Makina bat kontu
Ilargia bera era horretara sortu zela uste da eta beronen eta oro har planeten sortze prozesua uste baino kaotikoagoa dela pentsatzen hasiak dira ikerlariak, Arizonako Unibertsitateko (AEB) George Rieke-k berriki adierazitakoaren arabera.
Spitzer teleskopioak duen ikusmen infragorriaren bidez, planeten arteko talkek sortutako hautsa garbi ikusi da. Sortzen ari diren planetek beraien artean talka egitean material puska berriak sortzeaz gain, material elkarketa ere gertatzen da. Gainera talketan sortutako hautsa inguruko izar batek berotzen du eta ikusgarri bihurtzen da infragorri espektroan.
Orain arte uste zen planetak izar gazteen inguruan bakarrik sortzen zirela hainbat milioika urtetan materialak beraien artean talka eginez, baina Riekek eta lagunek eguzkia baino handiagoak ziren 266 izar aztertu ondoren, horietako hirurogeita hamaikak hauts-diskoa zutela ikusi zuten. Badirudi izar zaharrek eraztun gastatu edo dirdira txikienak dituztenak izan beharko luketela, baina ez da horrela gertatzen, hau da, hauts-eraztunik gabeko izar gazteak topatu dira eta oso eraztun distiratsuak dituzten izar oso zaharrak ere bai.
Beraz, astronomo eta ikerlariek badute zer ikertu, planetak eratzeko garaian legerik existitzen bada, behintzat.
Aurreikuspenak Coloradoko Unibertsitateko (AEB) eta Jet Propulsion Laboratoryko ikerlari-talde batek egin zituen ordenadorez ereduztatutako teknika bat erabiliz. Sistema 1932tik gaurdaino izandako lurrikaren kokaguneaz baliatzen da Richter eskalan 5 baino koefiziente handiagoa izango duten lurrikarak aurreikusteko.
Ikerlariek 4.000 gelaxkatan banatu zuten Kaliforniako mapa, San Francisco badiatik Mexikoko muga bitartean eta gelaxka bakoitzak 10 urteko epean lurrikarak izateko duen probabilitatea kalkulatu zuten. Emaitzak hobeto ikusteko gelaxkak koloreztatu zituzten.
Informazio hau oso erabilgarri ari zaie gertatzen injineru eta arkitektoei zeren, oso fidagarria dela frogatu baita.
Oraingoz, iragan ekainaren 15ean gertatutako 5,2 koefizienteko lurrikara izan da aurreikusi ez den bakarra eta hau San Clemente irlaren azpian gertatu zen. Akats honen arrazoiak topatu nahian itsasoan gertatzen diren lurrikaren inguruko datu-eskasia aipatu da, bertako lurrikarak sismologi saretik at geratzen baitira.
Hiru bideo dira (albiste barruan ikusgai). Batak jasotzen du, grebak antolatzea leporatuta, Carabanchelen espetxeratu zituzten Jesús Fernandez Naves, Imanol Olabarria eta Juanjo San Sebastián langileak espetxetik atera ziren unea, 1976ko abuztuan. Beste biak Martxoak... [+]
Asteburu honetan hasiko da Gaztetxeak Bertsotan egitasmo berria, Itsasun, eta zazpi kanporaketa izango ditu Euskal Herriko ondorengo hauetan: Hernanin, Mutrikun, Altsasun, Bilboko 7katun eta Gasteizen. Iragartzeko dago oraindik finala. Sariketa berezia izango da: 24 gaztez... [+]
Martxoaren 8a Getxo bere bizitokian igaro du: kumbia dekolonial eta antiarrazista topaketa antolatu du Algortako Herriko Tabernan, Abianen, Hija del Nopal DJrekin batera.
Argentinatik Getxora migratu zen Celeste Agüero, kantutegi herrikoi batekin eta poesia xuxurlatzeko... [+]
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]
Euskal Herri mailan txikitik handira agroekologia sustatzen duten zenbait elkarte eta kooperatiba ataka larrian daude, finantziazio iturriak bertan behera geratu ostean. Erakunde publikoetatik, berriz, elikadura negozio gisa ikusten duten proiektuen aldeko apustu irmoa nabari... [+]
Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]
Noizbait. Noiz izan ote zen? Noizbait landareren batek lorea egitea erabaki zuen. Bai, bai, landareek ere erabakiak hartzen dituzte, eta guk maiz ez bezala, erabakiak bete egiten dituzte. Eta loreak sortu zituzten.
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Mugimendu feministak manifestazioak egin ditu goizean Donostian, Gasteizen eta Iruñean eta arratsaldean Baionan eta Bilbon. Oinarrizko irakurketa partekatu dute, eta horri gehitu diote hiri bakoitzean bertako problematika, eragile eta ekimenen erreferentzia.
Bilgune Feministak Heldulekuak argi, Euskal Herria feminista leloa baliatu du M8an, azpimarratzeko feminismoak ematen dituela “datorrenari aurre egiteko tresnak”, eta gogorarazteko faxismoaren gorakadaren testuinguru hau helduleku horretatik irakurri eta borrokatu... [+]
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]
MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]