Upn eta cdn alderdiek 2005erako adostu duten aurrekontu aurreproiektuak aurrera eginez gero, kulturara %15 gutxiago bideratuko luke datorren urtean Nafarroako Gobernuak. Zero defizita helburu izanik aurreikusi ditu kulturako eta beste sailetako diru murrizketak. Oteiza museoak, esaterako, murrizketa handia izango du: iaz 2,8 milioi euro jaso zituen eta aurten 1,8. Nafarroako Jaialdiek, Iruñeko Orfeoiak, Iruñeko Ganbera Abesbatzak eta Erriberriko Antzerki Klasikoko Jaialdiak ez dute aurrekonturik aurten. Sail berriak zehaztu ditu Gobernuak, baita aurrekontua ere: tartean, Tuterako Katedralaren birmoldaketa eta Xabierreko auditorio berria. Proiektu berriak dira kaltetuenak aurreproiektuan: Liburutegi Nagusia »iaz 1,7 milioi euro eta aurten 25.000 euro» eta Arte Garaikiderako Zentroa »ez da dirurik aurreikusi». Egitasmoa abenduaren 22ko osoko bilkuran eztabaidatuko du Parlamentuak.

Debajazz: ibetondoko jazza jaialdia lehen aldiz egin da aurten Debabarrenean. Soraluzeko Errabal kultur elkarteak Soraluzen, Elgoibar, Eibar, Deba eta Mutrikun antolatu ditu kontzertuak. Elgoibarren ostiralean (hilak 19) izango da zuzenean Tres hombres taldea eta larunbatean Iñaki Salvadorrek emango du kontzertua. Arriolako XV. Jazz-Blues Jaialdiak zortzi emanaldi eskainiko ditu azaroaren18tik 28ra, bi asteburutan. Besteak beste, Jon Urrutia Quarteten eta Listen! talde norvegiarraren jazzaz eta Arima Beltzaren eta Skeeter Brandon and The Prime Rib Blues Band taldearen bluesaz gozatu ahal izango da.

Gasteizko Udala izan da oraingoan. Musika Gasteizen unitate didaktikoa aurkeztu behar zuen Udalak joan den astean, haurrek musikaz gozatze aldera. Soziedad Alkoholikaren abesti bat zuen diskoak eta horrexegatik egin zuen atzera Udalak eta ez zuen aurkeztu. Aukeraketa lana Gasteizko eskoletako irakasle talde batek egin duela gaineratu du.

Egitasmo jakinik ez zuelako zalaparta ugari izan zen duela urtebetepasa, besteak beste, hamar urtez San Telmo museoko zuzendari izandako Rafael Zulaikak dimititu egin zuen. Xabide eta K6 enpresek egitasmo bat diseinatu dute museorako eta Udalak Gipuzkoako Foru Aldundiari egitasmoa onartzea eta finantzazioa eta jabetza partekatzea eskaini dio. Diputazioak, ordea, hiru alternatiba proposatu dizkio Udalari: akordioa bi aldeen artekoa izatea eta museoan lidergoa zeinena izango den zehaztea; San Telmo Gipuzkoako museo sistemaren barne sartzea; eta Gipuzkoako oroitzaren museo sarean sartzea, Ekain, Oiasso eta Santa Teresa museoekin batera.

Hirugarren urtez Bortzirietako Kafe-antzerkira Beka aurkeztu dute Bortzirietako Euskara Mankomunitateak, Berako Udalak eta Etxalarko Udalak. Bi helburu ditu bekak: batetik, euskarazko kafe-antzerkiak sustatzea eta, bestetik, formatu txikiko lanak herri antolatzaileetan eskaintzea. Bekan lehiatuko diren lanak urtarrilaren 30era arte jasoko dituzte. Iaz saritutako lana, Mairu antzerki tailerraren Erregea, soldadua eta bufoia, ostiralean ikusi ahal izango da Beran, Kafe Antzerki Zikloaren baitan.

Gazteek egunkariak gutxi irakurtzen dituztela diote adituek. Irakurzaletasunak ere kezka franko sortzen du, gazteek gutxi irakurtzen dutela diote inkestek. Jakina, irakurzaletasuna ez da bat-batean jaiotzen, landu egin beharra dago txiki-txikitatik. Haurrek antzerkiaz eta ipuinaz gozatzen ikas dezaten bi liburu apailatu berri ditu: Ipuina lantzeko gida eta Eskola antzerkirako gida. Aurreko urteetako Idazleak ikastetxeetan programaz gain, beste egitasmo bat jarri du martxan Jaurlaritzak: Literatur bideak. Hari esker, egungo idazle bat gidari dutela, idazle ospetsu baten jaioterria edo bizi zen lekuak bisitatuko dituzte. Aipatzekoa da Paper Hotsek abiatutako Ilargiak Baleki bilduma, non Lizardi edota Lauaxetaren poemak idatzi eta entzun ditzaketen haurrek eta haiekin jolastu. Irakur dezaten, halaber, inguruan »gurasoek, helduek» irakurtzen dutela ikustea lagungarri izango zaie.

Duela bost urte erabaki zen Ekaingo erreplika Zestoan egingo zela, eta erreplika jasoko duen eraikina amaituta dago jada, barnealdea egokitzea falta den arren. Dena den, gelditu samar izan den egitasmoak martxa hartu du. Izan ere, kobazuloaren erreplika kudeatuko duen Fundazioa eratuko dute aurki Zestoako Udalak, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak. Kritikak kritika, badirudi Aldundiak eta Jaurlaritzak bina ordezkari izango dituztela Fundazioan eta Udalak bat: lehendakaria Joxe Juan Gonzalez Txabarri ahaldun nagusia izango da. 2006an ireki nahi dute Ekaingo erreplika eta 2008an haren ondoan eraikiko duten museo arkeologikoa.

* * * * * * * * * * * * * * * * *

Manifestaren balorazioa egin dute udan Donostian izan den nazioarteko bienalaren antolatzaileek: «Kritikak kritika, balorazioa oso ona da, eta Manifesta 5i nota bikaina jarri behar zaio». Manifesta ibiltaria izatea, Europako eta bertako arte sorkuntza berritzaileak gurean izatea eta Donostia eta Euskal Herria nazioarteko kulturaren mapan kokatzea dira balorazio baikorraren argudioak. Kritikak ere ugariak izan dira, ezagunena Manifesta bukatutakoan Euskal Herriko 55 artista, galerista eta adituk argitaratutako iritzi artikulua, non hasierako asmoak ez bete izana eta bertako kultur eta sorkutza alorrak eta bertako agenteek ekitaldian leku eskasa izatea salatzen zuten. Gipuzkoako ahaldun nagusiak esan duenez, kritikok kontuan izango dituzte aurrera begira egingo diren proiektuetan, Tabako fabrika, kasu.