Umerik izatea bezain ondo edo gaizki, alegia. Umeak ez izatearen alde egotea ez dela umeak izatearen kontra egotea, eta abar, eta abar.

Hori edo antzeko zerbait neukan pentsatuta nire urteko azken artikulu honetarako. Gogoa nuen ozen adierazteko emakume batzuek berariaz aukeratu genuela ama ez izatea »gizonezko batzuek ere berdin ziurrenik, baina esan dezatela beraiek». Iruditzen zait berriro -lasaiago- horrelako gauzak, zenbait ideia gogoratzeko garaia heldu dela. Modak ziklikoak izaten dira, baina minoritarioenen boladak laburragoak izan ohi dira noski. Horregatik, modu militantean gogorarazi behar izaten dira: oraingo gazteak ez ziren jaio ere, umerik ez izatea prestigioz jantzi zen garaian, besteak bezalako aukera izan zedin. Batzuk umeak izatearen aurkari sutsuenengandik jaioak dira...

Kontua da, gaia programatu nuenean, ez nintzela ohartu urteko azken hau Eguberriak zetozela idatzi beharko nuela. Ahuldu egiten naute oso Gabonek, bigundu, xamurtu eta ximurtu: erabat bulnerable eta hauskor jartzen naute. Enfin, umorerik gabe uzten naute eta goragoko gaiaz aritzeko inor mindu gabe, umorea behar da, maitasuna sabelean daraman umorea eta ez orain, nire egoera eguberri-aurreko txar honetan askoz errazago ateratzen zaidan ironia.

Gainera, artikuluan aipatu eta erabili nahi nuen Beyond motherhood (Amatasunaz gaindi) liburua ez dut aurkitzen -pentsamendu baikorraz, ez dut esan galdu dut-. Jainkoek ez bide dute nahi horretaz egin dezadan gaurkoa. Egoskor, hala ere, emakume askori gomendatzen diet liburua, aurkitzen badute behintzat -nirea azaltzen denean, uzteko prest nago-.

Gai "femeninoagoak" omen diren horiek beste baterako utziz, mundu zabalagora begira jarri naiz, beraz. Martxoaren 11ko Batzordeari Aznarrek emandako erantzunen irrati uhinak atzealdean dauzkadala, ezintasun politikoa sentitzen dut: moral eskaseko pertsonak gizartean itzaltsu, iritzi-eragile izatera iristeko duten erraztasun horren aurreko ezina. Heziketaren garrantziarekin atera ohi gara horrelakoetatik. Eta, egia esan, zer bestela? Orain ezin duguna, noizbait ahal izan dadila.

Umerik ez dugunak (ere) ohartzen gara heziketaren eta ezagutzaren transmisioaren garrantziaz. Gure inguruotan asko ateratzen da transmisioarena hizkuntzarekin lotuta: belaunaldien arteko transmisioaren garrantzia, hizkuntza biziko bada, eta abar.

Balioen heziketaz ere geroago eta gehiago hitz egiten da. Ez naiz orain hasiko horretan irakasleei egozten zaien erantzukizunaz, batez ere gauzak gaizki ateratzen direnean -edo orduan bakarrik-. Bagenuke zer eztabaidatu.

Ezpainak eta hortzak estututa, ukabilak gogor itxita, optimismoaren aldeko ahalegin handi bat egiten dut, esateko luzaroago bizitzeak agian erraztu egingo duela belaunaldien arteko komunikazioa. Egia esan, biologikoki laburra da oso belaunaldien arteko elkarrizketarako dagoen denbora. Lehendabizi, seme-alabak gazteegiak dira maila helduko komunikaziorako; gero, hazten direnean, gurasoak zahartzen hasten dira...

Dena dela, denbora luzeagoa ez da berez nahikoa izango. Hemen bertan asko dugu egiteko, bai umedunek, bai umegabeek. Adibidez, euskal kulturaren mugarri garrantzitsu den Durangoko Azokak ETAren indarkeria eraginkortasunik ezagatik bakarrik gaitzesten duen intelektuala omenduko du aurten. Agian gertakari zenbait berrikusi beharko genituzke, istorio intimoen azterketa "femeninoaren" aldagaien argitan -besteak beste: maitasunik eza, konplexu inkontzienteak, biolentziarako joerak norberaren zailtasun afektiboen irtenbide gisa-. Bada garaia politikatzat hartzen dugun horren diskurtso epikoaren babes-hitz eta kontsignak alde batera uzteko, gorroto antzuen indar paralizatzailea hauspotu gabe, ondorengo belaunaldien mesedetan, jende libreagoa izan daitezen gure umeak.