukeratzen hasita, gure bidean kondairen sorleku izandako Indusi auzoko Jentilzubia, Baltzolako kobak eta San Lorentzo baseliza bisitatuko ditugu.


Indusi ibaia izango dugu bidaide txango osoan ia. Dimako portura doan errepidea hartuko dugu, plaza eta erdigunea atzean utzita. Hasi eta berehala, ezkerrera garamatzan bidexka batetik abiatuko gara, Arratiako Egoitzara. Egoitza ezkerrean utzi eta mendi-bide eder batean egingo dugu aurrera. Atzean dugu hirigunea, eskuinean Dimako portura igotzeko errepidea eta ezkerrean, berriz, baserri arranditsuen artean, itzulerako bidea. 10 minutu egin ditugu oinez eta mendiko oinetakoak belar eta lokatz artean dantzan dira jada.

Ezker-eskuin aurkitutako bidexkei muzin eginez joko dugu aurrera. Erromatarren garaiko galtzadaren arrastoak ikusiko ditugu pinu arteko mendi-bidean. Bidegurutze batera iritsiko gara baina guk aurrera joko dugu. Eskuinean bi basetxe geratuko dira, handiak, dotoreak, aspaldiko bizimodu oparoaren erakusgarri.

30 bat minutu igaro dira abiatu garenetik eta berriro ere errepidera atera gara. Atzean, urrun dakusagu Dima. Ezkerrean, berriz, kare-harrizko mendi tontor garaiak. Bide ertzean antzinako errota zahar baten uhateen aztarnak eta ubidea. Mendia ezkerrean eta mendia eskuinean, haizeak gogor jo ohi du bihurgune honetan. Errepide ertzetik egingo dugu aurrera. Eskuinean harri ilunez egindako baserri handi bat dago, soro artean handi. 13:20an iritsi gara Indusi auzora.

Eliza txikia, gari biltegi bat eta lastategia utzi ditugu eta Indusi auzotik 10 minutura dagoen Baltzolara abiatu gara. Mendi-bidea hartuko dugu horretarako, ezkerraldean basetxeak eta erreka lagun ditugula. Bost minuturen buruan bidegurutzera iritsiko gara, 13:30ak dira. Ezkerrera joko dugu Jentilzubira, Baltzolako kobetara eta Bargondiko San Lorentzo baselizara joateko. Eskuinera eginez gero, berriz, Olarretako mendi bizkarra eta Iñungango Aitakurutzeko baseliza ditugu.

Asfaltaturiko bidea hartu eta malda txiki batean gora eginda ardi-bide estu batera iritsiko gara. Bidexka estua kare-harrizko haitzen artean barneratuko da, bihurguneak eginez. Bat-batean, zabalgune batean ikusiko dugu: Jentilzubia, harro baino harroago.


Dimako Indusi auzo inguruan dago Jentilzubia. Arku formako zubi naturala da Jentilzubia, higadurak sortua, antzinako kobaren galeriaren lekuko. Tradizioaren arabera, jentilek erabiltzen zuten alde batetik bestera pasatzeko. Antzina Baltzolako koben sarrera izan zela ere jaso izan da hainbat aztertzaileren liburuetan.
Jentilzubiaren azpitik igarotzean hotzikarak hartuko gaitu, naturaren eta kondairen indarrek bat eginda. Bertatik ikus daiteke gure hurrengo geralekua: Baltzolako harpeak eta Abaroko tunela. 15 bat minutu igaro dira Jentilzubia igaro dugunetik eta Baltzolako kobara iritsiko gara lehenengo.

Bidexka alde batera utzi eta Kobagane mendiaren azpiko harpera sartuko gara. Abaro izango da hurrengoa, "Behikobea" (behien koba). Kobazulotik tunelera bost bat minutu daude eta biak zeharka daitezke, edo nahiago izanez gero eta eguna ilundu badu, bertara ekarri gaituen bidexkatik saihestu ditzakegu.


Ondoren pinu arteko bide lauan egingo dugu aurrera. Errekaren albo bietara dugu bidea eta hamar minuturen buruan Baltzolako auzora iritsiko gara. Basetxe zahar eta berriak ikus ditzakegu bi aldeetan eta asfaltaturiko bidexkan gora San Lorentzo baselizara iritsiko gara.

Elizatik bertatik Iñungan muinoa 45 minutura izango dugu, Eskuagatx, berriz, ordubete eta 30 minutura.


Txangoa osatzeko, Leungana mendira igo gaitezke San Lorentzo baselizatik bertatik. Ordubete eta 30 minutuko ibilbidean, Basabil (599 metro) mendia inguratu eta mendebaldetik Basabil lepora iritsiko gara (569 metro). Mendi-bideak ipar-mendebaldera egingo du eta Olarreta lepora (635 metro) joko dugu. Ezkerrean Leungana izango dugu eta Aite ermita ondotik behera doan bide batek Mañariara jaitsiko gaitu.


Guk, baina, Dimara egingo dugu itzulbidea. Horretarako, San Lorentzo baselizaren atariraino iristen den errepidea hartuko dugu. Asfaltozko errepide honetan ez dago autoen joan-etorri handirik eta lasai egingo dugu beherainoko bidea. 45 minutu inguru behera. Tartean basetxe eta antzinako jauregi antzeko baserri ikaragarriek emango digute arreta. Ezker-eskuin lorontzi gorriz apainduriko eskailerapeak, piper-gorri mordoekin atonduriko atariak eta lasto-pila handiak ikusi ditugu. Laster begitandu zaizkigu berriro ere Dimako etxe zuri txikiak, elizaren inguruan. Sorgindurik egin dugu etxerako bidea, Dimako neguko txorien kantu artean.